Στις 9 Φεβρουαρίου 1999 στην Βεγγάζη της Λιβύης συνελήφθησαν από τις αρχές της χώρας μερικές δεκάδες άτομα νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό, από το οποίο 23 Βούλγαροι. Μερικές μέρες αργότερα οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι. Υπό κράτηση παραμένουν οι νοσηλευτριές Κριστιάνα Βάλτσεβα, Νάσια Νένοβα, Βαλεντίνα Σιροπούλο, Βάλια Τσερβενιάσκα και Σνεζάνα Ντιμίτροβα, καθως και ο ιατρός Ζντράβκο Γκεοργκίεφ και ο Παλαιστίνιος φοιτητής ιατρικής, Ασράφ αλ Χατζούτζ. Σχεδόν ένα χρόνο είναι κρατούμενοι, αλλά θεωρείται ότι είναι μόνο μάρτυρες. Το 2000 οι νοσηλεύτριες και οι δυο γιατροί κατηγορούνται για μόλυνση εκ προθέσεως με τον ιό HIV 400 παιδιών της Λιβύης, προκαλώντας επιδημία του AIDS στη Βεγγάζη με στόχο την αποσταθεροποίηση της Λιβύης. Υπερασπιστές των νοσηλευτριών είναι οι δικηγόροι Βλαντιμίρ Σεϊτάνοφ, Πλάμεν Γιαλνάζοφ, Γκεόργκι Γκάτεφ και ο Χάρι Χαραλάμπιεφ, ενώ από την πλευρά της Λιβύης ο Οσμάν Μπιζάντι.

Οι Βουλγάρες νοσηλεύτριες αρχίζουν δουλειά στο νοσοκομείο "Αλ Φατάχ" στη Βεγγάζη το 1998. Η Κριστιάνα Βάλτσεβα, όμως, δεν έχει εργαστεί ποτέ σ' αυτό το νοσοκομείο, ενώ ο άνδρας της, ο ιατρός Ζντράβκο Γκεοργκίεφ εργάζεται στην έρημο. Κατά το ίδιο έτος, οι γονείς των μολυσμένων από AIDS παιδιών εισβάλλουν σε αίθουσα, όπου διεξάγεται διάσκεψη για θέματα υγειονομικής περίθαλψης και καλούν το κράτος να παρέμβει στην αυξανόμενη κρίση, άλλοι καταθέτουν καταγγελίες για το θέμα αυτό. Ο ηγέτης της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι υπόσχεται αυστηρή τιμωρία για τους δράστες. Τα έγγραφα όμως δείχνουν ότι ακόμα στις αρχές της δεκαετίας του '90 στη Βεγγάζη είναι γνωστά κρούσματα του Έιτζα και ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται κατά την περίοδο 1997-1998. Οι υγειονομικές αρχές κρύβουν από τους γονείς των παιδιών την πραγματική αιτία για την ασθένειά τους, διότι φοβούνται ότι εάν οι πληροφορίες σχετικά με την έλλειψη εφοδίων και καταρτισμένου προσωπικού δημοσιοποιηθούν, θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα.

Ποια είναι η λύση; Για τη περίπτωση αυτή επιρρίπτουν την ευθύνη στους ξένους ιατρούς και νοσηλεύτριες. Κατά τη διάρκεια της κρίσης με τις Βουλγάρες νοσηλεύτριες ακούγεται συνεχώς η φράση ότι τα πάντα στη Λιβύη είναι απρόβλεπτα. Αλλά δεν είναι και έτσι – η συμπεριφορά του Μουαμάρ Καντάφι βασίζεται σε λογικές θεωρήσεις με στόχο την εξισορρόπηση της εσωτερικής έντασης στη Λιβύη μεταξύ των ξεχωριστών ομάδων και την θέληση να εκβιάσει την Δύση.

Οι κρατούμενοι κατηγορούνται σε τέσσερις υποθέσεις από το Λαϊκό Δικαστήριο της Λιβύης. Η πρώτη εξ αυτών είναι από το 1999 για συνομωσία κατά του κράτους, που ξεκίνησε χωρίς την επίσημη προειδοποίηση της βουλγαρικής πλευράς. Η δίκη περατώνεται γιατί το δικαστήριο δεν βλέπει κανένα στοιχείο που να στηρίζει τις κατηγορίες, οι γιατροί δηλώνουν ότι οι ομολογίες αποκτήθηκαν μέσω βασανιστηρίων.

Εν τω μεταξύ, η Λιβύη απέσυρε την κατηγορία της συνενοχής σε συνωμοσία με την CIA και την Μοσάντ. Όμως, το Ποινικό Δικαστήριο στη Βεγγάζη κατηγορεί τους Βουλγάρους για μια νέα υπόθεση το 2002 για παράνομη δοκιμή φαρμάκων και την μόλυνση με τον ιό HIV. Στην δίκη εμφανίζεται ως μάρτυρας ο αναγνωρισμένος εμπειρογνώμονας Λυκ Μοντανιέ (που ανακάλυψε τον ιό HIV), για να δηλώσει ότι οι μολύνσεις οφείλονται στην κακές συνθήκες της υγιεινής στα νοσοκομεία - ακόμη και πριν οι κατηγορούμενοι να αρχίσουν να εργάζονται εκεί. Παρόλα αυτά, το Ποινικό Δικαστήριο στη Βεγγάζη τ καταδίκασε ο 2003 σε θάνατο τα επτά άτομα νοσηλευτικό και γιατρικό προσωπικό για μόλυνση εκ προθέσεως με AIDS 400 παιδιών της Λιβύης.

Ο ιατρός Ζντράβκο Γκεοργκίεφ καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για αγοραπωλησία συναλλάγματος. Τον Δεκέμβριο του 2006, παρά τις πιέσεις ΕΕ και των ΗΠΑ, το Ανώτατο Δικαστήριο της Λιβύης διέταξε επανεκδίκαση των πέντε Βουλγάρων νοσηλευτριών, οι οποίες κατηγορούνται για σκόπιμη μόλυνση πάνω από 400 παιδιά της Λιβύης με HIV, ολοκληρώθηκε στην Τρίπολη με το δικαστήριο να επιβεβαιώνει τις θανατικές ποινές τους.

Μετά από οκτώ χρόνια στη φυλακή και επικύρωση των θανατικών ποινών, η ευτυχής λύση έρχεται στις 24 του Ιουλίου 2007 ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί ανακοίνωσε επίσημα ότι η Γαλλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν συμφωνήσει για το ότι οι κρατούμενοι να απελαθούν από τη Λιβύη. Σε τελευταίες διαπραγματεύσεις συμμετείχε και η τότε σύζυγος του Γάλλου προέδρου, Σεσίλια Σαρκοζί.

Ιδού τι θυμάται η Κριστιάνα Βάλτσεβα από τη νύχτα της απελευθέρωσης τους: "Όταν το αεροπλάνο διέσχισε τον εναέριο χώρο της Λιβύης και ο πιλότος μας ενημέρωσε γι' αυτό ήταν αληθινή ευτυχία για μας – να βρισκόμαστε εκτός της χώρας αυτής. Εμείς προσγειωθήκαμε στο αεροδρόμιο της Βουλγαρίας, όπου μας περίμενε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Και τώρα μετά από 6-7 χρόνια την βλέπω και πάλι, αλλά θα έλεγα ότι για μένα το όνομα Σεσίλια Σαρκοζί σημαίνει ελευθερία".

Η ημερομηνία 24 Ιουλίου 2007 θέτει τέρμα στον εφιάλτη, που συνέχισε 2910 μέρες. Φθάνοντας στο αεροδρόμιο Σόφίας, οι βουλγάρες νοσηλεύτριες έλαβαν χάρη από τον τότε ΠτΔ, Γκεόργκι Παρβάνοφ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2011, μετά την έναρξη των μαζικών διαδηλώσεων στη Λιβύη, ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Μουσταφά Αμπντέλ Τζαλίλ στο τηλεοπτικό κανάλι Al Jazeera ανέφερε ότι για τη μόλυνση των παιδιών της Λιβύης με το ιό HIV φταίει ο Καντάφι και έτσι ηθικά αθώωσε τις Βουλγάρες νοσηλεύτριες.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα