Αιώνια αριστουργήματα της χριστιανικής ζωγραφικής φυλάσσονται στο μοναστήρι του Μπάτσκοβο

Στην καρδιά της οροσειράς Ροδόπη υψώνονται τα τείχη του Μοναστηρίου της Κοίμησις της Θεοτόκου (γνωστό ως Μπάτσκοφσκι) πίσω απ’ τα οποία φυλάσσεται μια αιώνια ιστορία και διατηρείται ζωντανή η μνήμη τριών πολιτισμών - του Βυζαντίου, της Γεωργίας και της Βουλγαρίας.

Η ίδρυση του μοναστηριού τοποθετείται το 1083, όταν ο Γρηγόρης Μπακουργιάννη, μεγάλος αρχηγός του δυτικού βυζαντινού στρατού, συνέταξε τον καταστατικό χάρτη (Τυπικό), που αποτελεί τον παλιότερο καταστατικό που βρέθηκε στα μέρη μας και χάρη σ’ αυτό τον χάρτη μαθαίνουμε πολλά για την ιστορία του τόπου.

Η διδάκτορας Κωσταντίνκα Πασκάλεβα, διακεκριμένη τεχνογνώστης και συγγραφέας του βιβλίου για το μοναστήρι, λέει σχετικά: "Πρέπει να βάλουμε τα δυνατά μας και να φροντίσουμε να ζούμε τη ζωή μας με σοφία", όπως λέει και ένα απόσπασμα από τον καταστατικό χάρτη του μοναστηριού με το οποίο ξεκινάει το βιβλίο της. Κατά τη διαμονή μου στο μοναστήρι συνειδητοποίησα ότι αυτή η αρχή ενσαρκώνεται στον τρόπο ζωής των μοναχών – είναι ηθικοί, φρόνιμοι, εργατικοί, επιμελείς, στραμμένοι προς το πνευματικό κόσμο. Αρχικά το μοναστήρι ήταν γεωργιανό, όπως και ο ιδρυτής του ο Γρηγόρης Μπακουργιάννη. Στα πλαίσιά του λειτουργούσε επίσης νοσοκομείο για φτωχούς, σχολείο εφήβων και τρία μετόχια. Το φιλανθρωπικό έργο ήταν κάτι χαρακτηριστικό των μοναστηριών κατά το Μεσαίωνα".

Το μοναστηριακό συγκρότημα περιλαμβάνει μερικές εκκλησίες. Εντυπωσιακό είναι το οστεοφυλάκιο του Μπακουργιάννη, που αποτελεί μία από τις λίγες ταφικές εκκλησίες (δηλαδή στο πάνω μέρος είναι εκκλησία, ενώ στο κάτω – τάφος) που διατηρούνται στη χώρα μας. Οι αγιογραφίες που απεικονίζουν τον θάνατο και την Ανάσταση, αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα της εκκλησιαστικής τέχνης των Βαλκανίων. Απεικονίζεται επίσης ο βούλγαρος βασιλιάς Ιβάν Αλεξάνταρ, ο οποίος έγινε κτήτορας και προστάτης του μοναστηριού το 14ο αιώνα. Τότε η περιοχή όπου βρίσκεται το μοναστήρι παραχωρήθηκε από το Βυζάντιο στον Βούλγαρο ηγέτη.

"Ο δεύτερος σε σημασία χώρος στο μοναστήρι είναι η λεγόμενη "τραπεζαρία" όπου διεξάγεται μια ειδική τελετουργία που θυμίζει τον Μυστικό δείπνο. Την ώρα του γεύματος οι μοναχοί ακούνε αποσπάσματα από τις βιογραφίες των αγίων και έτσι παράλληλα με το φαγητό χορταίνουν και με τα ηθικά παραδείγματα των προγόνων τους", είπε στη συνέντευξή της στη Βουλγαρική Ραδιοφωνία η διδάκτορας Πασκάλεβα. "Στις τοιχογραφίες στη τραπεζαρία κυριαρχεί το μοτίβο της Παναγίας, καθώς είναι και η προστάτιδα των αντρικών αδελφοτήτων στα μοναστήρια. Απεικονίζεται, επίσης, και το δέντρο του Ιεσσέ, το γενεαλογικό δέντρο του Χριστού, όπου φαίνεται και η μητέρα του. Στην ρίζα του απεικονίζονται και τα πρόσωπα του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, του Πλούταρχου, του Διογένη, του Αριστοφάνη, ως ένδειξη της σχέσης ανάμεσα στο Χριστιανισμό και τους αρχαίους φιλόσοφους".

"Είναι ένα σημαντικό διακοσμητικό στοιχείο που ταυτίζεται με ένα καινούργιο στάδιο στην ιστορία του Χριστιανισμού, ένα καινούργιο είδος νέο-ουμανισμού, που βλέπουμε και στα έργα του μεγάλου φιλοσόφου Ιωάννη του Ιταλού, μαθητής του οποίου είναι και ο γεωργιανός φιλόσοφος Ιωάννης Πετρίτσι (1050-1130). Χάρη στις λογοτεχνικές και μεταφραστικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται εκεί, το μοναστήρι καθιερώνεται ως σχολή σοφών και φιλόσοφων και αποτελεί μια πολιτιστική γέφυρα μεταξύ του Βυζαντίου και της Γεωργίας".

Άλλο αξιοσημείωτο κτίσμα στο συγκρότημα του μοναστηρίου του Μπάτσκοβο είναι η συλλογική εκκλησία. Το εικονοστάσι ξεχωρίζει με τον όμορφο και πλούσιο χρυσό διάκοσμό του και τις παλιές εικόνες του 17ου αιώνα. Στο νάρθηκα ζωγραφίστηκαν τα πρόσωπα του Γεωργίου και Γαβριήλ – δύο από τους κτήτορες του μοναστηριού.

Ένα ακόμα σημαντικό θρησκευτικό μνημείο στο συγκρότημα είναι το καθολικό του Άγιου Νικόλαου (στην άνω φωτογραφία), που είναι ο πρώτος ναός τον οποίο ζωγράφισε ο διάσημος βούλγαρος ζωγράφος Ζαχάρι Ζωγράφ. Εδώ βρίσκεται και η πρώτη του αυτοπροσωπογραφία (1840). Απεικονίζεται και η "Ημέρα της κρίσης", όπου ο ζωγράφος παρουσιάζει ως αμαρτωλούς τους πλούσιους της πόλης Φιλιππούπολης. Πάλι δικό του έργο είναι και οι αγιογραφίες στο κάτω μέρος της εκκλησίας "Άγιοι Αρχάγγελοι" (στην κάτω φωτογραφία).

Άλλο ιερό έργο που προσελκύει πολλούς πιστούς στο μοναστήρι του Μπάτσκοβο είναι η εικόνα της Παναγίας με τον μικρό Χριστό στη συλλογική εκκλησία. Στο δέσιμό της υπάρχει μεγάλη επιγραφή στη γεωργική γλώσσα που χρονολογείται στο 1311.
Η εικόνα αυτή βρέθηκε στην περιοχή Κλουβιάτα και η διαδρομή της ως σήμερα συνοδεύτηκε από αναρίθμητες ιστορίες κατά τους αιώνες, οι οποίες και δυναμώνουν την πίστη των ανθρώπων στη θαυματουργική δύναμή της.

Κάθε χρόνο την δεύτερη μέρα του Πάσχα γίνεται λιτανεία ως το σημείο όπου βρέθηκε η εικόνα και τελείται εκεί Λειτουργία. Οι πιστοί που επισκέπτονται το μοναστήρι του Μπάτσκοβο βρίσκουν μέσα παρηγοριά και θεραπεία, και πάνω απ’ όλα ελπίδα για μια καλύτερη ζωή.

Μετάφραση: Πέτια Ζαγκόρτσεβα
Φωτογραφίες: pravoslavieto.com και wikipedia.org

Διαδώστε

Αιώνια αριστουργήματα της χριστιανικής ζωγραφικής φυλάσσονται στο μοναστήρι του Μπάτσκοβο

Περισσότερα στην κατηγορία

Αγιάζεται ο βουλγάρικος ναός «Άγιος Ιωάννης της Ρίλα» στο Λονδίνο

Το σημειωματάριο του Λέβσκι αποκαλύπτει τα πολλά πρόσωπα του Αποστόλου

Βούλγαροι ζωγράφοι εικονογράφησαν καθολική εκκλησία στο Σαλέρνο

Αρχαιολογικό Μουσείο Μπουργκάς: Έκθεση για τις πίπες και τον καπνό στη μεσαιωνική Βουλγαρία