Στις 27 Ιουλίου η Βουλγάρικη Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη των Αγίων Επταρίθμων – του Κύριλλου και του Μεθόδιου και των μαθητών τους Κλήμεντος, Ναούμ, Γκοράσδου, Αγγελαρίου και Σάββα. Σήμερα μπορούμε να επισκεφτούμε την εκκλησία που είναι αφιερωμένη στους αγίους αυτούς στο κέντρο της Σόφιας.

Η γιορτή συμπίπτει και με την Κοίμηση του Κλήμεντος που δημιούργησε την ιερατική σχολή της Αχρίδας (σήμερα Μοναστήρι Αγίου Παντελεήμονος) και βελτίωσε το αλφάβητο, το οποίο δημιούργησε ο Κύριλλος για τους Σλάβους.

Η πρώτη πηγή, στην οποία αναφέρονται οι Άγιοι Επτάριθμοι είναι ένας «Βίος του Άγιου Κλήμεντος επισκόπου Αχρίδας» γραμμένος στις αρχές του 12ου αιώνα από τον αρχιεπίσκοπο της Αχρίδας, Θεοφύλακτο Βουλγαρίας. Σ’ αυτό το κείμενο οι μαθητές του Κύριλλου και του Μεθόδιου ονομάζονται «εκλεκτοί και κορυφαίοι» και γίνεται λόγος για το πόσο άξιοι και ικανοί ήταν.

«Ο Κλήμης και ο Ναούμ διέσωσαν το έργο του Κύριλλου και του Μεθόδιου, λέει η καθηγήτρια Σβετλίνα Νικόλοβα από το Κέντρο Μελέτης του έργου του Κύριλλου και του Μεθόδιου προς την Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών, σε μια συνέντευξή της στο Ράδιο Βουλγαρία το 2019 που έδωσε στην Σβετλάνα Ντιμιτρόβα. - Έμειναν στην ιστορία και με το γεγονός ότι το ανέπτυξαν. Το βουλγάρικο κράτος τους στήριξε και χάρη σ’ αυτήν την συνεργασία, στα τέλη του 9ου αιώνα, δημιουργήθηκαν τα πνευματικά κέντρα της Πλίσκα (πρώτη πρωτεύουσα της Βουλγαρίας), του Πρεσλάβ (δεύτερη πρωτεύουσα της Βουλγαρίας) και της Αχρίδας (τρίτη πρωτεύουσα της Βουλγαρίας). Σύμφωνα με τις πηγές ο Κλήμης «προερχόταν από τους αποκαλούμενους Βουλγάρους και ακολουθούσε τον Μεθόδιο από την νεανική του ηλικία». Μαζί με τον Γκοράσδο συνέχισαν μετά το θάνατο του δασκάλου τους τις διαμάχες με τους αντιπάλους της λειτουργίας στη σλάβικη γλώσσα. Σύμφωνα με το κείμενο του Θεοφύλακτου, ο ερχομός των μαθητών στην Βουλγαρία ήταν πρόταση του Κλήμεντος. Ο βασιλιάς Μπορίς τους υποδέχτηκε με τιμές, μαθήτευσε κοντά τους και τους ανέθεσε τη δημιουργία σχολών. Ο Κλήμης βρέθηκε στην Νοτιοδυτική επικράτεια, ενώ ο Ναούμ έμεινε στην Πλίσκα ως το 893 όταν η πρωτεύουσα του κράτους μεταφέρθηκε στο Πρεσλάβ και ο Κλήμης χρίστηκε επίσκοπος (ο πρώτος στην Βουλγαρία) κατά την βασιλεία του Μεγάλου Συμεών. Ο Ναούμ αντικατέστησε τον Κλήμη σαν δάσκαλος στην Αχρίδα και έχτισε στις όχθες της λίμνης το μοναστήρι «Αρχάγγελος Μιχαήλ» (σήμερα Άγιος Ναούμ), όπου και πέθανε το 910. Ο Γκοράσδος ήταν ο μαθητής του Μεθόδιου, τον οποίο ο μοναχός έχρισε σαν κληρονόμο του, ενώ ο Σάββας αναφέρεται σε ένα «Συνοδικό του βασιλιά Μπορίλ» από το 1211. Ο Αγγελάριος πέθανε λίγο μετά την άφιξή του στην Βουλγαρία.»

Η πρώτη απεικόνιση των Αγίων Επταρίθμων έγινε το 1612 στην εκκλησία της Παναγίας στο Μοναστήρι της Σλίβνιτσα (ή Σλίμνιτσα) στην ανατολική όχθη της Μεγάλης Πρέσπας. Το πότε ξεκίνησε η λατρεία τους δεν το ξέρουμε με ακρίβεια, αλλά υπάρχουν υποθέσεις πως αυτό έγινε τον 18ο αιώνα.

«Το έργο των δημιουργών της σλάβικης γραφής άλλαξε τον γραφικό πολιτισμό της Ευρώπης, λέει η καθηγήτρια Νικόλοβα. - Πριν από αυτό οι επίσημες γλώσσες για την λειτουργία ήταν τα λατινικά και τα ελληνικά και ήταν πολύ δύσκολο αυτό να αλλάξει. Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δημιούργησαν μια νέα γλώσσα, βασισμένη στην ομιλία των Βουλγάρων που ζούσαν στην Θεσσαλονίκη και γι’ αυτό και έγινε τόσο εύκολα αποδεκτή από τον βουλγάρικο λαό. Σήμερα το κυριλλικό αλφάβητο είναι το τρίτο επίσημα αναγνωρισμένο στην ΕΕ και αυτό οφείλεται στο έργο των δυο μοναχών.»

Επιμέλεια: Αγάπη Γιορντανόβα