Maliye Bakanı Temenujka Petkova, bundan bir ay kadar önce Brüksel’de Bulgaristan’ın Avro Bölgesine katılım hazırlıklarında kaydettiği ilerlemeye ilişkin bilgi sunarken Bulgaristan’ın makul maliye politikası ile üye olmayı çoktandır hak ettiği için 1 Ocak 2026 tarihinde katılmayı beklediğimizi öne sürdü. Bundan bir hafta sonra prosedürün hızlandırılması için Sofya, AB komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’a yazılar göndererek olağandışı yakınsama raporlarının hazırlanması talebini sundu.

Bu prosedürün Halk Meclisi tarafından geçen yılın Temmuz ayında Bulgaristan’da avronun kabul edilmesi hazırlıklarının hızlandırılmasına ilişkin verilen kararın uygulanması sonucu işletildiğini hatırlatıyoruz.

Son gelişmeler üzerine toplumu kutuplaştıran bir mesele olan Avronun kabul edilmesi konusu yine gündeme döndü. Bazı insanlar Bulgar levasını var gücü ile savunurken daha genç ve pragmatik olanlar, avronun tedavüle girmesinin hiç bir şeyi değiştirmeyeceğini öne sürüyor.

Ülkemizde önde ekonomi uzmanlarından biri olan Krasen Stanchev, BNR “Horizont” programına konuşurken “Bulgaristan, Para Kurulu’ndan dolayı fiilen Avro Bölgesi’ndedir” sözlerini kullandı ve Para Kurulu’nun daha 1997’de Levayı önce Alman markasına, sonra ise Avronun değerine bağladığını ve Bulgaristan’ın henüz 2005’te imzalanan üyelik sözleşmesi ile Avro Bölgesi’ne katılıma yükümlülüğünü üstlendiğini hatırlattı.

" Şimdi Avro’ya karşı Bulgaristan Merkez Bankası bağımsızlığının korunması gerekçesi öne sürülüyorsa, Merkez Bankasının her zaman dış faktörlerden bağımsız olduğu bilinmesi gerekiyor. Kısa süren bağımlılık dönemi ile 1990 yılının Mart ayında dış borç iflası ile başlayıp Merkez Banakası’nın Levanın kurunu şimdi de olduğu düzeyde sabitlediği 1997 yılının 1 Mart tarihine kadar sürmüştür”.

Bulgaristan’ın Avro Bölgesi üyeliğini engelleyen ne olabilir ve hazırlanacak olan yakınsama raporundan beklentimiz ne olmalıdır? Bu sorunun cevabı için ekonomi uzmanlarına mikrofon uzattık.

" Avro Bölgesi’nden onay niteliği taşıyan rapor almamızı engelleyebilecek bir problem ortaya çıkmaya başladı, o da bütçe açığı ile ilgili sorunlardır, dedi Ekonomi ve Siyaset Uzman Klübü EKİP üyesi Stoyan Panchev. Yeni maliye bakanı tarafından 2024 Bütçesinden ödenmeyen 4 milyar levanın olduğu yönünde bir açıklama yapılmıştı. 2025 bütçe taslağının gerçekçi olmadığı kanısı, birçok ekonomi uzmanı tarafından paylaşılıyor. Bu özellikle bütçenin gelir kısmı için geçerli. Gelir kısmında 5 ile 8 milyar leva arasında değişen tutarda fazla gelir gösteriliyor. Ülkedeki tabloyu olduğundan daha güzel göstermeye gayret ederken ortaklarımızı yanlıtmış olmayalım. 2024 yılı esas alınarak yapılan hesaplamadaki açıkla ilgili bu tartışmalı hususlara dair ve 2025 Bütçesine dair Avrupa Merkez Bankası ve AB Komisyonu tarafından hazırlanacak olan yakınsama raporunda nelerin söyleneceğini merak ediyorum, diyen ekonomi uzmanı şöyle devam etti: “Avro Bölgesi’ne neredeyse girmiş olduğumuzu iddia etmekte acele ettik, çünkü enflasyon oranı Maasticht kriterlerini karşılasa da bütçe açığı bu kriterlerin iyice dışına çıkmaya başladı.”

Avro Bölgesinin Avrupa Birliği’nin büyük hatalarından biri olduğu görüşünü paylaşan EKİP uzmanı Stoyan Panchev, bununla birlikte tek Avrupa para birimi ile ilgili negativizmin AB’nin işlemesi ile bağlanmaması gerektiğini öne sürdü:

" Avrupa Birliği’nin iyi bir fikir olduğunu ve serbest sermaye ve insan dolaşımının kıtanın ve Bulgaristan’ın da büyümesine büyük katkı sağlayan bir şey olduğunu düşünüyorum. Avro’nun tedavüle girmesinin yaratabileceği olumlu etkilerin büyük bir bölümünün ülkemizde Para Kurulu’nun uygulanması ile artık görüldüğü düşüncesindeyim. Para Kurulu, ikisi arasındaki altın ortadır. Para Kurulu ile uluslararası yatırımcıların güvenini kazanırken Leva’nın değeri Merkez Bankası’nın döviz rezervi ile garanti altına alınmış oluyor. Aynı zamanda Avro Bölgesi dışındayken bile yine Para Kurulu sayesinde finans uzmanlarının opsiyonellik dedikleri esnekliğe sahip olduğumuz için Avro Bölgesi’nde yaşanabilecek problemlere karşı önlem almak durumundayız”.

Gelecekle ilgili belirsizlikler Avro Bölgesi üyeliğinin fiyatların ikiye katlanmasına, gelirlerin düşmesi ve Bulgaristan vatandaşlarının daha da yoksullaşmasına yol açacağı, buna hazır olmayan ve rekabet gücü bulunmayan ekonominin ise geriye gideceği türünden korkulara yol açmaktadır. Ülkemizde Avronun tedavüle girmesine ilişkin bilgilendirme kampanyası yapılmazken vatandaşlar, bu konuda yurt dışında yaşayan yakınları ve sosyal medya paylaşımları gibi kaynaklardan bilgi alıyor.

Bu konuda sıradan vatandaşlara mikrofon uzattık. Sofya’da dükkan sahibi olan Tanya Mihaylova, şunları söyledi:

" Avronun tedavüle girmesi, insanlar için ek bir stres olacak. Ayrıca Avro Bölgesi’nde şimdi kriz var. Son yıllarda türlü çeşit krizler yaşadık. Yeni bir krizin hiçbir faydası olmaz”.

Diğer bir başkentli, Vladislav Yordanov’un düşüncesi de aynı yönde.

" Avro meselesi ile dikkatin yaşanan diğer tüm problemlerden dağılması amaçlanıyor. Avro Bölgesi, yüzde 300 oranında borçlanırken biz, borçlarını ödemek için katılmaya mı çalışıyoruz? En zengin olanların borçlarının en yoksul olanlar tarafından üstlenilmesini mi istiyoruz? Para Kurulu siyasetçilerin komünizm sona erdikten sonra yaptıkları en akıllı şeydir. Para Kurulu’nun kaldırılmasını neden istesinler ki? Anlaşılan bu işten birilerinin ceplerine milyarlar girecek” dedi Bulgaristan Radyosunun anketine katılan Vladislav.

Anket katılımcısı İliyana İvanova’nın görüşü ile tamamen farklı:

" Ben Avro’dan yanayım, para birimi değişikliğine ihtiyaç var. Son yıllarda Leva büyük ölçüde değer kaybetti, artık Avro’ya geçmenin zamanı geldi. İyi yönde değişiklik olacağından ümitliyim.”

Avro’ya geçişin iyi yönde değişiklik olması için geniş kapsamlı bilgilendirme kampanyasının düzenlenmesi kilit önem taşıyor. Beklenen bu büyük değişiklikle ilgili ülke vatandaşlarının duydukları korkulara ancak bu şekilde gerçekçi cevaplar verilebilir.

Haber : Gergana Mancheva

Çeviri : Tanya Blagova