"Μας οδηγεί η πεποίθηση ότι ο πολιτισμός είναι ουσία, θεμελιώδης ανθρώπινη ανάγκη και ο πιο φυσικός δρόμος προς την κατανόηση του άλλου. Ήρθε η στιγμή να σκεφτούμε τι είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους και πώς ο πολιτισμός συνδέεται με τα κοινωνικά ζητήματα". Με τα λόγια αυτά η Τσβετελίνα Γιόσιφοβα, ιδρύτρια και διευθύντρια του Κέντρου Συζητήσεων και Πολιτισμού "Ο Κόκκινος οίκος" και ο Έντσιο Βέτσελ (Enzio Wetzel), διευθυντής του Goethe Institut στη Σόφια απευθύνθηκαν στους συμμετέχοντες στο πολιτιστικό φόρουμ "Κατάσταση "πρόσφυγας": άνθρωποι ανάμεσα στον χρόνο και τον χώρο".

Είμαστε μάρτυρες πρωτόγνωρου μεταναστευτικού κύματος στην Ευρώπη, λόγω του οποίου ακόμη και καλά οργανωμένα κράτη με ισχυρές οικονομίες, όπως η Γερμανία και η Αυστρία, βρέθηκαν αντιμέτωπα με δισεπίλυτα προβλήματα. Η Βουλγαρία βίωσε την πρώτη κορύφωση του προσφυγικού κύματος από την Συρία στα τέλη του 2013, όταν σύμφωνα με τα λόγια του Βασίλ Βαρμπάνοφ, αντιπροέδρου της Κρατικής Υπηρεσίας για τους Πρόσφυγες, μέσα σε λίγους μήνες 7.000 χιλιάδες άτομα περίπου ζήτησαν άσυλο στη χώρα μας. Από τότε ο αριθμός τους αυξήθηκε στις 15 χιλιάδες και μόνο τον φετινό Οκτώβριο αίτηση ασύλου υπέβαλαν πάνω από 3.500 άτομα.

"Τώρα έχει μια απατηλή νηνεμία πριν την καταιγίδα", ισχυρίζεται ο κ. Βαρμπάνοφ και συμπληρώνει: "Παράλληλα, άλλαξε αισθητά το προφίλ της μεταναστευτική ροής και το προφίλ των ίδιων των προσφύγων. Στα τέλη του 2013 μεγαλύτερο ήταν το ποσοστό των οικογενειών από την Συρία, ενώ τώρα το μεγαλύτερο μέρος, πάνω από 70%, είναι άνδρες ηλικίας από 18 έως 36 χρονών".

Οι άνευ προηγουμένου μεταναστευτικές πιέσεις προς την Ευρώπη και επομένως προς τη Βουλγαρία προκάλεσαν συμπτώματα διαχωρισμού τόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, όσο και στις ίδιες τις κοινωνίες των αντίστοιχων κρατών με μεγάλο αριθμό μεταναστών που ζητούν άσυλο. Γι’ αυτό ο πρώτος στόχος των πολιτικών στην Ευρώπη πρέπει να είναι η εκπόνηση κοινής μεταναστευτικής πολιτικής, θεωρεί ο Ιβάιλο Πετκόφ, επικεφαλής του Τμήματος "Στρατηγικές πολιτικές, αναλύσεις και προβλέψεις" στη διοίκηση του Προέδρου της Δημοκρατίας.

"Γρήγορα συνειδητοποιήσαμε ότι ο 21^ος αιώνας είναι ο αιώνας της μετανάστευσης. Η αντίληψη των προσφυγικών προβλημάτων και του προσφυγικού θέματος στην ΕΕ δυστυχώς έγινε ευρέως γνωστή με τον όρο "προσφυγική κρίση". Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι – επίτηδες ή αυτόματα – προτιμάνε να μιλάνε για προσφυγικό κύμα χωρίς να συνειδητοποιούν ότι πίσω από την έννοια αυτή κρύβονται πολλές ανθρώπινες ζωές και πολλά πρόσωπα, που μπορούν να μας διηγηθούν τις ιστορίες τους".

Στην πολιτική συζήτηση του θέματος η έμφαση ακόμη τίθεται στους άμεσους πρακτικούς στόχους, το θέμα για την ψυχική κατάσταση των ανθρώπων που χρειάζονται άσυλο όμως ακόμη δε τίθεται επί τάπητος. "Η πρωτόγνωρη προσφυγική κρίση έθεσε σε δοκιμασία το μεταναστευτικό σύστημα της Ευρώπης και μετατόπισε το επίκεντρο της οικονομικής συζήτησης προς τη θέση και την εικόνα του πρόσφυγα", δήλωσε ο διδάκτορας Τόμας Χάιντσελ (Thomas Heinzel), σύμβουλος στη γερμανική Υπηρεσία Μετανάστευσης και Προσφύγων.

"Η πολιτιστική ένταξη έχει σημασία-κλειδί για την αποτροπή της απομόνωσης και του αποκλεισμού των ανθρώπων που προέρχονται από διαφορετικές πολιτιστικές κοινότητες. Θεωρώ ότι αυτή η κρίση δεν είναι κάτι, που η Βουλγαρία ή η Γερμανία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μόνη της".

Για εξέταση της μετανάστευσης ως παγκόσμιο φαινόμενο καλεί και ο Κίλιαν Κλάινσμιντ (Kilian Kleinschmidt), μέχρι πρόσφατα μακροχρόνιος διευθυντής του "Ζαατάρι" (Zaatari) – του μεγαλύτερου προσφυγικού καταυλισμού στην Ιορδανία και νυν σύμβουλος της αυστριακής κυβέρνησης για τα προσφυγικά θέματα. "Χρειαζόμαστε νέα μεταναστευτική τάξη και νέα κατανομή των προσφύγων σε παγκόσμια κλίμακα", λέει ο κ. Κλάινσμιντ και συνεχίζει: "Όταν εξετάζουμε το θέμα μόνο σε εθνικό επίπεδο, στην πρώτη γραμμή βγαίνουν τα επείγοντα μέτρα όπως τα θέματα των logistics και η εγκατάσταση των ανθρώπων που ζητούν άσυλο. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε κοινές προσπάθειες και συντονισμό των ενεργειών της Κοινωνίας των πολιτών και των θεσμών, που τώρα δεν εργάζονται μαζί. Το μέλλον της ανθρωπότητας είναι μια πολυεθνική κοινωνία, μείγμα διάφορων εθνών, πολιτισμών και θρησκειών".

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα