Η Βουλγαρία δεν είναι χώρα με διασωθέντα βασιλικά κάστρα – ανάμνηση για μεγάλες εποχές και ηγεμόνες, αλλά είναι γνωστή με τα πολλά μοναστήρια της – μια απόδειξη για το ότι ο λαός μας έχει διατηρήσει την πνευματική ζωή του, ακόμη και στις χειρότερες περιόδους πολιτιστικής αφομοίωσης. Τα μοναστήρια στη Βουλγαρία ιδρύονταν συχνά μακριά από τις μεγάλες πόλεις - στις ορεινές περιοχές, όπου, ανενόχλητοι οι μοναχοί έκαναν αντιγραφή των λειτουργικών βιβλίων και δημιουργούσαν σχολές εκκλησιαστικής σλαβικής λογοτεχνίας και ζωγραφικής. Για την οικοδόμηση των κοινοβίων οι Βούλγαροι επέλεγαν όμορφα σημεία με γραφική θέα. Έτσι έγιναν ολόκληρες ομάδες από γεωγραφικά συνδεδεμένα μοναστήρια που ο λαός μας ονόμασε το μικρό Άγιον Όρος. Σήμερα, πολλοί επισκέπτονται τα μοναστήρια στα περίχωρα της Σόφιας, που αποκαλούνται επίσης Άγιον Όρος της Σόφιας. Στην παλιά βουλγαρική πρωτεύουσα Βελίκο Τίρνοβο βρίσκεται και πνευματικό συγκρότημα, που περιλαμβάνει 16 μοναστήρια της περιοχής, τα οποία λειτουργούν μέχρι και σήμερα, ανάμεσα στα οποία το μεγαλύτερο είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Κυρίου.

Πολλά από τα βουλγαρικά μοναστήρια άφησαν αποτύπωμα στη φαντασία του ερασιτέχνη φωτογράφου από τη Σόφια Κώστα Μαρίνοφ. Κατά τα τελευταία 40 χρόνια έχει επισκεφθεί διάφορους ιερούς τόπους, που κάθε φορά αποκαλύπτουν νέα μυστικά μπροστά στον φακό του. Ήδη το 1977 ο φωτογράφος επισκέφτηκε για πρώτη φορά τη Μονή του Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου στο χωριό Γκλόζενε και εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της φύσης και τον μυστηριώδη κόσμο του μοναστηριού. Από τότε, ο ίδιος αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο του σε ταξίδια μέχρι τα μοναστήρια. Έχει τραβήξει εκατοντάδες φωτογραφίες και στα τέλη Νοεμβρίου εγκαινίασε την πρώτη του έκθεση, που περιλαμβάνει 40 φωτογραφίες από τις πιο εντυπωσιακές μονές της Βουλγαρίας. Η έκθεση παρουσιάζεται στον εσωτερικό χώρο του παραρτήματος «Σερδική» της Αστικής Βιβλιοθήκης της Σόφιας. Έτσι, τα μοναστήρια «κατεβαίνουν», αν και εικονικά, κοντά μας για να μας υπενθυμίσουν ότι ο υλικός κόσμος μας είναι εφήμερος και φθαρτός, ενώ το πνεύμα άφθαρτο. Περισσότερα μαθαίνουμε από τον Κώστα Μαρίνοφ:

«Πάντα λέω ότι όταν τραβήξεις μια καλή φωτογραφία η καρδιά σου αρχίζει να χτυπά πιο δυνατά. Μπορεί να έχω κάνει εκατοντάδες, χιλιάδες φωτογραφίες, αλλά μόνο κάποιες με συγκινούν όταν τους κοιτάξω. Τις αντιλαμβάνομαι με την καρδιά και νομίζω ότι είναι από τον Θεό. Συνήθως ταξιδεύω με άλλους ανθρώπους, αλλά προτιμώ να είμαι μόνος μου, γιατί έτσι μπορώ να αφιερώσω περισσότερο χρόνο στα πράγματα που βλέπω. Ταξιδεύοντας με άλλους, προσπαθώ να απομονωθώ με τη φωτογραφική μου μηχανή, αν και μπορεί να φαίνεται παράξενο. Τα περισσότερα μοναστήρια που παρουσιάζω στην έκθεση είναι πολυσύχναστα. Περίεργες είναι οι φωτογραφίες των μισογκρεμισμένων μοναστηριών, όπως είναι για παράδειγμα η Μονή του χωριού Γκάρλο. Παρατηρώ ότι σε πολλά μέρη οι άνθρωποι διοργανώνονται μόνοι τους και με χρήματα και εργασία προσπαθούν να σώσουν τις εκκλησίες και τα μοναστήρια. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει καμία βοήθεια από το κράτος, οι ίδιοι μόνοι τους αποκαθίστανται την αυθεντική εμφάνιση των κτιρίων. Πολλά ιερά, εκκλησίες και παρεκκλήσια έχουν αποκατασταθεί με δωρεές και κατάλαβα από τις συζητήσεις με τους δωρητές ότι εκτιμούν τις οικογενειακές παραδόσεις και έθιμα γι’ αυτό χρηματοδοτούν τη διατήρηση των μοναστηριών. Πολλές οικογένειες έχουν αναθηματικούς πέτρινους σταυρούς, που αποτελούν τόπο συγκέντρωσης για όλη την οικογένεια. Εκεί κάνουν το κουρμπάνι και όλοι απευθύνουν μια κοινή προσευχή για υγεία, ευφορία και ουράνια προστασία.»

«Ένα ταξίδι, που κάνεις με αυτοκίνητο φαίνεται διαφορετικό από το ίδιο ταξίδι με το ποδήλατο ή με τα πόδια», λέει ο φωτογράφος. Δηλαδή όταν ταξιδεύεις με αυτοκίνητο, βλέπεις λίγα πράγματα, με το ποδήλατο - περισσότερα, αλλά αν πας με τα πόδια βλέπεις τα πάντα. Επομένως, ο Κώστα Μαρίνοφ δε βιάζεται στο ταξίδι και έχει μάθει από τους καθηγητές του στην καλλιτεχνική φωτογραφία να βλέπει κάθε λεπτομέρεια. «Με την πρώτη έκθεσή μου θέλω να επηρεάσω τους Βούλγαρους. Να γυρίσω τους ηλικιωμένους στα παλιά χρόνια, στις επισκέψεις τους στα μοναστήρια, και να προκαλέσω τους νέους να τα επισκεφθούν και μόνοι τους να απολαύσουν τη ομορφιά της Βουλγαρίας.»

«Καλύτερη εντύπωση μου έκαναν οι τοιχογραφίες στη Μονή της Ρίλας, που είναι σε πολύ καλή κατάσταση, καθώς και αυτές στο μοναστήρι του χωριού Μπατόσεβο. Σε χειρότερη κατάσταση είναι οι τοιχογραφίες στο μοναστήρι στην συνοικία Γκόρνι Βόντεν του Ασένοβγκραντ. Οι αρχιτέκτονες εκεί ήθελαν να χρησιμοποιήσουν το μοναστήρι για δικό τους κέντρο, αλλά ήδη βρίσκεται υπό την δικαιοδοσία της Αρχιεπισκοπής Πλόβντιβ. Ελπίζω ότι θα χορηγηθούν χρήματα και θα αρχίσει η αναστήλωση των υπέροχων τοιχογραφιών.»

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο