Στις 26 Οκτωβρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτη. Για τους Βούλγαρους όμως η γιορτή αυτή έχει και μια καθαρά ιστορική σημασία επειδή την ίδια ημερομηνία πριν από 824 χρόνια οι βουλγαρικές επαρχίες εξεγέρθηκαν υπό τους αδελφούς Ασέν και Πέταρ, το οποίο διέκοψε τη σχεδόν δύο αιώνων κυριαρχία του Βυζαντίου στα βουλγαρικά εδάφη.

Ύστερα από το 1018, όταν οι τελευταίοι Βούλγαροι φεουδάρχες έπεσαν κάτω από την κυριαρχία του Βυζαντινού αυτοκράτορα Βασίλειου Β’, οι Βούλγαροι έκαναν πολλές προσπάθειες να αποτινάξουν την εξάρτησή τους από την Κωνσταντινούπολη. Όμως όλες αυτές οι προσπάθειες απέτυχαν, επειδή το Βυζάντιο ήταν ακόμη πολύ δυνατό.

Η κατάσταση άλλαξε στα τέλη του 12 αιώνα. Από την Ανατολή στην Αυτοκρατορία ασκούσαν πίεση οι Τούρκοι, από τη Δύση - το Βασίλειο της Νεάπολης. Από το Βορρά πάλι οι Κούμανοι - νομαδική φυλή τουρκικής προέλευσης, η οποία κατοικούσε τα εδάφη των σημερινών Ουγγαρίας και Ρουμανίας, διέβαιναν το Δούναβη συνεχώς. Ως αποτέλεσμα οι εξουσία των αυτοκρατόρων στα εδάφη της σημερινής Βόρειας Βουλγαρίας ήταν μάλλον τυπική.

Τέτοια ήταν η κατάσταση, όταν την άνοιξη του 1185 δύο Βούλγαροι άρχοντες από το Τίρνοβο - οι αδελφοί Πέταρ και Ασέν, επισκέφθηκαν το Bυζαντινό αυτοκράτορα Ισαάκιο Β’ Κομνηνό Άγγελο. Οι αιτήσεις τους ήταν σεμνές - να εγγραφούν φρουροί του αυτοκράτορα και να τους παραχωρήσει ως κτήση από ένα χωριό. Ο αυτοκράτορας απέρριψε με υπεροπτικό τρόπο τις αιτήσεις τους και τους έδιωξε, εξουθενώνοντάς τους.

Όταν επέστρεψαν στη Βουλγαρία, οι Ασέν και Πέταρ άρχισαν τις προετοιμασίες γενικής επανάστασης, ο σκοπός της οποίας ήταν μάλιστα σαφής - αποτίναξη της εξάρτησης από το Βυζάντιο και αποκατάσταση της βουλγαρικής επικράτειας. Τις προθέσεις τους ενίσχυσε η φορολόγηση των ζώων που επέβαλε ο αυτοκράτορας, το οποίο έκανε το ποτήρι της γενικής αγανάκτησης να ξεχειλίσει. Κίνητρο για την έναρξη της επανάστασης ήταν η κατάκτηση της Θεσσαλονίκης (της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του Βυζαντίου) από τους Νορμανδούς από τη Νεάπολη στις 24 Αυγούστου του ίδιου έτους. Δεν είναι τυχαίο το ότι αποφασίστηκε η επανάσταση να αρχίσει την μέρα του Αγίου Δημητρίου. Στα τέλη Οκτωβρίου οι αγροτικές εργασίες είχαν τελειώσει, ενώ ο επικείμενος χειμώνας έκανε αδύνατη τη διάβαση των Βυζαντινών από τις χιονισμένες διαβάσεις του βουνού Αίμου.

Εξάλλου οι Ασέν και Πέταρ διέδωσαν τη φήμη ότι ο άγιος Δημήτριος εγκατέλειψε την ατιμασμένη από τους κατακτητές Θεσσαλονίκη και η θαυματουργική εικόνα του βρέθηκε στο Τίρνοβο, όπου οι δύο αδελφοί είχαν χτίσει εκκλησία, η οποία φέρει το όνομά του. Ακριβώς μπροστά στην ίδια εκκλησία στις 26 Οκτωβρίου του 1185 οι Ασέν και Πέταρ κήρυξαν ότι δεν αναγνωρίζουν πλέον την βυζαντινή εξουσία. Ο Πέταρ, ο οποίος ήταν μεγαλύτερος από τον Ασέν, κηρύχθηκε βασιλέας. Σύμφωνα με όσα μαρτυρούν οι χρονογράφοι, ο Πέταρ έβαλε στο κεφάλι του χρυσαφένιο στεφάνι και φόρεσε πορφυρά παπούτσια – γνώρισμα της βασιλικής εξουσίας. Λίγο αργότερα όμως ο Πέταρ παραχώρησε την εξουσία στον Ασέν, ο οποίος ήταν καλύτερος πολέμαρχος.

Σε σύντομο χρονικό διάστημα η επανάσταση απλώθηκε στα εδάφη της Βόρειας Βουλγαρίας, ενώ μέχρι το τέλος του έτους συμπεριέλαβε και κάποια εδάφη ανατολικά του Αίμου. Δύο Βυζαντινοί πολέμαρχοι – ο Ιωάννης Καντακουζηνός και ο Αλέξιος Βρανάς υπέστησαν ήττες. Αυτό το γεγονός ανάγκασε τον αυτοκράτορα Ισαάκιο Άγγελο την άνοιξη του 1186 να τεθεί ο ίδιος επικεφαλής του στρατού του. Ο αυτοκράτορας διέβηκε τις διαβάσεις και εισχώρησε στη Βόρεια Βουλγαρία. Οι επαναστάτες με επικεφαλής τους Ασέν και Πέταρ αναγκάσθηκαν να περάσουν βόρεια του Δούναβη. Όταν όμως ο βυζαντινός στρατός εγκατέλειψε τη Βουλγαρία, αμέσως επέστρεψαν.

Ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος έκανε μία τελευταία προσπάθεια να ξαναποκτήσει την εξουσία του επάνω στα βουλγαρικά εδάφη το χειμώνα του 1187, πολιορκώντας την πόλη Λόβετς. Δεν κατάφερε όμως να την καταλάβει. Ακριβώς εκεί υπογράφηκε το σύμφωνο ειρήνης, με το οποίο αναγνωρίζεται η εξουσία των Ασέν και Πέταρ στη Βόρεια Βουλγαρία. Έτσι αρχίζει η ιστορία του δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου.

Μετάφραση: Σβέτλα Ασένοβα