Στο τέλος του σχολικού έτους οι μαθητές δίνουν εξετάσεις σε διάφορα μαθήματα. Τις γνώσεις τους βαθμολογούν τόσο οι ίδιοι οι δάσκαλοί τους, όσο και επιθεωρητές απ’ έξω. Συχνά το συσσωρευμένο μαθητικό υλικό μαθαίνεται επιταχυμένα και σε σύντομες προθεσμίες, και αυτό κλιμακώνει την ένταση στο σχολείο έως συγκρούσεις. Τα παραδείγματα επιθετικής συμπεριφοράς μεταξύ των παιδιών είναι αρκετά. Η πρωταρχική αιτία αναζητείται στον ρόλο των γονέων που δεν έχουν χρόνο να δώσουν σημασία σ’ αυτά που γίνονται στο σχολείο. Σοβαρά επηρεασμένοι από τα προβλήματα του σχολικού έτους είναι και οι δάσκαλοι. Η μέση ηλικία των δασκάλων στη Βουλγαρία κυμαίνεται γύρω στα 50 χρόνια και λόγω της έλλειψης προετοιμασμένων νεαρών ειδικών στο σχολείο εργάζονται και παιδαγωγοί που έχουν βγει σύνταξη. Προς το παρόν η ομαδική εργασία μεταξύ των παιδιών και των μεντόρων τους φαίνεται ανέφικτη.

«Ο δάσκαλος πρέπει να είναι απελευθερωμένος από την υποχρέωση να αναλαμβάνει ασυνήθιστες για αυτόν και απεριόριστες ως προς τον αριθμό τους δραστηριότητες στο σχολείο» μας λέει ο Γιούρι Αντζεκάρσκι, διευθυντής σχολείου της Σόφιας. Θυμάται για τις αλλαγές που έκανε, για να εξασφαλίσει μεγαλύτερα περιθώρια και δυνατότητες για προσωπική εκδήλωση των παιδιών, που πηγαίνουν στο καινοτομικό σχολείο που διευθύνει. Το σχολείο όμως πέρασε και από πολλές περιπέτειες και επιβίωσε μόλις 15 χρόνια μετά τις δημοκρατικές αλλαγές στη χώρα μας.

«Όταν 26 μαθητές είναι στοιβαγμένοι στον μικρό χώρο της τάξης που είναι περίπου 30 τετραγωνικών μέτρων στο συνηθισμένο σχολείο, η ομαδική δυναμική δημιουργεί προϋποθέσεις για επιθετικότητα. Ενάμιση τετραγωνικό μέτρο είναι ο χώρος, με τον οποίο πρέπει να διαθέτει κάθε μαθητής, σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις. Για να γίνει το σχολείο πιο ελκυστικό σημείο και με λιγότερη ένταση υπάρχουν ορισμένα εργαλεία που μπορούν πολύ γρήγορα να εφαρμοστούν. Το ένα είναι η εργασία με τον προσωπικό παιδαγωγό. Ο προσωπικός παιδαγωγός μπορεί να αφιερώσει περισσότερο χρόνο σε έναν μαθητή για να ανακαλύψει και να εργάζεται για την αντιμετώπιση της έντασης στις συγκεκριμένες συνθήκες.

Όσον αφορά την εμφάνιση του κατά σειρά παιχνιδιού στα χέρια των παιδιών, αυτό δεν πρέπει να μας εντυπωσιάζει» συνεχίζει ο Γιούρι Αντζεκάρσκι, μιλώντας για τα σπίνερ με τα οποία παίζουν τα παιδιά. Σε ορισμένες περιοχές του κόσμου είναι ήδη απαγορευμένα, ενώ σε κάποιους θρησκευτικούς κύκλους τα αποκαλούν «παιχνίδια του διαβόλου». Ενώ οι Βούλγαροι δάσκαλοι είναι ανεκτικοί προς το παιχνίδι αυτό, επειδή είναι αθόρυβο και δεν εμποδίζει τη δουλειά.

«Με τα σπίνερ διασκεδάζουν τόσο τα παιδιά, όσο και πολλοί ηλικιωμένοι, που αγαπούν να παίζουν. Είναι στη φύση του ανθρώπου να αγαπά το παιχνίδι και με τον τρόπο αυτό να ξεκουράζεται. Το καλό του παιχνιδιού είναι ότι είναι αυθόρμητο, κανένας δεν μπορεί να επηρεάσει το παιδί όταν θέλει να παίζει. Από την άποψη αυτή είναι πραγματοποίηση της δικής μας ανθρώπινης ελευθερίας. Σ’ αυτή τη δραστηριότητα δεν είναι υποχρεωμένος κανείς να συντονίζεται με τους άλλους όπως π.χ. είναι στην ώρα του μαθήματος. Όλοι οι περιορισμοί στο σχολείο προκαλούν στρες για αυτό το παιχνίδι είναι απαραίτητο σαν κάτι αυθόρμητο στο σχολείο. Το άλλο σημαντικό πράγμα είναι ότι τα σπίνερ δεν είναι στον εικονικό κόσμο, είναι στον πραγματικό και μάλιστα αναπτύσσουν κάποιες κινητικές ικανότητες. Εγώ δε βλέπω κάτι κακό σε παιχνίδι που βοηθά τους μαθητές να νιώθουν καλύτερα στο σχολείο. Παρόμοια παιχνίδια είναι και ο κύβος του Ρούμπικ, το «γιο γιο», το ταμαγκότσι κ.ά που πάντα είχαν τη δική τους θέση και στο σχολείο.»

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Φωτογραφία: BGNES