Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Për ikonat dhe simbolet e tyre në artin bullgar

БНР Новини
6
Deçko Uzunov, “Autoportreti me shenjtorët”

Deri në 4 shkurt në Galerinë e Arteve Figurative mund të shihet ekspozita “Simboli dhe imazhi në artin modern bullgar”. Ekspozita i është kushtuar ikonës dhe pranisë së saj në krijimtarinë artistike mondane. Veprat e ekspozuara janë mbi 100.

Tema për praninë e ikonës në artin bashkëkohor, ose më tepër në artin modern, në veprat mondane, më intereson që prej rreth një viti e gjysmë, na shpjegoi kujdestari i ekspozitës Ljuben Domozetksi. – Gjatë tërë kësaj kohe kërkoja autorë, të cilët pas Çlirimit tonë nga zgjedha turke kanë paraqitur ikona në një ose tjetër mënyrë. Kështu dalëngadalë u arrit në seleksionimin e këtyre veprave.

Lika Janko, “Madona” dhe “Kisha e artë”
Veprat e ekspozitës janë krijuar në periudhën që nga Çlirimi i Bullgarisë nga robëria osmane në vitin 1878 deri në vitin 1989. Çfarë është ndikimi i autorëve të periudhës pas Çlirimit nga krijuesit e Mesjetës dhe të Rilindjes?

Në disa periudha të veçanta ka forcim të interesit ndaj artit të Mesjetës. Në qoftë se hedhim një shikim ndaj autorëve më të hershëm – të huajit, të cilët kanë ardhur në Bullgari, atyre u kanë bërë një përshtypje shumë të madhe veprat më të vjetra, më tepër detaji më i vogël në kostumet tona popullore, ose në formimin e një tempulli të krishterë ballkanik, përfshi këtu pikturimin e ikonave në muret e kishave.

Danaill Deçev, “Shën Thanasi” dhe Stefan Baxhov, “Interieri i kishës”
Ljuben Domozetski na jep si shembull një prej krijuesve më të njohur të periudhës pas Çlirimit të Bullgarisë – çeku Ivan Mërkviçka, i cili në një prej pikturave të tij paraqet një lutje me një qengj me rastin e Ditës së Shën Gjergjit. Është i rëndësishëm çdo një detal – nga elementet më të vogla të kostumit popullor e gjer te formimi i interierit. Prapa kurrizit të priftit shihet një ikonë. Ajo në fakt është e pranishme në hapësirën e tempullit dhe rikrijon jetën fetare të popujve ballkanikë.

Disa autorë të tjerë të paraqitur në ekspozitë janë piktori austriak Jozef Oberbauer dhe çeku Jozef Piter, të cilët pikturojnë jetën e Sofjes së vjetër. 

Boris Denev, “Interieri-kisha” dhe Jakim Bançev “Para altarit”
Mund të përfytyrojmë se si dukej Sofja në fund të shekullit XIX pas Çlirimit. Godinat moderne ishin shumë pak, rrugët nuk ishin asfaltuar. Godinat ishin të ulëta, me një kat. Kishte xhami, kisha, që nga kjo periudhë është tempulli i krishterë “Shën Sofja”, rotonda “Shën Gjergji”. Ky realit ballkanik u ka bërë një përshtypje të madhe autorëve të huaj.

Një kontekst tjetër ku ikona është e pranishme janë pikturat me karakter historik, të cilat janë të lidhura me të kaluarën tonë të Mesjetës dhe të Rilindjes, si dhe tema lidhur me zografët.

Ljuben Gajdarov, “Zografi” dhe Canko Llavrenov “Tërnovoja gjatë Mbretërisë së Dytë Bullgare”
Pas Çlirimit arti fetar bullgar u bë më akademik. Një detal kureshtar është se gjatë viteve 20 të shekullit XX arti laik iu drejtua estetikës së ikonës së Mesjetës – gjithnjë e më shumë autorë modernë interesoheshin për artin bizantin, pikturimin e ikonave, pikturat në muret e tempujve, dorëshkrimet etj. Kishte një qëllim për modernizimin e artit bullgar nëpërmjet kërkimit të imazhit tonë kombëtar, nënvizon kujdestari i ekspozitë. Si shembull ai jep disa piktorë të njohur si Ivan Milev dhe Ivan Penkov, të cilët kanë punuar gjatë viteve 20 të shekullit të kaluar. Duke folur për ndikimin e ikonave mbi artin mondan nuk duhet harruar edhe ndikimi i “gjuhës artistike” – përfshirja e areolave, e arit etj. Sigurisht që e gjithë kjo ka një kuptim të thellë dhe kjo gjuhë simbolike nuk është e rastit dhe nuk i detyrohet ndonjë ideje të rastit të zografit. Pikërisht këto specifika, karakteristike për artin e Mesjetës, nganjëherë u bëjnë përshtypje autorëve – vë në dukje Ljuben Domozetski.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva

Fotografi: Veneta Pavllova dhe sghg.bg


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Foto: Ambasada e Republikës së Bulgarisë në Shqipëri

Ditët e Kulturës Bullgare u zhvilluan në Tiranë

Në kryeqytetin shqiptar të Tiranës u zhvilluan Ditët e Kulturës Bullgare, njoftoi Ambasada e Republikës së Bullgarisë në Shqipëri. “Të inkurajuar nga Dita e Iluministëve të Popullit që e festuam së fundmi, ne bëmë çmos për t'i njohur miqtë tanë..

botuar më 24-11-06 8.25.PD

“Abetarja e Peshkut” 200-vjeçare kujton për veten me një botim të ri

Në vitin 2024 mbushen 200 vjet nga shfaqja e së ashtuquajturës "Abetare me mësime të ndryshme" . Ky është titulli origjinal i librit i njohur më mirë si “Abetarja e Peshkut”, autor i së cilës është rilindësi i shquar Dr. Petër Beron. Bëhet..

botuar më 24-11-03 7.35.PD
Milena Selimi dhe Georgi Gospodinov

Milena Selimi përkthen romanin ”Kohëstrehim” të autorit bullgar Georgi Gospodinov

Shkrimtare, përkthyese, gazetare, përfaqësuese e bullgarëve në Komitetin për Pakicat Kombëtare në Shqipëri, Milena Selimi nuk rresht së promovuari kulturën, letërsinë, vlerat dhe traditat bullgare. Një nga arritjet e saj profesionale më të fundit është..

botuar më 24-10-28 2.10.MD