Μεταξύ των πολιτιστικών γεγονότων τις μέρες αυτές είναι και η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Ποιος φοβάται την Γιούλια Κράστεβα;». Γιατί ο τίτλος είναι κάπως προκλητικός;

«Εμείς είμαστε αυτοί που φοβόμαστε περισσότερο απ’ όλους την Γιούλια Κράστεβα, και η Γιούλια Κράστεβα στην περίπτωση είναι απλώς όνομα ενός εξαιρετικά πετυχημένου ανθρώπου στη Δύση. Δυστυχώς εμείς ακόμα δεν μπορούμε να συγχωρέσουμε την επιτυχία», λέει μία από τους δημιουργούς του ντοκιμαντέρ, η παρουσιάστρια της εκπομπής «Νυχτερινά πουλιά» της Βουλγαρικής Εθνικής Τηλεόρασης, Ίσκρα Άγγελοβα. Είναι σεναριογράφος της ταινίας, καθώς και σκηνοθέτρια μαζί με τη Μιλένα Γκέτοβα.

«Έχετε μπροστά σας μία γυναίκα βουλγαρικής καταγωγής, γαλλικής εθνικότητας, με ευρωπαϊκή υπηκοότητα, υιοθετημένη από την Αμερική», λέει η Γιούλια Κράστεβα στην ταινία. Τυπικό πόρισμα στο δικό της στιλ, γι’ αυτό και δε θα απαριθμήσουμε τα εκατοντάδες γεγονότα και δεκάδες μελέτες μιας τόσο μεγάλης δημιουργικής βιογραφίας.

Μόνο το σημαντικότερο:

Το 1966 εγκαταλείπει τη ολοκληρωτική Βουλγαρία «με 5 δολάρια στην τσέπη», σύμφωνα με τις αναμνήσεις της. Εργάζεται βασικά στη Γαλλία, αλλά και αλλού, όπως π.χ. στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Διακρίνεται σε τομείς σαν τη γλωσσολογία, σημειωτική (επιστήμη που μελετά τα συμβολικά συστήματα), φιλοσοφία. Γράφει μελέτες και μυθιστορήματα. Είναι κάτοχος υψηλών διακρίσεων σαν το τιμητικό τίτλο της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλίας και το βραβείο Χόλμπεργκ της Νορβηγίας. Δουλεύει μαζί με παγκόσμια ονόματα σαν τους Ρολάν Μπαρτ, Ουμπέρτο Έκο και τον Βούλγαρο Τσβετάν Τόντοροφ. Και κάτι περίεργο από τα τελευταία χρόνια: «Προσανατολίζεται προς κάτι πολύ πρακτικό, βοηθά νέους, παρασυρμένους από τον ισλαμικό ριζοσπαστισμό στο Παρίσι με τις μεθόδους της ψυχανάλυσης», διηγείται η Ίσκρα Άγγελοβα.

Γιατί αποκαλούν την Γιούλια Κράστεβα «Η τελευταία δημόσια γνωστή διανοούμενη»;

«Η Γιούλια Κράστεβα γίνεται μία από εκείνους τους στοχαστές του 20^ου αιώνα, τους λεγόμενους δημόσιους διανοούμενους, opinionmakers, ανθρώπους που δημιουργούν διαθέσεις, που αλλάζουν διαθέσεις, που είναι ηγέτες… Και αυτό ουσιαστικά, κατά τη γνώμη μου, είναι το εντυπωσιακό στη δική της ιστορία. Πραγματικά εμείς έχουμε θαυμάσιους τραγουδιστές όπερας, καλλιτέχνες, απίθανους αθλητές, αλλά στον τομέα της διανόησης, να εκφραστώ με αυτόν τον τρόπο, έχουμε την Γιούλια Κράστεβα και τον Τσβετάν Τόντοροφ», λέει η Ίσκρα Άγγελοβα, Και ακόμα:

«Είναι αρκετά σκανδαλώδης, αρκετά ασυνήθιστη, αρκετά προκλητική και σαν συγγραφέας και σαν άνθρωπος, έτσι που η ταινία γι’ αυτήν ήταν πραγματική πρόκληση, δεν είναι κάποια επιστημονική μελέτη. Γυρίσαμε μαζί της το Παρίσι, μας έδειξε τα αγαπημένα της μέρη, τις αγαπημένες της καφετέριες, βιβλιοθήκες, καταστήματα, μας γνώρισε με φίλους, ομοϊδεάτες, με τον σύντροφο στη ζωή της, αυτόν τον απίθανα σκανδαλώδη Φιλίπ Σολέρς. Όλα αυτά ήταν πολύ ενδιαφέροντα από κάθε άποψη, αλλά για μένα το πιο εντυπωσιακό είναι η τεράστια επιτυχία της στην παγκόσμια σκηνή.»

Μεταξύ των γραμμένων από την Γιούλια Κράστεβα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και σημαντικές είναι οι ιδέες της, συνδεδεμένες με την προσωπικότητα και τη στάση της απέναντι στις εθνικές ρίζες της, απέναντι στην Ευρώπη και τον κόσμο. «Να είσαι ξένος είναι επιλογή» λέει η διάσημη Βουλγάρα. «Είναι δύσκολο, αλλά σου προσφέρει τη δυνατότητα να σκέφτεσαι για τον άλλον, και αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος να είσαι ελεύθερος – δεν ανήκω σε συγκεκριμένο τόπο και αυτό με κάνει ελεύθερη.». Για τη Βουλγαρία και τους Βουλγάρους λέει: «… ο τόπος είναι πραγματικός θησαυρός πλούσιας ιστορικής μνήμης, που, κατά τη γνώμη μου, βρίσκει έκφραση στη συγκρατημένη αξιοπρέπεια, με την οποία οι άνθρωποι στη Βουλγαρία επιδιώκουν με ελάχιστο βιοτικό επίπεδο να συνεχίζουν να ζουν ως καλά μορφωμένοι και ευφυείς άνδρες και γυναίκες.»

Και ακόμα από την Ίσκρα Άγγελοβα: «Η Γιούλια Κράστεβα είναι άθεη, αλλά συνεχώς ερευνά και προσπαθεί να καθιερώσει τις ιδέες του χριστιανισμού, γενικά διάφορες θρησκευτικές ιδέες στον σύγχρονο τρόπο ζωής . Δηλαδή, να κάνει έτσι που εμείς να συνειδητοποιήσουμε περί τίνος πρόκειται, την ηθική, τις αξίες, χωρίς οπωσδήποτε να πιστεύουμε τυφλά…»

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Φωτογραφίες: BGNES και αρχείο