Ντιμίταρ Βόεβ - ο επαναστάτης της Μετάβασης που συγκινεί και σήμερα

Έχουν περάσει 30 χρόνια από τον θάνατο του ποιητή, συνθέτη, τραγουδιστή και μπασίστα, Ντιμίταρ Βόεβ (1965-1992), που είναι εμβληματική μορφή της Μετάβασης στην Βουλγαρία. Άνθρωπος ασυμβίβαστος που έφυγε νωρίς, μόλις 27 χρονών.

Τις τελευταίες εβδομάδες μας δόθηκαν κάμποσες ευκαιρίες να θυμηθούμε το ανήσυχο πνεύμα και το θάρρος του Ντιμίταρ Βόεβ. Μια από αυτές είναι το βιβλίο «Νεπροτσέτενο» (Αδιάβαστο) με πάνω από 100 ανέκδοτα κείμενα του επαναστάτη, ζωγραφιές και 80 φωτογραφίες ντοκουμέντα.

Πρόκειται για 12 χειρόγραφα τετράδια που καλύπτουν την περίοδο από την ζωή του καλλιτέχνη 1981-1992. Πρόσβαση σ’ αυτά δίνει η χήρα, Νέλι Νέντεβα-Βόεβα ενώ την έκδοση επιμελείται η μικρή του κόρη, Ντιμίτρα Βόεβα, που γεννήθηκε 5 μήνες μετά τον θάνατο του πατέρα της.

«Αυτό το βιβλίο μας επιτρέπει να ρίξουμε μια ματιά στην ψυχή του Ντιμίταρ Βόεβ, λέει η Ντιμίτρα. Όλοι τον ξέρουν σαν μουσικό, επαναστάτη, αντιφρονούντα, εκπρόσωπο της αντικουλτούρας αλλά υπάρχει μια μύχια άποψη για τα πράγματα που τον ενδιέφεραν. Φαινόταν ευτυχισμένος άνθρωπος αλλά ήταν πονεμένος και έβλεπε ξεκάθαρα τα κοινωνικά προβλήματα. Εκτός αυτού δεν φοβόταν να τα λέει με το όνομά τους. Η εξέγερση του πατέρα μου δεν ήταν εντελώς συνδεδεμένη με την πολιτική πριν το 1989. Πρόκειται για μια αντίδραση ενάντια στον κομφορμισμό, στην δειλία και την απώλεια μνήμης. Π.χ. αν και ήταν «υπέρ» του να βγάλουν την μούμια του Γκεόργκι Ντιμιτρόβ από το Μαυσωλείο ήταν «κατά» της κατεδάφισής του».

Άλλη αφορμή να θυμηθούμε τον Ντιμίταρ Βόεβ είναι η ταινία «Βόεβ» της σκηνοθέτη Μπιλιάνα Κύριλλοβα. Το σενάριο είναι της Νέντα Μιλάνοβα και της Βαλέρια Στέφανοβα-Στόικοβα. Είδαμε την πρεμιέρα στο 26^ο Σόφια Φιλμ Φεστ στα μέσα Μαρτίου και θυμηθήκαμε την πορεία του μουσικού και του συγκροτήματος «Νέα Γενιά» αλλά και την βουλγάρικη πραγματικότητα της εποχής. Τα γυρίσματα κράτησαν 6 χρόνια και συμπεριλαμβάνουν συνεντεύξεις ανθρώπων που τον γνώριζαν. Η επόμενη προβολή είναι στις 2 Απριλίου στον κινηματογράφο «Ντομ να κίνοτο».

«Είμαι θαυμάστρια του Βόεβ, λέει για την ΒΕΡ η Μπιλιάνα. Τον νιώθω ομοϊδεάτη και συνεργάτη. Με ενέπνευσε να κάνω αυτήν την ταινία. Η μεγαλύτερη επιτυχία του συγκροτήματος «Ατλάς», το «Κούκλα» είναι πάνω σε δικούς του στίχους που έγραψε όταν ήταν 18 χρονών. Αυτό το τραγούδι είναι μέρος του σχολικού προγράμματος στο μάθημα της μουσικής για την Α΄ Γυμνασίου. Ο Ντιμίταρ ήταν ήρωας του καιρού του αλλά είναι επίκαιρος και σήμερα, όπως πάντα όμως δεν υπάρχουν πολλοί σαν κι αυτόν».

Ο αδερφός του Ντιμίταρ Βόεβ, ο Σιμεών Βόεβ, σχολίασε ότι «οι άνθρωποι φοβούνται να γκρεμίζουν τους εσωτερικούς τους τοίχους και να μεγαλώνουν σαν προσωπικότητες». Αυτός είναι ο λόγος που η Επιτροπή Πολιτισμού και Μόρφωσης του Δημοτικού Συμβουλίου της Σόφιας, ομόφωνα, αποφάσισε να βαφτίσει μια από τις αλέες του Πάρκου του βασιλιά Μπορίς στην πρωτεύουσα με το όνομά του για να αποτελεί παράδειγμα για τις επόμενες γενιές.

Ο Ντιμίταρ Βόεβ άρχισε να ασχολείται με την μουσική σαν μαθητής και έπαιζε σε διάφορα νεανικά συγκροτήματα. Το 1985, μαζί με τον κιθαρίστα Βασίλ Γκιούροβ, ίδρυσαν το πρώτο πανκ συγκρότημα, το «Καλέ» και εμφανίστηκαν στο πρώτο ροκ φεστιβάλ στην Βουλγαρία, στο Θερινό Θέατρο στην Σόφια, το 1987. Χρησιμοποίησαν όμως βρισιές και οι διοργανωτές έκλεισαν τα μικρόφωνά τους και τους κατέβασαν από την σκηνή. Το κοινό τους χειροκρότησε θερμά και τους θυμάται ακόμα.

Την ίδια χρονιά ο Βόεβ δημιούργησε το επόμενο συγκρότημά του, το «Βχοντ Μπε» (Είσοδος Δεύτερη), το οποίο μετονομάστηκε και έμεινε στην ιστορία της βουλγάρικης μουσικής με το όνομα «Νόβα Γκενεράτσια» (Νέα γενιά). Το στυλ τους ονομάστηκε «στουντένα βαλνά» (κρύο κύμα, στα αγγλικά cold ή darkwave) και εξέφρασε μια ολόκληρη γενιά που ποθούσε αλλαγή, ελευθερία και προσωπική έκφραση, κοινωνική και πολιτική.