Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Arti në kohë lufte

Foto: Facebook/ Maja Pramatarova

Lufta sjell shkatërrim dhe shkretëtirë pas saj. Ndërpret rrugë, rrëzon ura, shkatërron dashuri, përçan bashkimin. Literalisht dhe figurativisht. “Lufta është një epidemi traumatike” (the war is traumatic epidemic), thotë gjeniu rus i mjekësisë njerëzore, Nikollaj Pirogov. Një kohë nga ku lindin dhimbjet tona nesër. Dhe nëse deri vonë artin mund ta përdornim lehtësisht si ilaç për çdo traumë mendore, sot duket se edhe kjo urë është nën shënjestër. Dhe ne duhet ta kishim ditur më mirë, pasi e kemi kaluar tashmë këtë rrugë!

"Guximi: një fjalë e madhe ruse e përshtatshme për gjuhën e fëmijëve të fëmijëve tanë, pastër dhe lirë" - Anna Ahmatova

Vetëm pak ditë më parë një tjetër shfaqje e “Anna. Realiteti i shtuar. Prova” - shfaqja e fundit e Maja Pramatarovës. Monospektakli me pjesëmarrjen e aktores Linda Ruseva është vepër e regjisores Katja Petrova dhe skenografes Tita Dimova-Vantek. Teksti, i shkruar në prag të luftës me Ukrainën, u frymëzua nga epoka e argjendtë e kulturës ruse (e lidhur me modernizmin, nga fundi i shekullit të XIX-të deri në vitet 20-30 të shekullit të XX-të), largimi i inteligjencës nga vendi i njohur si "avullore filozofike", dhe sigurisht nga jeta e një prej poeteve më të mëdha të asaj kohe dhe më jo vetëm - Anna Ahmatova. Vetë autorja Maja Pramatarova është një kozmopolite e vërtetë teatrore. Dramaturge, studiuese teatrore, përkthyese dhe regjisore, 13 vitet e fundit të jetës së saj i kaloi mes Bullgarisë, SHBA-së dhe Rusisë, ku deri vonë ishte pjesë e ekipit të Institutit Bullgar të Kulturës në Moskë. Ajo e njeh mirë mjeshtërinë e bisedës skenike me kohën.

Arsyeja e shkrimit të shfaqjes ishte jeta e Anna Ahmatovës. Le të tregojmë për jetën e një prej poeteve më të mëdha në epokën e argjendtë, përmes historive të saj personale, lidhjeve të saj të dashurisë me artistin Amedeo Modigljani, me poetin dhe bashkëshortin e saj Nikollaj Gumiljov, përmes drithërimeve të saj lidhur me qytetet e Parisit dhe Petersburgut. Por sikur kjo histori personale na largoi dhe na përqendroi në kohën aq mizore ndaj poetëve të saj, në kohën e avulloreve filozofike, kur nga Rusia largohen jo vetëm filozofë, por edhe ekonomistë, inxhinierë, intelektualë. Dhe në një farë mënyre të frikshme, kjo tingëllon kaq bashkëkohore dhe e rëndësishme tani. Un punoj në teatër dhe pamundësia për t'u shprehur lirshëm pa u sanksionuar ishte shkak që shumë regjisorë të largoheshin nga Rusia. Disa qëndruan, fati i tyre nuk është shumë i lehtë”- thotë bullgarja.

Leximi i parë teatror në Bullgari i shfaqjes

Jo si në një film, lufta i thyen rrënjët. Vetëm pak ditë më parë në Sofje u prezantua për herë të parë një lexim teatror me elementë të shfaqjes “Finist – Skifter i qartë” i përkthyer nga Maja Pramatarova dhe Ilja Zllatanov. Aksioni në kryeqytet është pjesë e një projekti në mbrojtje të autorëve të shfaqjes, dramaturges Svetllana Petrijçuk dhe regjisores Zhenja Berkoviç, që u arrestuan në Rusi.

“Performanca e tyre mori çmimin “Maska e Artë” për vitin 2022 dhe tani, në një mënyrë paradoksale, ajo për të cilën ata u shpërblyen ishte edhe një arsye për t’u akuzuar. Ata aktualisht ndodhen në paraburgim dhe me gjithë mbështetjen e shumë njerëzve, personazheve të teatrit dhe publikut në Rusi dhe Evropë, ata janë ende atje. Pra, çështja është shumë komplekse. - thotë Maja Pramatarova, duke vënë në dukje tolerancën kulturore dhe natyrën dialoguese të skenës bullgare.

“Ku mbaron arti dhe ku fillon jeta?” është një nga pyetjet e postuluara në shfaqjen “Anna. Realiteti i shtuar. Prova”. Maja pranon se publiku është gjithmonë më shumë se sa pritet dhe qëndron edhe pas “uljes së perdes”. “Ata qëndrojnë për një bisedë, e cila ndonjëherë është pothuajse aq e gjatë sa vetë performanca”, thotë ajo.

Linda Ruseva në një skenë nga spektakli

Sot, nostalgjia dhe shqetësimet e Pramatarovës janë më së shumti të lidhura me atë se kur dhe si secili prej nesh do të jetë në gjendje të jetë përsëri atje, në Rusi. Ajo pranon se nuk është në gjendje të përshkruajë makro-kornizën e pasojave të asaj që po ndodh, sepse tabloja po ndryshon jashtëzakonisht shpejt dhe ashpër. Por në një nivel personal, njerëzor, ajo është e bindur për një gjë:

Do të jem gjithmonë i lidhur me këtë kulturë. Dhe shpresoj që situata, kjo ndarje, nuk do të zgjasë kaq gjatë”.

Deri atëherë, ne mund të "shohim" Anna Ahmatovën. "Shpinën e saj të drejtë, forcën e saj, aftësinë e saj që në këto kohë që ndryshojnë të jetë një person i denjë", siç vëren vetë Maja.

Sepse përgjigjet fshihen diku atje, në fjalë.

Harta e Marina Demçenkos

Foto:Facebook/ Maja Pramatarova, Kaja Hristova, Facebook / „Çitalishte.tо“ 

Përktheu në shqip dhe publikoi: Kostandina Bello



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Skulptori Jusein Jusuf shndërroi një shatërvan në një galeri në mes të pyllit

Si një galerie arti në mes të pyllit e përshkruajnë dëshmitarët shatërvanin me belvedere pranë fshatit Konçerajoni i qytetit Momçillgrad të Bullgarisë Jugore. Fillimi i ndërtimit u dha në vitin 1985 nga babai i Jusein Jusufit dhe një vit më vonë, kur..

botuar më 24-12-22 7.05.PD
Drejtori i Përgjithshëm i BTA Kirill Vëllçev ia dorëzon çmimin e madh

U dorëzuan çmimet në festivalin "Ritoni I Artë" në Plovdiv

Fitues të mëdhenj në edicionin e 28-të të Festivalit të Kinemasë Dokumentare dhe të Animuar Bullgare "Ritoni i Artë" janë filmi i animuar “Një sup i bardhë për një burrë të zi" i regjisorit Henri Kulev dhe filmi dokumentar "Dëshira e Gerit" nga Tonisllav..

botuar më 24-12-20 10.49.PD
Ilija Llukov

Komunitetet bullgare jashtë vendit e mirëpresin këngëtarin popullor Ilija Llukov me pëllumba të bardhë në qiell

Në librin “Bullgaria është kënga ime” Ilija Llukov na shfaqet si një patriot i madh që ka bërë shumë për Bullgarinë”. Kështu e karakterizon këngëtarin popullor që këndoi meloditë më të dashura nga rajoni i Maqedonisë, Galin Georgiev, etnograf dhe një..

botuar më 24-12-16 7.30.PD