Επίδειξη ελιτισμού, συνειδητή απόφαση ή πολιτική άγνοια κρύβεται πίσω από ένα ακόμη ρεκόρ στη μετα-ολοκληρωτική πολιτική ιστορία της Βουλγαρίας; Στις κοινοβουλευτικές εκλογές της Κυριακής, 105.893 ψηφοφόροι επέλεξαν, στα ψηφοδέλτιά τους, την επιλογή «Δεν υποστηρίζω κανέναν». Η επιλογή που έκαναν, ωστόσο, αποδείχθηκε άσχετη με το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα και η μαζική τους εμφάνιση θα παραμείνει μόνο στα στατιστικά για το καλύτερο «κατόρθωμα» μετά τις 87.850 ουδέτερες ψήφους το 2017.

Η κοινωνιολόγος Γιανιτσα Πετκόβα από την Gallup International Balkan, αποκαλύπτει το προφίλ των ψηφοφόρων αυτών.

«Το 60% όσων επέλεξαν το «Δεν υποστηρίζω κανέναν» είναι γυναίκες και σχεδόν το ένα τρίτο όλων όσων ψήφισαν με αυτόν τον τρόπο είναι κάτω των 30 ετών. Προκαλεί έκπληξη η τριτοβάθμια εκπαίδευση τους, καθώς και το γεγονός ότι ζουν στην πρωτεύουσα ή σε μεγάλες περιφερειακές πόλεις. Πρόκειται για δραστήριους, νέους μορφωμένους και ευφυείς ανθρώπους, απογοητευμένους από τα κόμματα και με χαμηλή εμπιστοσύνη σε αυτά, αλλά με επιθυμία να εμπλακούν σε κοινωνικές διαδικασίες».

• Ο αριθμός των ανθρώπων που ψηφίζουν με «δεν υποστηρίζω κανέναν» αυξάνεται λόγω των διαχωρισμών στην κοινωνία

Ο ψυχολόγος Δρ Πλάμεν Ντιμιτρόφ, ο οποίος από την αρχή της μεταπολίτευσης παρακολουθεί τη συμπεριφορά των τους, προσθέτει ορισμένες «πινελιές» στο πορτραίτο των ψηφοφόρων οι οποίοι δεν υποστηρίζουν κανέναν από τους υποψήφιους.

«Την ομάδα αυτή, η οποία πήγε στα εκλογικά τμήματα και εξέφρασε την άποψη ότι κανένας από τους υποψηφίους δεν αξίζει την υποστήριξή της, την ονομάζουμε «επιθετικά αμυντική». Συνήθως υπάρχουν υποομάδες και μία από αυτές είναι τα άτομα που δεν βλέπουν επαρκείς ικανότητες και δυνατότητες στα ονόματα των υποψηφίων που τους παρουσιάζονται από τις πολιτικές δυνάμεις. Υπάρχει επίσης οργή - λανθάνουσα ή εκφραζόμενη - για όσα συμβαίνουν στην πολιτική ζωή στη Βουλγαρία. Αυτοί οι άνθρωποι, ως ενεργοί και κοινωνικοπολιτικά συνειδητοποιημένοι πολίτες, θέλουν να τους δουν και να τους ακούσουν. Όπως και αυτοί οι οποίοι δεν ψηφίζουν, που αποτελούν την πλειοψηφία στη Βουλγαρία, είναι επίσης μέρος αυτού που στην έρευνά μας αποκαλούμε «σιωπηλή πλειοψηφία της Βουλγαρίας».

Η καθηγήτρια Λίντια Ντένκοβα από το Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο – NBU, συνδέει τον αριθμό ρεκόρ των ψηφοδελτίων που δεν υποστηρίζουν κανέναν, με τις συχνές πολιτικές κρίσεις στη Βουλγαρία. «Όσο μεγαλύτερη είναι η κρίση, τόσο περισσότερο θα αυξάνεται ο αριθμός όσων διαλέγουν την επιλογή αυτή - αυτά τα δυο είναι αλληλένδετα». Σύμφωνα με την καθηγήτρια, η επιλογή «δεν υποστηρίζω κανέναν» δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ψήφος διαμαρτυρίας. Σε αντίθεση με όσους μένουν στο σπίτι την ημέρα των εκλογών, αυτή η ομάδα πηγαίνει συνειδητά να ψηφίσει.

«Πρόκειται για ανθρώπους που μπορούν να σκέφτονται κριτικά, έχουν πολιτική θέση και πάνω απ' όλα θέλουν να δουν πώς βελτιώνονται τα πράγματα - συνεχίζει η καθ. Λίντια Ντένκοβα. Η ψήφος τους είναι προς δύο κατευθύνσεις - ενοχοποιητική, γιατί κανένας σχηματισμός δεν έχει φτάσει στο επίπεδο που να εμπνέει εμπιστοσύνη και να δίνει προοπτική. Αυτοί οι ψηφοφόροι λένε: «Ψηφίζουμε με αυτόν τον τρόπο προς το παρόν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα ψηφίζουμε «δεν υποστηρίζω κανέναν» κάθε φορά». Στην πρώτη κατάσταση στις επόμενες εκλογές, όταν δουν ένα κόμμα να κινείται προς την κατεύθυνση της φροντίδας για ολόκληρη την κοινωνία, θα το ψηφίσουν. Αυτό λοιπόν είναι κάτι που ρυθμίζει τη μελλοντική ανάπτυξη όλων των μερών και είναι εξαιρετικά χρήσιμο».

Η καθηγήτρια συμβουλεύει τους πολιτικούς να απευθυνθούν ακριβώς σε αυτήν την κοινότητα ψηφοφόρων, που τους επισημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουν - όχι να μιλούν μόνο μεταξύ τους, αλλά και στην κοινωνία, επειδή «τα προβλήματα είναι πολύ ευρύτερα από τις μικρές κομματικές τους γωνιές».

Αν υπήρχε κόμμα «Δεν υποστηρίζω κανέναν», θα ήταν η πέμπτη πολιτική δύναμη και θα είχε 11 βουλευτικές έδρες στο νέο Κοινοβούλιο. Η παρέμβαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου το 2017, η οποία ανέτρεψε την ποινή της διαγραφής ψηφοφόρων από τους εκλογικούς καταλόγους για δύο διαδοχικές αποχές από την υποχρεωτική ψηφοφορία, καθιστά αυτή την εκλογική επιλογή περισσότερο αναχρονισμό. Ωστόσο, είναι ένα προειδοποιητικό μήνυμα προς τους πολιτικούς μας ότι αν δεν μάθουν το μάθημά τους μετά τις πέμπτες εκλογές σε δύο χρόνια, μερικοί από τους επόμενους μπορεί να βρεθούν παραταγμένοι πίσω από αυτόν τον όλο και πιο πραγματικό «ταύρο στο υαλοπωλείο τους», σύμφωνα με τα σαρκαστικά ανέκδοτα που έχουν ήδη αρχίσει να κυκλοφορούν.

Κείμενο: Ντιάνα Τσανκόβα (από συν. των Βεσελίνα Μιλάνοβα, Βαλέρια Νικόλοβα και Ιρήνα Νέντεβα - ΒΕΡ Horizont

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Φωτογραφίες: Άνι Πετρόβα, ΒΕΡ, bgnes