Legjenda për dragonj dhe zana. Gojëdhëna për liqene, maje malore dhe manastire. Tregime për fate të jashtëzakonshme njerëzore nga e kaluara e afërt dhe e largët, të cilat na bëjnë të shikojmë jetën sërish si një përrallë, në të cilën çdo ditë luftojnë e mira dhe e keqja, guximi dhe ekzistenca e thjeshtë. Të gjitha këto ofron libri i fundit shkencor “Tregime dhe legjenda nga Bullgaria” nga vargu “Libri i madh” i Doc. Dr. Vesellka Tonçeva dhe Doc. Dr. Vihra Baeva. Dy zonjat merren me studime folklorike që prej 20 vitesh si pjesë e ekipit të Institutit të Etnologjisë dhe Folkloristikës me Muze Etnografike pranë Akademisë Bullgare të Shkencave. Pasi para tri vitesh ato mblodhën në “Librin e madh” gjithçka më të rëndësishme dhe interesante për festat dhe ritet bullgare, tani është radha e legjendave dhe tregimeve mitike, me të cilat është i plotë folklori bullgar,
Mitet janë historitë e para, të cilët transmetohet nga njeriu në njeri dhe prekin histori universale jetike, si për shembull krijimi i botës, shpjegon Doc. Vihra Baeva. “Trashëgimtarë” të tyre janë legjendat, ndërsa gojëdhënat u referohen vendeve, njerëzve ose objekteve konkrete të ngulitura në peizazhin përreth të një vendi të veçantë. Në historinë tonë hasen edhe të ashtuquajturat gojëdhëna të ndërmjetme legjendare, të cilat prapë lidhen me një vend konkret, por kanë një element magjik – një ikonë çudibërëse ose ndonjë krijesë mitike. Si një shembull ajo jep legjendën për Mbretin Ivan Shishman, i cili pasi u ther aty ku binin pikat e gjakut të tij dilnin burime të mrekullueshme.
Në librin “Tregime dhe legjenda nga Bullgaria” dy folkloristet mblodhën 110 histori nga të gjitha krahinat gjeografike të vendit. Në punën e tyre u ndihmuan banorët dhe kolegët e tyre vendas. Një pjesë prej tregimeve u regjistruan personalisht në terren përderisa rrethuan vendin kryq e tërthor dhe takoheshin me mbajtësit e gjallë të kësaj diturie. Doc. Baeva dhe Doc.Tonçeva mbetën të habitur se sa e pasur në histori është Bullgaria. Krahas tregimeve tipike folklorike, të cilët vijnë nga thellësitë e kohës dhe tregojnë për krijesa mitike, ka edhe të tillë, të cilët shkrihen me të tashmen dhe na mbajnë pranë të shkuarës.
“Personalisht mua më bënë shumë përshtypje një lloj tjetër historie, të cilat ndoshta janë më pak të njohura dhe janë relativisht të reja.Ka një motiv të qëndrueshëm për djalin e gjorë jetim me fëmijëri të vështirë, i cili falë sipërmarrjes dhe zgjuarsisë së tij, arrin të pasurohet, të fitojë pasuri dhe të bëhet një person i respektuar në shoqëri, i cili më pas zhvillon bamirësinë dhe ndihmon bashkëqytetarët e tij. Disa personalitete të tilla ka nga rajone të ndryshme. Më kujtohet historia për Krëstjo Shipkov nga qyteti Kazanllëk, e cila ndjek këtë model folklorik.”
Shumë interesante është edhe historia për fshatin Skllave në afërsi të qytetit Sandanski. Ekziston një legjendë se ai është vendlindja e gladiatorit Spartak dhe një nga atraksionet lokale janë lojërat e gladiatorëve, të cilat organizohen në stadium gjatë panairit fshatar në mesin e qershorit.
Ky është një libër familjar i cili do të jetë interesant si për të vegjlit, ashtu edhe për prindërit e tyre. Por gjëja më e rëndësishme për dy autoret është, se ai ofron një udhëtim virtual nëpër Bullgarinë dhe vendet e saj legjendare, gjë e cila shpresojnë të ngjallë te lexuesit dëshirën për aventurë reale. Për këtë arsye historitë e veçanta janë të organizuara sipas zonave dhe pas çdo tregimi ka një informacion të shkurtër se si mund të arrihet deri në vendin përkatës – në disa raste shkëmbinj, maja, liqene, çezma, rrënoja të kështjellave, kisha dhe manastire. Pra vende konkrete interesante, të cilët e rrënjëzonin historinë në peizazhin përreth. Kështu libri është një lloj udhërrëfyesi në turizmin e rajoneve të lidhura me legjenda të lashta, mendon Doc. Baeva.
“Bota, në të cilën jetojmë është krejt e ndryshme, por gjithsesi më duket se ka disa vlera të lashta njerëzore që nuk e kanë humbur rëndësinë e tyre deri më sot. Dhe ato janë të lidhura me mirësinë, guximin, me këtë që një person për të mos pajtuar me një fat të vështirë dhe për të kërkuar një mënyrë për të përballuar vështirësitë. Folklori jep shembuj pozitivë dhe nuk do të gabojmë nëse i drejtohemi më shpesh” – është kategorike Doc. Vihra Baeva.
Përpilues: Vesella Krësteva (sipas intervistës së Katja Vasilleva, BNR – Radio Sofja)
Përgatiti në shqip: SVetllana Dimitrova
Foto: Facebook/vihra.baeva
Në vjeshtën e vitit 1992, nëpërmjet një urdhri të Këshillit të Ministrave në Bullgari, u krijua Agjencia për Bullgarët Jashtë Shtetit për të koordinuar politikën shtetërore ndaj bashkatdhetarëve tanë në mbarë botën. Kryetari i parë, Georgi Danaillov,..
Edicioni i 20-të i Festivalit Botëror të Filmit të Animuar mbahet nga 11 deri më 15 shtator në Qendrën e Kongreseve në qytetin bregdetar bullgar Varna. Janë të përzgjedhur mbi 70 tituj në 7 kategori, ndër të cilët më të priturit, sipas ekipit, janë..
Janë 4 shfaqje emocionuese të kinemasë bullgare në Paris. Nga data 10 deri më 13 shtator në kryeqytetin francez do të mbahet Festivali i Kinemasë Bullgare, ndërsa edicioni i gjashtë i tij është nën moton "Së bashku më të fortë". "Këtë vit duam..
Mot i kthjellët
Pjesërisht me re