A është alfabeti sllav bullgar?
Me interpretimet e ndryshme të fakteve historike të nxjerra jashtë kontekstit konkret, gjithnjë e më shpesh mund të lexojmë se dy vëllezërit e Selanikut Kirill dhe Metodij e krijuan shkrimin më të vjetër sllav jo për bullgarët, por për sllavët e Moravisë me urdhër të Princit Rostisllav, dhe se nuk kanë qenë kurrë më parë në Bullgari. "Po, ata janë nga Selaniku - shpjegon për Radio Bullgarinë Prof. Ellka Mirçeva, zëvendësdrejtoreshë e Institutit të Gjuhës Bullgare pranë Akademisë Bullgare të Shkencave. - Qyteti në atë kohë ishte i populluar dendur me një popullsi kompakte sllave bullgare, e cila fliste bullgarishten lindore një dialekt të afërt me dialektet e malit Rodopa” - shpjegon ajo.
Pikërisht këtë dialekt e marrin si bazë të alfabetit që krijouan. Prof. Mirçeva e cilëson si një kontribut të jashtëzakonshëm, të paarritshëm pas tyre, faktin që Konstantin-Kirill Filozofi arriti të gjejë një shkronjë të përcaktuar saktë për çdo tingull, duke mbuluar kështu të gjitha veçoritë specifike të gjuhës bullgare. Është një fakt historik i padiskutueshëm që autori i shkrimit tonë është Konstandin-Kirili Filozof. Në mesin e shekullit të IX-të, ishte ai që ndërmori krijimin e një alfabeti sllav, të quajtur "gllagolica", në të cilin, së bashku me vëllain e tij Metodij, të përkthenin librat liturgjikë.
Kur u krijua alfabeti gllagolitik?
Dhe këtu vjen pyetja tjetër e diskutueshme - a është 855 viti i saktë i krijimit të shkrimit tonë? Është pikërisht ky vit që u zyrtarizua në arsimin dhe shoqërinë bullgare, por për një hipotezë tjetër na tregon Doc. Diana Atanasova nga Fakulteti i Filologjisë Sllave të Universitetit të Sofjes, Departamenti i Studimit të Veprës së Vëllezërve Kirill dhe Metodij, dhe specialiste e letërsisë mesjetare bullgare.
“I vetmi monument i shkruar që jep një numër specifik është "Mbi shkronjat" e Çernorizec Hrabër dhe viti i treguar aty është 6363, i cili mund të rillogaritet dhe të përkthehet në kalendarin e ri sipas kalendarëve të ndryshëm të përdorur në Mesjetë. Ishin disa, por më të njohurit ishin ai i Bizantit dhe i Aleksandrisë, që japin respektivisht 855 dhe 863. I besoj kalendarit të Aleksandrisë dhe në përputhje me të nga viti i përmendur në burimet historike - 6363, zbres 5500 dhe del viti 863. Shumë historianë pohojnë se viti është 855, për faktin se në jetëshkrimin e Shën Kirill Filozofit thuhet se pikërisht atëherë ai shkoi te vëllai i tij Metodij në një manastir në Azinë e Vogël në Olimp, ku të dy banonin dhe merreshin me letërsi. Përveç kësaj, përkthimi i shkrimeve të shenjta kërkonte kohë dhe ky është një argument shtesë në shkencën historike bullgare - se ata atëherë krijuan alfabetin, punuan në përkthimet dhe kjo kërkonte kohë. Por menjëherë lind pyetja - për kë e krijuan këtë alfabet? Kush kishte nevojë për të? Dhe këtu ndërhyjnë interpretime shtesë të burimeve historike që lidhen me këtë politikë të padiskutueshme të Bizantit, që ai ndiqte për ungjillëzimin e popujve që banonin në trevat rreth tij dhe që ishte shkaku i krijimit të shkrimit tonë.”
Pavarësisht nëse sot do të vini në dyshim vitin e saktë të krijimit të shkrimit gllagolitik, nëse do të vazhdoni ta quani shkrimin gllagolitik bullgar apo sllav, një gjë është e sigurt - rëndësia e tij e madhe për formimin dhe ruajtjen e identitetit kombëtar bullgar.Doc. Atanasova theksoi rëndësinë humanitare të punës edukative gjatë Forumit Shkencor Ndërkombëtar në Athinë, kushtuar Apostujve të Shenjtë të Barabartë, në të cilin prezantoi një raport shkencor.
"Nxënësit e Vëllezërve Kirill dhe Metodij duhej të krijonin një gjuhë, jo vetëm shenja të shkruara. Dhe vepra e tyre është gjithashtu e jashtëzakonshme në atë që krijimi i kësaj gjuhe çoi në shfaqjen e një letërsie, prestigji dhe autoriteti i së cilës u bënë të barabarta me gjuhët e shenjta më domethënëse dhe më të pranuara të epokës.
Lexoni më shumë:
Përgatiti në shqip dhe publikoi: Svetllana Dimitrova
Foto: ibl.bas.bg, Shkolla e Gjuhës Bullgare “Shenjtor Kirill dhe Metodij” në Valjadolid, uni-sofia.bg, uni-plovdiv.bg, BGNES
Pas suksesit të festivalit "Ne jemi fëmijët e lumit" në shtator, një fondacion qytetarësh përsëri bëhet partner me rajonin e Plovdivit "Centralen". Këtë herë rasti është një ekspozitë e veçantë që shfaq vizatime të fëmijëve të frymëzuar nga natyra...
Milena Selimi, përkthyesja e romanit “Kohëstrehim” të autorit bullgar Georgi Gospodinov, e cila është edhe përfaqësuese e bullgarëve në Komitetin për Pakicat Kombëtare në Shqipëri, mori çmimin për përkthimin më të mirë për vitin 2024 në Panairin e 27-të..
Kur një person ecën nëpër Montana dhe Bellogradçik, herët a vonë ai do të ndeshet me kabinat elektrike të lyera me ndjenjën e gëzimit dhe pastërtisë, që duket sikur burojnë nga fëmijëria. Dhe për një çast të vetëm ai do ta gjejë veten në një oaz të..
Pas suksesit të festivalit "Ne jemi fëmijët e lumit" në shtator, një fondacion qytetarësh përsëri bëhet partner me rajonin e Plovdivit "Centralen". Këtë..