Πριν 20 χρόνια μια ομάδα δημιουργοί εμπνευσμένοι από την αρχή της μετάβασης, γεμάτοι ελπίδες για αλλαγές και καινοτομίες, άρχισαν να εκδίδουν το περιοδικό «Κύκλος». Μεταξύ τους ήταν ο υφηγητής Νταρίν Τένεφ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιου της Σόφιας, η βοηθός καθηγητής Σίλβια Μπορίσοβα, η συντάκτρια Ράντοστ Νικολάεβα, ο συγγραφέας Πέταρ Βόρτεπ και η δημιουργός οπτικών εφέ Γκαλίνα Ντίμοβα.

Η αρχική ιδέα ήταν το περιοδικό να συνδυάσει πεζογραφία (ή κάτι σαν πρόζα), ποίηση, κριτική, πολιτισμολογία, μουσική, εικαστικές τέχνες, με λίγα λόγια να αντικατοπτρίζει τη ζωή, βγάζοντας τη λογοτεχνική γλώσσα σε ασυνήθιστα μέρη, όπως σκεπές, γέφυρες, υπόγεια και σιντριβάνια, δίνοντας βήμα στους φορείς του σύγχρονου τότε δημιουργικού ελεύθερου πνεύματος. Πώς θα μελετηθεί το φαινόμενο «Κύκλος» που είναι μια επαναστατική ιστορία στα σύνορα μεταξύ του 20ου και του 21ου αιώνα, θα μάθουμε μετά από 20 χρόνια, έλεγαν τότε οι δημιουργοί του περιοδικού. Σήμερα η ώρα του απολογισμού έφτασε.

Το περιοδικό «Κύκλος» εκδιδόταν από το 1998 έως το 2004 και ήρθε για να συνεχίσει το έργο του αλμανάκ της λογοτεχνικής αβανγκάρντ (εμπροσθοφυλακή) «Λιτάβρα» (1991). Σ’ αυτά τα χρόνια δημοσιεύτηκαν 28 τεύχη. Στις σελίδες τους το βουλγάρικο κοινό ήρθε σε επαφή με κείμενα των Γάλλων φιλοσόφων Αλαίν Μπαντιού (Alain Badiou) και Ζακ Ντεριντά (Jacques Derrida), του γεννημένου στο Βελιγράδι  αμερικανού ποιητή Τσαρλς Σίμικ (Charles Simic), της Σλοβένας ψυχαναλυτή Αλένκα Ζουπάντσιτς (Alenka Zupančič) κ. ά.

Το περιοδικό ήταν μια ιδιάζουσα σκηνή στην οποία παρουσιάστηκαν τα κείμενα του μπασίστα, συνθέτη και ποιητή Ντημήταρ Βόεφ (1965-1992, απεβίωσε από όγκο στον εγκέφαλο) που δημιούργησε το συγκρότημα «Νέα Γενιά» εμπνευσμένος από το κίνημα του «Νέου κύματος» (New wave). Μερικά από τα τεύχη του περιοδικού ήταν αφιερωμένα στην ουγγαρέζικη, την τουρκική, και την ποίηση της Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Σήμερα οι συγγραφείς και οι μεταφραστές του «Κύκλου» αποτελούν μέρος της βουλγαρικής εθνικής ελίτ από ερευνητές και εφευρέτες στους τομείς της Επιστήμης, της Τέχνης και του Δικαίου.

Οι συντελεστές του περιοδικού μαζεύτηκαν για να γιορτάσουν 20 χρόνια γεμάτα αναμνήσεις και συγκινήσεις από την εποχή που τους ενέπνεε ο Τσέχοφ (Anton Chekhov), ο οποίος έλεγε πως η σύγχρονή του λογοτεχνία τον έκανε να βαριέται και ωχριούσε μπροστά στην φαντασία του.

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, λέει ο Νάιντεν Γιότοφ, ένας από τους δημιουργούς του περιοδικού. Οι αναμνήσεις μας όμως είναι ζωντανές και το περιοδικό «Κύκλος» είναι μέρος από μας, μέρος από αυτό που γίναμε. Το όνομα του περιοδικού το αποφασίσαμε σε μια συνάντηση με τη Ράντοστ Νικολάεβα στο Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού. Το σχετίσαμε κάπως με το όνομα του λογοτεχνικού κύκλου «Μίσαλ» (Σκέψη) των βούλγαρων Συμβολιστών από τα τέλη του 19^ου αιώνα. Ήμασταν σαν τους ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, μεταξύ μας δεν υπήρχε ιεραρχία, πετούσαμε όλοι με τα φτερά της έμπνευσης και του ανέμελου πνεύματος της νιότης. Αυτή η ατμόσφαιρα μας επέτρεπε να δημιουργούμε, ανενόχλητοι από την κακόβουλη κριτική. Διορθώναμε ο ένας τον άλλον, αλληλοστηριζόμενοι, ενώ εγώ αισθανόμουν να ακροβατώ σε «σκοινί πάνω από την άβυσσο» όπως λέει ο Νίτσε (Friedrich Nietzsche). Διψούσα να ανακαλύψω τις πηγές του εαυτού. Τότε δεν συλλογιζόμουν τόσο φιλοσοφικά όπως σήμερα, αλλά οι ορμές μου ήταν αυθόρμητες.

Ο «Κύκλος» δεν ήταν απλώς ένα περιοδικό, ήταν το όργανο ενός ολόκληρου κινήματος, λένε όσοι ήρθαν σε επαφή μαζί του. Οι αρθρογράφοι του μιλούσαν σε μουσεία, γκαλερί και θέατρα αλλά ταυτόχρονα πήγαιναν σε φυλακές που είναι συνήθως χώροι κλειδωμένοι για την τέχνη. Πολύ τους ένωνε το ότι ταξίδευαν μαζί.

Το να συναντηθούμε δεν ήταν αυτοσκοπός, λέει ο Νάιντεν Γιότοφ. Αυτό που επιθυμούσαμε ήταν να ενταχθούμε στην κοινή ιδέα που μας ένωνε. Οι συναντήσεις μας ήταν απροσδόκητες, απρόβλεπτες, χωρίς προηγούμενη συμφωνία ή προμελέτη. Δεν ήταν έκφραση νεανικού ναρκισισμού, ούτε το κάναμε για να τραβήξουμε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης. Πιστεύαμε ειλικρινά ότι κάνουμε κάτι σημαντικό και προσπαθούσαμε να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας. Όλοι ήταν ευπρόσδεκτοι στον «Κύκλο» μας. Είχαμε ένα σύντομο μανιφέστο και εκτιμούσαμε τα πράγματα που έκαναν οι άλλοι από την ομάδα, δίναμε ιδιαίτερη προσοχή σε κάθε έναν από τουςομοϊδεάτες μας.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: Γκεργκάνα Μάντσεβα και προσωπικό αρχείο