Njeri prej problemeve të mëdha kombëtare dhe gjeopolitike të Bullgarisë është vartësia e saj po tuaj se e plotë energjetike nga Rusia. Ky problem shtrohet sot në kushtet e konfrontimi të fortë midis Moskës dhe Perëndimit dhe të marrëdhënieve të përkeqësuar të Sofjes me Kremlinin. Jo rastësisht javën e kaluar gjatë vizitës së tij në Bullgari Sekretari amerikan i Shtetit Xhon Keri vuri në qendrën e bisedimeve të tij me liderët bullgarë pikërisht këtë problem dhe premtoi përkrahjen e plotë të Uashingtonit për përpjekjet e vendit të larmojë furnizimet e tij energjetike.

Siç duket, për SHBA nuk është e pranueshme një aleat i tyre në NATO në gadishullin strategjik të Ballkanit të jetë në vartësi të tillë të fortë nga vullneti, interesat dhe emocionet e Rusisë. Sigurisht për këtë arsye, diplomati numër 1 i SHBA në diskutimin e tij publik, kushtuar rezultateve të bisedimeve me autoritetet bullgare, u kushtoi vëmendje jo aq tipike për diplomacinë politike çështjeve konkrete ekonomike si gazsjellësi i dështuar “Rryma Jugore”, ekspertizës energjetike të Bullgarisë dhe bashkëpunimit të vendit me kompaninë amerikane “Westinghaus” në energjetikën bërthamore. Pa e përmendur publikisht dhe drejtpërsëdrejti u bë e qartë, se Xhon Keri dhe Amerika e shohin gazin shist argjilor si një prej mundësive për zgjidhjen e problemeve energjetike të Bullgarisë. Ky në fakt është një qëndrim i njohur prej kohe i SHBA dhe ata bile para disa vitesh bënë provë të pasuksesshme të ndihmojnë Bullgarinë të studiojë burimet e saj të gazit shist argjilor me disa prej kompanive më të mëdha amerikane në këtë fushë. Atëherë Sofja dhe shumica e bullgarëve i thanë “jo” oreksit amerikan dhe aplikuan ndalim të plotë mbi studimin e burimeve të gazit shist, duke shprehur qëndrimin e tyre, se mund t’u shkaktohen dëme të rënda mjedisit dhe bujqësisë sidomos në rajonet më pjellore të vendit.

Pa ndonjë pyetje konkrete vet Kryeministri i Bullgarisë Bojko Borisov deklaroi në konferencën e përbashkët për shtypin në Sofje me Sekretarin amerikan të Shtetit, se pozita e vendit mbi çështjen e gazit shist është e pandryshueshme dhe do të mbetet e tillë, deri sa teknologjitë nuk do të ofrojnë zgjidhje teknike të padëmshme për njerëzit dhe natyrën. Kjo deklaratë tregoi në mënyrë të qartë, se gjatë bisedimeve me ministrin e jashtëm amerikan përsëri është bërë fjala për këtë problem dhe se amerikanët në mënyrë diplomatike kanë lënë të kuptohet, se kjo është mënyra e cila mund t’i sigurojë Sofjes pavarësi nga Rusia në fushën e energjetikës.

Një dëshmi e re se pozita e deritanishme kategorike e Bullgarisë kundër studimeve për gazin shist argjilor i ishte nënshtruar tentativës për revizionim janë deklaratat e ish presidentit bullgar dhe lider i partnerit të koalicionit të partisë në pushtet GERB – ABV Georgi Përvanov. Para disa ditësh ai përsëri shtroi drejtpërsëdrejti çështjen për gazin shist, duke këmbëngulur për referendum kombëtar.

Në parim në Bullgari qeveritarëve nuk u pëlqejnë shumë referendumet dhe bile bënë kështu, që ai i fundit për energjetikën bërthamore të kthehet në një farsë dhe të mos i jepet përgjigje të qartë pyetjes së shtruar në mënyrë të dykuptimshme. Kjo u ndodh gjatë qeverisjes së parë të Bojko Borisovit. Tani kur është për herë të dytë në krye të kabinetit bullgar, a do të vendosë ai se ia vlen një referendum për gazin shist, së shpejti do të kuptohet. Në një apo tjetër mënyrë vet Borisovi e hapi “Kutinë e Pandorës” dhe tani duhet të gjejë mënyra për të qetësuar bullgarët, partnerët perëndimorë dhe ekologët vendas me influencë. Nga ana tjetër është fakt i padiskutueshëm, se vendi nevojitet fortë për një pavarësi më të madhe energjetike dhe për diversifikim të burimeve të energjisë.

Përgatiti në shqip: Sofia Popova