Σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από την πόλη Πιρντόπ, στους πρόποδες του Αίμου, βρίσκεται μια εγκαταλειμμένη πρώιμη χριστιανική βασιλική. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Προφήτη Ηλία και στα τέλη του 5^ου αιώνα όταν χτίστηκε περιβαλλόταν από μεγάλα τείχη. Καταστράφηκε γύρω στο 1700 από τους Οθωμανούς. Το 1878 όταν στο Συνέδριο του Βερολίνου η Βουλγαρία απέκτησε ξανά την ανεξαρτησία της, ο ποταμός Ελένσκα που κυλά δίπλα στη βασιλική έγινε το σύνορο μεταξύ του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας και της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Η βασιλική είναι τρίκλιτη με τρεις αψίδες και ανακαλύφτηκε το 1913 από τον αρχαιολόγο καθηγητή Πέταρ Μουταφτσίεφ, λέει ο διδάκτωρ Ιβάν Ιβανόφ, διευθυντής του μουσείου «Οίκος Λουκάνοβι» στο Πιρντόπ. Η περιοχή όμως έχει πλούσιο παρελθόν και πριν τη Βυζαντινή εποχή. Εδώ κατοικούσε παρακλάδι του θρακικού φύλου των Βησσών που μας έχει αφήσει πάνω από 180 τύμβους. Η βασιλική είναι χτισμένη πάνω στα θεμέλια αρχαιότερου θρακικού ναού, αφιερωμένου στον Ήλιο, ενώ στην περιοχή έχουν βρεθεί τα ερείπια 26 οικισμών. Ο παλαιότερος ναός ήταν από πέτρες, ενώ ο βυζαντινός, από την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, ήταν χτισμένος με κόκκινα τούβλα».

Οι ντόπιοι ονομάζουν τη βασιλική «Εκκλησία των ελαφιών», γιατί εκεί όπου ήταν ο θρακικός βωμός βρέθηκε σωρός από οστά και κέρατα ελαφιών. Το ελάφι στην Αρχαιότητα συμβόλιζε την αιώνια ανανέωση, μιας και αλλάζει τα κέρατά του. Ως σύμβολο κατατάσσεται στις λατρείες του Ηλίου λόγω των χρυσών κεράτων του ή της ιδέας ότι ο θεός Ήλιος ιππεύει ελάφι. Ελάφια τραβούσαν και το άρμα της θεάς Αρτέμιδος.

Η εκκλησία τραβά την προσοχή των αρχαιολόγων από όλο τον κόσμο. Πρόσφατα την επισκέφτηκαν 40 επιστήμονες από τη Ρώμη που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για έναν θρύλο που λέει πως την ημέρα της γιορτής του ναού από το δάσος ερχόταν εθελοντικά ένα ελάφι για να θυσιαστεί στον βωμό. Το ελάφι στους κοσμογονικούς μύθους συνδέει τον εδώ με τον πέρα κόσμο και τα μέλη του σώματός του αντιστοιχούν στα βουνά, στις θάλασσες, στον Ήλιο και το φεγγάρι.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο