Çfarë është e reja në ligjin e ri për pyjet

Pyjet bullgare janë pasuria jonë më e çmuar, tha para pak kohe ministri bullgar i bujqësisë dhe pyjeve Mirosllav Najdenov. Ato përbëjnë një të tretën prej territorit të shtetit, kanë një llojshmëri biologjike të madhe dhe luajnë një rol të rëndësishëm për formimin e klimës dhe të rezervave ujore dhe për pastërtinë e ajrit. Bullgaria është ndër pak shtetet në Evropë, ku ende mund të gjenden pyje të virgjëra, të paprekura nga njeriu. Mirëpo pylli bullgar i ka problemet e veta të mëdha. Një prej tyre është prerja pa leje, e cila është shkak për formimin e sektorëve pa pyje që shihen në fotografitë satelitore. Problemi tjetër serioz është ndërrimi i territoreve të vlefshme pyjore kundrejt tokës jo aq tërheqëse me qëllim që të ndërtohen vendet më atraktive pranë bregdetit ose pranë vendeve malore të pushimit. Ky proces u zhvillua sidomos shumë gjatë 5-10 vjetëve të fundit.
A ofron ligji i ri për pyjet ilaç për këto “sëmundje kronike” dhe çfarë është e reja në të? Përgjigjet e këtyre pyetjeve i kërkojmë bashkë me inxhinierin Cenko Cenov, shef i sektorit “Pyje jo shtetërore” pranë Agjencisë ekzekutive të pyjeve dhe anëtar i grupit të punës , i cili e ka përpunuar projektligjin.
Për herë të parë do të aplikohet në praktikë parimi i ndarjes së funksioneve kontrolluese prej funksioneve ekonomike në menaxhimin e pyjeve. Për këtë flitet tashmë dhjetë vjet, mirëpo deri tani ky parim nuk është aplikuar.
“Kjo është e reja – tha inxhinieri Cenov – nga njëra anë po veçohet administrata e pyjeve që do të merret vetëm me kontrollin. Kjo është Agjencia ekzekutive e pyjeve dhe degat e saj rajonale. Krijohen edhe 6 ndërmarrje shtetërore, të cilat do të zhvillojnë veprimtari ekonomike në pyjet. Në to janë përfshirë të gjithë rezervatet shtetërore e gjuetisë.”
Për herë të parë ligji reglamenton dhe certifikimin e pyjeve – një sistem i jashtëm dhe i pavarur për konstatimin e menaxhimit të qëndrueshëm të pyjeve. Kjo është një garanci suplementare për ekzekutimin e kontrollimit të jashtëm e të pavarur të veprimtarisë ekonomike, nënvizoi zoti Cenov. Ligji parashikon edhe diçka të re kundër gjuetisë dhe prerjes pa leje:
“Kufizohet lëvizja e mjeteve të transportimit në pyjet, që nuk është lidhur me veprimtaritë konkrete ekonomike të lejuara – sqaroi eksperti. – Në pyjet do të hyjnë vetëm mjete të specializuara të transportimit me lejim paraprak. Kjo është një praktikë evropiane që e ka provuar efikasitetin e vet”.
Sipas krijuesve të projektligjit pengesa për menaxhimin e pakujdesshëm të pyjeve janë tri nivelet e planifikimit të administrimit të qëndrueshëm të pyjeve – niveli kombëtar, rajonal dhe vendas. Lejime për prerje do të lëshohen vetëm nëse janë në përputhje me planet e pranuara të menaxhimit. Në të njëjtën kohë decentralizohet dhe liberalizohet lëshimi i lejeve të tilla.
“Regjimi për lëshimin e lejeve për prerje është shumë i lehtësuar – tha inxhinieri Cenov. Të drejta të lëshojnë leje të tilla do të kenë bashkitë, njerëzit e regjistruar në regjistrin publik për veprimtari të lidhur me ekonominë e pyjeve dhe ekonomitë shtetërore të pyjeve. Njerëzit, të cilët kanë mundësi të lejojnë prerje të pyjeve do ta mbajnë përgjegjësinë e vet. Në të gjithë pyjet në Bullgari do të zbatohet një planifikim i tillë. Deri tani në pyjet më të vogla se 2 hektarë nuk kishte mundësi të bëhet planifikim i tillë dhe kjo ishte problem, sepse nuk kishte mekanizëm për rruajtjen e tyre. Tani edhe pyjet e vogla hyjnë në këtë regjim.”
Duhet të sqarojmë se mundësitë për kontroll gjithashtu janë të zgjeruara dhe për herë të parë kryebashkiakët do të kenë të drejta të tilla, pavarësisht a bëhet fjalë për pyje shtetërore, bashkiake oshe private.
Më kontradiktore janë dispozitat në këtë projektligji, të cilat rregullojnë ndërrimin e pronësisë, zëvendësimin dhe administrimin e saj.
“Parashikohet zbatimi i marrëdhënieve bashkëkohore në lidhje me tokën, përgjithëson këtë pjesë prej projektligjit inxhinieri Cenov. Diçka e mirë në këtë drejtim është kufizimi i mundësive për shitjen e pyjeve – shtetërore dhe private. Shitja lejohet vetëm në se ka hyrë në fuqi Plani i përgjithshëm i rregullimit, i cili parashikon ndërrimin e destinimit të terreneve pyjore zakonisht për zgjerimin e vendbanimeve. Parashikohet edhe ndalimi i ndërrimit të destinimit dhe i ndërtimit në prona të marra nga shteti nëpërmjet ndërrimit. Janë kufizuar mundësitë për shitblerjen e terreneve pyjore, por parashikohen më shumë mundësi për dhënien e tyre me arendë.
Është parashikuar edhe mundësia për ndërtim “pa ndërrim të destinimit të tokës” – diçka që provokoi reagimin e ashpër të mbrojtësve të natyrës, të cilët shikojnë në këtë formulim mundësi për ndërtimin e teleferiqeve, pajisjeve për gjeneratorë me erë dhe fotovoltaikë. Sipas koalicionit “Të rruhet natyra në Bullgari”, i cili bashkon rreth 15 organizata joqeveritare ekologjike kjo pjesë e projektligjit është një hapë prapa prej variantit fillestar të shpallur gjatë kësaj pranvere. Në praktikë formulimet e reja i bëjnë të ligjshme ndërrimet e pabarabarta tashmë të bëra, që pasurojnë pronarë të caktuar privat, pohojnë mbrojtësit e natyrës. Ata janë kundër mundësive që i jep ligji për ndërtime në territoret pyjore. Ata shpallen edhe kundër mundësisë që parqet natyrore të administrohen nga bashkitë. Aktualisht bashkitë nuk disponojnë kapacitete për menaxhimin e territoreve të mbrojtura dhe gjendja e parqeve të qyteteve është mjaft treguese për këtë, është argumenti i ekologëve. Ata janë të mendimit se dispozitat e përmendura “kënaqin një rreth të kufizuar interesash ekonomike dhe nuk u përgjigjen interesave të shoqërisë.”
Përpjekje të tilla për ndryshimin e ligjeve kështu që të mund të bëhen ndërtime dhe të ndërrohen pyjet bullgare kishte edhe gjatë marsit të vitit 2005 dhe janarit të vitit 2009, kujtojnë mbrojtësit e natyrës. Atëherë ishin parashtruar 100 mijë nënshkrime kundër ndryshimeve dhe këto propozime ishin hedhur poshtë në Parlament. Këtë javë një peticion i ri për mbrojtjen dhe zhvillimin e qëndrueshëm të pyjeve në Bullgari me më se 70 mijë nënshkrime i ishte drejtuar zyrtarisht kryeministrit Bojko Borisov.

Përgatiti në shqip: Jordanka Ivanova

Ndaje

Çfarë është e reja në ligjin e ri për pyjet

Më shumë nga rubrika

Për herë të parë që nga viti 1985, në vendin tonë ka një rënie pothuajse zero të popullsisë

Grafitet në Bllagoevgrad kujtojnë historinë tonë 20-vjeçare në NATO

Java e Librit Ortodoks mbahet në qytetin Varna

Pse Sofja është kryeqyteti i përshtatshëm për Tubimin Panortodoks