Με τα ονόματα Λάζαριτσα, Λάζαροβντεν, Σάββατο του Λαζάρου αποκαλούν την ημέρα στη Βουλγαρία, όταν η ορθόδοξη εκκλησία γιορτάζει την Ανάσταση του Λαζάρου, και στο λαϊκό εορτολόγιο τα έθιμα της Ημέρας του Λαζάρου ήδη από τα παλιά χρόνια είχαν κοινωνική σκοπιμότητα. Το έθιμο ονομάζεται «λαζαρούβανε», τα κάλαντα τραγουδούν μόνο κορίτσια – οι «λαζαρίνες» Στο παρελθόν συγκέντρωναν στο σπίτι κάποιας γυναίκας - έμπειρης τραγουδίστριας στα τελετουργικά τραγούδια. Μέρα πριν το Σάββατο του Λαζάρου συνέλεγαν άνθη, και με αυτά στόλιζαν τα μαλλιά τους και έτσι γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν . Τώρα τα κάλαντα του Σαββάτου του Λαζάρου τραγουδιούνται σε λίγες περιοχές, ενώ παλιότερα ήταν από τα πιο ζωντανά έθιμα.

Το «λαζαρούβανε» είναι ζωντανό έθιμο στο χωριό Μιρόβιανε, που βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιόμετρων από την πρωτεύουσα και έχει πληθυσμό 1350 κατοίκων. Ανάμεσα στους νεότερους κατοίκους του είναι η 14χρονη Κριστίνα Αναστάσοβα, μαθήτρια στο Σχολείο Καλών Τεχνών «Ηλία Πετρόφ» στη Σόφια. Ομολογεί ότι αγαπά πολύ τη γενέτειρά της και έρχεται συχνά στο πολιτιστικό κέντρο – γιατί εκεί μπορεί να ασχοληθεί με διάφορες τέχνες και να μάθει περισσότερα για τις παραδόσεις. Χάρη στις δεξιότητες που απέκτησε από μικρή, τώρα είναι μαθήτρια στο σχολείο, όπου ασχολείται επαγγελματικά με την τέχνη που αγαπά. Συμμετέχει και στον πολιτιστικό σύλλογο του χωριού. Φέτος το κορίτσι θα είναι λαζαρίνα για έκτη χρονιά.

Από την ηλικία 10 ετών πηγαίνω στο πολιτιστικό κέντρο. Εκεί ασχολούμαστε με ζωγραφική, τραγούδι, θεατρικές παραστάσεις, συναντιόμαστε με τους συνομήλικους μας. Δεν έχουμε τραγουδιστές στην οικογένειά μου, αλλά γύρω από όλα τα παραδοσιακά έθιμα μαθαίνω τα τελετουργικά τραγούδια. Είναι καλό να διατηρούμε τις παραδόσεις μας και έτσι κάνουμε τους ηλικιωμένους να αισθανθούν ευχαριστημένοι, υπενθυμίζοντάς τους τα παλιά χρόνια. Πρέπει όχι μόνο να κοιτάξουμε το μέλλον, αλλά να θυμόμαστε το παρελθόν. Όταν συμμετέχω στα παραδοσιακά έθιμα αισθάνομαι καλά, γιατί έτσι διατηρούνται οι παραδόσεις μας στο χωριό μας και δεν ξεχνάμε τις ρίζες μας. Έμαθα και πολλά για τις γιορτές – την Παραμονή των Χριστουγέννων και τα Χριστούγεννα, την Κυριακή της Τυροφάγου, την Μπάμπα Μάρτα και τις μαρτενίτσες, την Ημέρα του Αγίου Γεωργίου. Η αγαπημένη μου γιορτή όμως είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Μαζευόμαστε το πρωί, ντυμένες σε φορεσιές και στολισμένες με άνθη και στεφάνια που κάναμε από τα λουλούδια που μαζέψαμε την προηγούμενη μέρα. Πρώτα πηγαίνουμε στην εκκλησία, όπου παρακολουθούμε τη λειτουργία και ακούμε την ιστορία του Λάζαρου. Στη συνέχεια γυρνάγαμε από σπίτι σε σπίτι, λέμε τα κάλαντα και μας δίνουν μικρά φιλοδωρήματα, χρήματα, αυγά φρούτα κ. ά. Μετά πηγαίνουμε στο ποτάμι, όπου ρίχνουμε στο νερό τα στεφάνια. Διατηρώ καλές αναμνήσεις από την γιορτή και αυτό χάρη στην κα Βεντσισλάβα Πότεβα – βιβλιοθηκάριο στο πολιτιστικό κέντρο. Η ίδια μας καλεί, μας δίνει τις φορεσιές, τραγουδάμε τα κάλαντα για κάθε μέλος της οικογένειας – για τα μικρά κορίτσια, για τις κοπέλες για παντρειά, για τους εργένηδες. Αυτό είναι το νόημα της γιορτής - να ευχηθούμε καλά πράγματα στους ανθρώπους.

Τα κορίτσια πάντα ερμηνεύουν τα παραδοσιακά κάλαντα του Λαζάρου χαρακτηριστικά για την περιοχή του Σόπσκο. Όταν δεν είναι καλός ο καιρός, έστω και με μπουφάν και μπότες πάνω από τις φορεσιές, η Κριστίνα και τα άλλα κορίτσια πάλι διατηρούν την παράδοση - οι λαζαρίνες επισκεφτούν τα σπίτια με κάλαντα και τις ευχές τους.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο