Bulgaristan Tarım Bakanı Yavor Geçev, bundan günler önce, 29 Nisan’da bu hafta içinde Ukrayna Tarım Bakanı ile görüşmesi olduğunu söyledi. İki bakanın ele alacakları konulardan biri de ayçiçeği yağı konusu.Bulgaristan’da 24 Nisan’dan Haziran sonuna kadar Ukrayna’dan buğday ve ayçiçeği de dahil tarım ürünlerinin ithalatına yönelik yasak yürürlüğe girdi. Bulgaristan Bitkisel Yağlar ve Yağ Ürünleri Üreticileri Derneği Başkanı Yani Yanev, BNR Varna Radyosu’na yaptığı konuşmada “Bu yasak kaldırılmalı” dedi. Genelde bir hammaddenin ithalatını sınırlama denemeleri bir faktörü ortadan kaldırma amacı taşıyor. Bu durumda sözkonusu olan ithal ayçiçeğinin daha düşük fiyatta satılması faktörünün ortadan kaldırılmasıdır.

Yanev şöyle konuştu: “Ancak bizdeki durum çok farklı. Çünkü gerçekte biz Ukrayna’dan gelen ürünlerin daha düşük fiyatlarından korunuyoruz. Ancak biz bu ürünleri Karadeniz’deki büyük üretcilerin yine Ukrayna ve Rusya olduğu uluslararası piyasada satmamız lazım. Yani böyle bir kısıtlayıcı önlemin etkisi hissedilmeyecek. Fiyat, uluslararası piyasa tarafından belirlenen piyasa fiyatı olmalı. Biz, Karadeniz’de en büyük ayçiçeği üreten ve işleyen ülkelerle rekabet etme durumunda bırakılıyoruz”.

Yağ ürünleri üreten şirketler, paylaştıkları pozisyonda faaliyetlerini kısıtlama ve hatta iflas tehdidi ile karşı karşıya oldukları belirtti. Yanyi Yanev, “Ekonomide bütün sektörlerin çıkarları dikkate alınmalı” dedi.Bunun birkaç sebebi var. Temel sebep ise, üreticilerin fabrikalardaki kapasiteleri sadece Bulgaristan’daki ayçiçeği ile karşılayamıyor olmaları.

“Bulgaristan, ortalama yıllık yaklaşık 2 milyon ton ayçiçeği üretiyor. Bunlardan sadece 250 bin tonu, yani sekizde biri Bulgar piyasasında kalıyor. Diğer miktarlar ihrac ediliyor. Ve dış piyasa fiyatlarından doğrudan etkileniyor.”

Ülkede ayçiçeği işlenmesi kapasitesi 3 milyon tonun üzerinde, bu da Ukrayna savaşından önce Bulgaristan’a büyük miktarda ayçiçeği ithal edildiği anlamına geliyor, dedi Yani Yanev.

Bulgaristan, ayçiçeği ihracatını genişletiyor, diğer Avrupa ülkeleri, Kuzey Afrika, Hindistan, Çin’e de satışlar var.Bulgaristan’da ayçiçeği işleyen fabrikaların hepsi yerli. Ve bu kısıtlama ülke ekonomisini doğrudan etkiliyor.

Sektörde kaç kişi çalışıyor? Sorusu üzerine Yanev şöyle cevap verdi:

“Elimde olan son bilgilere göre,bu fabrikalarda çalışan insanların sayısı toplam 10 binin üzerinde. Bir anda üretim durarsa, bunun olmasını istemiyorum ama, evet kapasiteyi de düşürürsek ve dış piyasada rekabet gücümüz azalırsa, bu da sektöre etki edecek. Umarım buraya varılmaz.

Yasak yürürlükte kalırsa, hammadde eksikliğinden dolayı ayçiçeği yağı üreticileri üretimi durdurma ve ticari sözleşmelerin gereğine uyamama riski ile karşı karşıya kalacaktır.

Bulgaristan, Doğu Avrupa’da ayçiçeği işleme konusunda en büyük kapasiteye sahip ülke. Hatta şu anda bile üretim kapasitesi yaklaşık yüzde 30 ile daraltıldı.

Karadeniz bölgesinde dünya çapındaki ayçiçeğinin yaklaşık yüzde 75’i üretiliyor.

“Bulgaristan, ayçiçeği yağı üreten ülkeler sıralamasında ilk beş listesinde yer alıyor. 2021 yılı için en büyük ayçiçeği üreticisi 17, 5 milyon ton ayçiçeği üretimi gerçekleştiren Ukrayna, ardından 15, 5 milon ton ile Rusya, yaklaşık 3-3, 5 milyon ton üretim ile Arjantin, Romanya yaklaşık 2, 5 milyon ton üretim gerçekleştirdi ve Bulgaristan da yaklaşık 2 milyon ton üretti.”

Böyle bir yasak, hem üretici ülke hem de ekonomi sektörü olarak pozisyonlarımızı kaybedeceğimiz anlamına geliyor.

Ulusal İstatistik Kurumu verilerine göre, 2021’de Bulgaristan ayçiçeği yağı ihracatı bakımında dünyada üçüncü sırada yer alıyor.Bu da ülkeye gelen gelir olarak 690 milyon Amerikan doları demek oluyor.

Ülkemiz, son yıllarda kesinlikle ayçiçeği ihracatı yapan ülkeler arasında ilk üçte yer alıyor. Ancak bundan iki yıl önce ilk defa ayçiçeği yağı ihrac eden ilk üç ülkenin arasında yer aldı. Rusya ve Ukrayna en büyük ayçiçeği üreticisi olan ülkeler. Dünya üretiminin yarısından fazlası bu iki ülke tarafından üretiliyor. Ayçiçeği yağı ihracatının neredeyse yüzde 70’i bu iki ülke tarafından gerçekleştiriliyor.

Kaynak: BNR Varna Radyosu

Haber: Doroteya Nikolova

Çeviri: Özlem Tefikova