Δεν ήταν ιδιαίτερη έκπληξη όταν τη Δευτέρα η Βουλγαρία ανέλαβε, μέσω έκδοση ομολόγων, νέο χρέος ύψους 2 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου. Για τους φορολογούμενους αυτό ήταν απλώς μια είδηση. Οι ειδικοί σαν να μη εξεπλάγησαν επειδή ο υπουργός Οικονομικών Βλαντισλάβ Γκοράνοφ διέταξε την "επιχείρηση" τέσσερις ημέρες μετά την κατέβασμα του βασικού επιτοκίου αναχρηματοδότησης στο 0% από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία ανακοίνωσε νέο πακέτο μέτρων-κινήτρων. Έτσι επιτεύχθηκε σχετικά καλή αποδοτικότητα των αξιογράφων.

Στην ουσία στην αγορά πλασάρονται επταετή ευρωομόλογα για 1.144 δισεκατομμύριο ευρώ με ετήσια αποδοτικότητα 2.156% και δωδεκαετή για 850 εκατομμύρια ευρώ με αποδοτικότητα 3.179%. Το συνολικό ύψος του νέου δανείου ανέρχεται στο 1.994 δισεκατομμύριο ευρώ και είναι η μεγαλύτερη μέχρι τώρα συναλλαγή σε ευρώ για την περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική για φέτος, επισημαίνουν πηγές του υπουργείου Οικονομικών χωρίς να διευκρινίζουν αν αυτό είναι καλό ή κακό.

Για τους επενδυτές φαίνεται ότι η λήψη δανείου ήταν κάτι θετικό, γιατί οι παραγγελίες ήταν για 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ, πολύ πάνω από τα ανακοινωθέντα 2 δισεκατομμύρια, κάτι που οδήγησε στην κάθοδο των τόκων. Αυτό, με τη σειρά του, είναι καλό για τον οφειλέτη, δηλαδή για το βουλγαρικό κράτος και τους φορολογούμενούς του. Στην πραγματικότητα με την συναλλαγή αυτή τη Δευτέρα το υπουργείο Οικονομικών εξάντλησε το επιτρεπόμενο από τον νόμο δάνειο από τις εξωτερικές αγορές για φέτος ύψους 3,9 δισεκατομμυρίων λέβα.

Ας υπενθυμίσουμε ότι μια τέτοια πρακτική να ληφθεί όλο το επιτρεπόμενο από τον νόμο δάνειο με τη μία, παρατηρήσαμε και πέρυσι, όταν, πάλι τον Μάρτιο, λήφθηκαν 3,1 δισεκατομμύρια ευρώ μέσω πώλησης 7-, 12- και 20χρονα ομόλογα με αποδοτικότητα 2,17%, 2,73%, και 3,26% αντίστοιχα. Το ενδιαφέρον και τότε ήταν σημαντικό και οι παραγγελίες ξεπέρασαν τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ.

Στην ουσία, ας υπενθυμίσουμε και πάλι ότι πέρυσι λήφθηκε η απόφαση για τρία χρόνια – από το 2015 μέχρι το 2017 – μέσω της αντιπροσωπείας μερικών διεθνών τραπεζών η Βουλγαρία να εκδώσει ομόλογα για 8 δισεκατομμύρια ευρώ. Το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα τότε προειδοποίησε ότι η χώρα και οι μελλοντικές γενιές της επιβαρύνονται με νέο χρέος που, όσο καλά και να είναι τα επιτόκια, για μια περίοδο 20-30 χρονών από 8 δισεκατομμύρια θα φτάσει στα 30 δισεκατομμύρια σε συνθήκες δημογραφικής κατάρρευσης. Και τότε, και σλημερα οι εκπρόσωποι του GERB, με τη σειρά τους, εξηγούν ότι είναι μόνο για τρία χρόνια και τα χρήματα προορίζονται για την κάλυψη παλιών υποχρεώσεων και για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος του προϋπολογισμού.

Φέτος έχει άλλη μια λεπτομέρεια που εξήγησε ο υπουργός Οικονομικών – πέρα από τις διεθνείς αγορές, το υπουργείο Οικονομικών έχει την πρόθεση να λάβει δάνειο ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ περίπου και από βουλγαρικές τράπεζες, δηλαδή από την εγχώρια αγορά, κάτι που επίσης προβλέπεται σε νόμο. Έτσι θα έχει "αποσβεστήρα" που ενδεχομένως να χρησιμεύσει για υποστήριξη του χρηματοπιστωτικού τομέα, ο οποίος υποβάλλεται σε πρωτόγνωρο έλεγχο της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων και τεστ αντοχής. Πιθανόν αυτό το σενάριο δε θα συμβεί και τα χρήματα αυτά θα μπουν στα δημοσιονομικά αποθέματα και θα χρησιμεύσουν για την εξόφληση χρεογράφων με λήξη της προθεσμίας το 2017.

Όπως γράφει στα βιβλία, το δάνειο δεν είναι οπωσδήποτε κάτι τρομακτικό και μοιραίο. Σαν στη περίπτωση που χρησιμεύει για την κάλυψη "τρυπών" στον κρατικό προϋπολογισμό ή σε τομείς που δεν έχουν μεταρρυθμιστεί. Το δάνειο είναι κάτι θετικό όταν φέρνει υπεραξία και από κάθε λεβ του δανείου προκύπτουν τουλάχιστον δύο ή περισσότερα λέβα κέρδος. Τότε το χρέος δεν εξοφλείται με νέα δάνεια. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν τα χρήματα επενδύονται στην οικονομία και την ανάπτυξή της. Προφανώς στη χώρα μας η περίπτωση δεν είναι τέτοια.

Μας καθησυχάζουν ως φορολογούμενους ότι έναντι του ΑΕΠ το βουλγαρικό χρέος είναι χαμηλό. Φέτος θα αυξηθεί και θα φτάσει στο 33% περίπου του ΑΕΠ με επιτρεπόμενο 60% ανάλογα με τα κριτήρια της ΕΕ. Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων (ECFIN) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα επόμενα 10 χρόνια η αναλογία θα ξεπεράσει το 40%, αν η Βουλγαρία εξακολουθεί να εφαρμόζει την ίδια πολιτική ελλειμμάτων και κάλυψης ελλειμμάτων με δάνεια. Αυτός ο κίνδυνος λέγεται σπιράλ χρέους. Ας ελπίζουμε σταδιακά το βουλγαρικό χρέος από βάρος να μετατρέπεται σε υπεραξία. Για να γίνει αυτό όμως είναι απαραίτητες στρατηγική και νέα κρατική πολιτική.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα