Σήμερα είναι Πρωταπριλιά και σας παρουσιάζουμε την βουλγάρικη χιουμοριστική εφημερίδα «Στάρσελ» (στα ελληνικά «σφήκα») που είναι η παλαιότερη βουλγαρική εφημερίδα για χιούμορ και σάτιρα και φέτος συμπλήρωσε 78 χρόνια. 

Η αγαπημένη εφημερίδα γενεών Βουλγάρων εκδίδεται χωρίς διακοπή από τις 15 Φεβρουαρίου 1946 και έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα μέσα από όλες τις αντιξοότητες του χρόνου. Γιατί η σάτιρα, το γέλιο μέσα από δάκρυα είναι ο καλύτερος τρόπος επιβίωσης στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή στη χώρα μας, πιστεύει ο αρχισυντάκτης της έκδοσης Μιχαήλ Βέσιμ, συγγραφέας που αφιέρωσε τη ζωή του στην εφημερίδα. Τον ρωτάμε τι είναι για αυτόν το γέλιο;

«Το γέλιο για μένα είναι τρόπος ζωής. Και είμαι χαρούμενος που πέρασα τη ζωή μου γελώντας. Πέρασε απαρατήρητη στα αστεία και τα ανέκδοτα. Είναι ένας καλύτερος τρόπος να ζήσουμε τη ζωή μας με σχετικά καλή διάθεση, ό,τι κι αν γίνεται γύρω μας. Αυτά έμαθα στο συντακτικό γραφείο της εφημερίδας Στάρσελ όταν ήμουν νεότερος. Ήμουν 19 όταν βγήκε η πρώτη μου στήλη στην εφημερίδα και από τότε μέχρι σήμερα δεν άλλαξα τον χώρο εργασίας μου» – λέει ο Μιχαήλ Βέσιμ στο στούντιο του Σβετλοζάρ Ζέλεφ από τη ΒΕΡ-Χρίστο Μπότεφ.

Η Βουλγαρία είχε πάντα μια ισχυρή παράδοση που σχετίζεται με τη σάτιρα, που χρησιμοποιούταν στο παρελθόν ως πολιτικό όπλο από συγγραφείς όπως ο Χρίστο Μπόρεφ, ο Αλέκο Κονσταντίνοφ, ο Ράικο Αλέξιεφ και άλλοι. Η πρώτη χιουμοριστική εφημερίδα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν κυκλοφόρησε στα τουρκικά, αλλά στα βουλγαρικά. Πρόκειται για την εφημερίδα «Γκάιντα» του Πέτκο Σλαβέικοφ που εμφανίστηκε στις 15 Ιουνίου 1863. Αλλά στις μέρες μας, αυτή η 150χρονη παράδοση των εφημερίδων πρόκειται να σβήσει. Γιατί; Υπάρχουν πολλοί λόγοι, σύμφωνα με τον Μιχαήλ Βέσιμ:

«Ίσως οι καιροί είναι διαφορετικοί - τα μέσα έκφρασης αλλάζουν, οι γενιές αλλάζουν. Οι νέες γενιές αναζητούν άλλη ψυχαγωγία, δεν έχουν χρόνο να συγκεντρωθούν στο να διαβάσουν κάτι. Παλιά μου φαίνεται ότι ο κόσμος είχε πιο βαθιές σκέψεις και τώρα παρατηρούμε μια σκέψη βασισμένη σε βίντεο 30 δευτερολέπτων στο Tik Tok. Γι' αυτό δεν υπάρχουν σατιρικοί συγγραφείς.»

Ο άλλος λόγος είναι η παρακμή της εφημερίδας ως ΜΜΕ και το κλείσιμο των κορυφαίων χιουμοριστικών εφημερίδων του κόσμου με ιστορία 200 ετών. Σε αυτό το πλαίσιο, η μοναδική βουλγαρική σατιρική εφημερίδα βρίσκεται μπροστά σε μια σοβαρή δοκιμασία. Γι' αυτό για τον Μιχαήλ Βέσιμ, η Στάρσελ είναι προσωπική αποστολή.

«Είμαστε οι τελευταίοι Μοϊκανοί του χιούμορ. Γιατί το χιούμορ έχει αλλάξει πολύ με τα χρόνια. Πρώτα έγινε τηλεοπτική εκπομπή και πήγε στην τηλεόραση, αλλάζοντας τον χαρακτήρα του... Μετά το χιούμορ μεταφέρθηκε στην stand-up κωμωδία...»

Ο Μιχαήλ Βέσιμ σημείωσε τα ονόματα των συναδέλφων του που ήταν μέρος της μεγάλης ιστορίας της εφημερίδας «Στάρσελ». Μερικοί από αυτούς στη συνέχεια έγιναν κλασικοί της βουλγαρικής λογοτεχνίας, όπως ο Βαλέρι Πετρόφ, ο Πάβελ Βέζινοφ, ο Μπογκομίλ Ράινοφ. Άλλοι όμως, παρά το αναμφισβήτητο ταλέντο τους, έχουν ξεχαστεί από τις νέες γενιές.

Επιμέλεια: Βενέτα Νικόλοβα (από συνεντεύξεις του Σβετλοζάρ Ζέλεφ της ΒΕΡ-Χρίστο Μπότεφ)

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα