Kohët e fundit të panjohurat rreth fatit të termocentraleve me qymyre dhe fati jo i qartë i centralit të dytë bërthamor të planifikuar në Bullgari sikurse u hodhën hije problemeve rreth burimeve rinovuese energjetike. Kurse ato po bëhen gjithnjë e më aktuale në sfondin e pothuajse të gjitha ndryshimeve klimatike, të shkaktuara nga veprimtaria njerëzore. Në një intervistë për Radion Kombëtare Bullgare drejtoresha e Fondit Monetar Ndërkombëtar Kristalina Georgieva  paralajmëroi se “Bullgaria nuk duhet të mbetet prapa politikave të gjelbra, sepse ekonomia e ulët e karbonit do t’u japë një shtytje të re investimeve dhe do ta ndihmojë krijimin e vendeve të reja të punës”.

Kurse rrezik nga një vonim i tillë ka, pavarësisht nga rezultatet e mira të deritanishme në fushën e burimeve rinovuese të energjisë dhe të pjesës së tyre në konsumin e përgjithshëm të energjisë elektrike në vend. Bullgaria disponon 701 MW kapacitet të instaluar me burim primar energjie - erën, 1043 MW - nga dielli, 3204 MW - nga uji dhe 78 MW - nga biomasa.

Sipas Eurostatit Bullgaria është një nga 12 vendet-anëtare të Bashkimit Evropian, të cilat kanë arritur qëllimet e veta për burimet rinovuese të energjisë. Gjatë një konsumi mesatar bruto prej 18% në Bashkimin Evropian, pjesa e këtyre burimeve në Bullgari gjatë vitit 2018 është 20,5% nga energjia e përgjithshme e konsumuar, që është mbi nivelin prej 18,7% të arritur gjatë vitit 2017 dhe larg mbi nivelin e planifikuar prej 16% për vitin 2020.Eurostat konstaton se gjatë vitit të largët 2004 ky raport për Bullgarinë ka qenë vetëm 9,2% para se të fillojë të rritet vazhdimisht duke arritur kulmin prej 20,5% gjatë 2018-ës. Duhet të kihet parasysh se përqindja e burimeve rinovuese energjetike në konsumin përfundimtar bruto është një prej treguesve kryesorë të strategjisë “Evropa 2020”. Qëllimi është që përqindja e energjisë së burimeve rinovuese energjetike në BE të arrijë të paktën 32 % deri në vitin 2030. Nëse kjo do të bëhet apo jo, nuk është e qartë, përfshi këtu edhe për Bullgarinë.

Sidoqoftë, Bullgaria, Franca dhe Greqia premtuan të aktualizojnë qëllimet e tyre kombëtare për energjinë rinovuese dhe të rritin pjesën e llojeve të ndryshme të burimeve rinovuese energjetike – si era, dielli etj., përkatësisht deri në 27%, 33% dhe 35% prej konsumit të energjisë deri në vitin 2030, bëri të ditur Euractiv. Një analizë e ARENA (Organizata Ndërkombëtare për Energjinë Ronovuese) për potencialin e vendeve nga BE-ja tregon se deri në vitin 2030 Bullgaria mund të arrijë 35 për qind të pjesës së burimeve rinovuese të energjisë në konsumin përfundimtar të energjisë prej erës. Një sërë ekspertësh e vënë nën pikëpyetje këtë qëllim, duke pasur parasysh likuidimin e stimujve financiarë për centralet për burimet rinovuese energjetike. Me korrigjimet e miratuara nga Parlamenti vitin e kaluar në Ligjin për Energjetikën, burimet e vogla rinovuese energjetike dalin në bursën energjetike. Prodhuesit e energjisë elektrike nga burimet rinovuese energjetike me kapacitet të përbashkët të instaluar nga 1 deri në 4 MW do të kalojnë nga çmimet preferenciale drejt çmimit të tregut dhe një kontrate për kompensim me shpërblim. Kjo shkakton pakënaqësinë e pronarëve të centraleve të vogla, të cilët mendojnë se me këto masa pakësohen të ardhurat e tyre.

Është vështirë të arrihet balancë midis treguesve ekonomikë dhe atyre ekologjikë, sidomos në energjetikë dhe për këtë vetë Komisioni Evropian konstaton se aplikimi në shkallë të gjerë i energjisë rinovuese vonohet ndaj parametrave të miratuara. Burimet rinovuese energjetike në Bullgari mbeten burimi margjinal i energjisë elektrike për llogari të centraleve elektrike me qymyre dhe atyre bërthamore, të cilat nuk do të mbyllen së shpejti. Përkundrazi, jeta e termocentraleve do të zgjatet, ndërsa përveç centralit atomik “Kozlloduj” do të ndërtohet edhe një tjetër në Belene.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva, Vesella Mançeva