Η βουλγαρική οικονομία βγαίνει σιγά σιγά στο φως. Το πόρισμα αυτό είναι της Ένωσης του Βιομηχανικού Κεφαλαίου στη Βουλγαρία, που τα τελευταία πέντε χρόνια αναπτύσσει σχέδιο για τον περιορισμό και πρόληψη της άτυπης οικονομίας. Η γκρίζα οικονομία είναι φαινόμενο που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες. Στη Βουλγαρία όμως έλαβε σοβαρή ώθηση στα χρόνια της αλλαγής της ιδιοκτησίας (στην περίοδο 1990-2000), και ως αποτέλεσμα το 2010 η άτυπη οικονομία έφτασε τα επίπεδα του 36-40% του ΑΕΠ.

Αυτό έθεσε σε εξαιρετικά δυσμενή θέση τις επιχειρήσεις που τηρούσαν το νόμο σε σύγκριση με αυτές που τον παραβίαζαν. Στο πλαίσιο του εν λόγω σχεδίου εμπειρογνώμονες της Ένωσης του Βιομηχανικού Κεφαλαίου στη Βουλγαρία δημιούργησαν νέο δείκτη παρακολούθησης της γκρίζας οικονομίας που ονόμασαν "Οικονομία στο φως". Ακόμα στον πρώτο υπολογισμό του το 2010 ανέρχονταν σε 63 από συνολικά 100 μονάδες, ενώ το περασμένο έτος έφτασε το 68. Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα καθηγητή Στέφαν Πετράνοφ το 2011 και το πρώτο εξάμηνο του 2012 παρατηρούνται τα μεγαλύτερα αποτελέσματα στον περιορισμό της άτυπης οικονομίας.

"Στην περίοδο αυτή καθιερώθηκε υποχρεωτική online σύνδεση των ταμειακών μηχανών με την Εθνική Υπηρεσία Εσόδων, στα βενζινάδικα και στους παραγωγούς αλκοολούχων ποτών μπήκαν ειδικές συσκευές επιμέτρησης. Αυξήθηκαν τα μέτρα ελέγχου".

Οι πιο προβληματικές εκδήλωσες της γκρίζας οικονομίας το 2013 ήταν οι απάτες με ΦΠΑ, οι τελωνειακές διαδικασίες στο εμπόριο με χώρες εκτός της ΕΕ, το λαθρεμπόριο προϊόντων καπνού, η μη έκδοση ταμειακών αποδείξεων στον τομέα των υπηρεσιών και οι πλαστές συμβάσεις εργασίας.

Οι τομείς με μεγαλύτερο μερίδιο της γκρίζας οικονομίας είναι ο τουρισμός, η κατασκευή υποδομών, η γαλακτοκομία, η γεωργία. Μικρότερο είναι το μερίδιο της παραοικονομίας στις μηχανοκατασκευές, τις ταχυδρομικές υπηρεσίες, τη ναυπηγική βιομηχανία. Το ποσοστό της άτυπης οικονομίας είναι σοβαρό στη Βόρια Βουλγαρία και ειδικότερα στις πόλεις Βίντιν,Ταργκόβιστε, Ράζκραντ, Μοντάνα .

Η Ένωση Βιομηχανικού Κεφαλαίου έχει εντοπίσει 18 πρακτικές γκρίζας οικονομίας που παρακολουθεί από το 2010.

"Υπάρχει κοινή τάση περιορισμού αυτών των πρακτικών", αναφέρει η υφηγήτρια Εμίλια Τσενγκέλοβα, κοινωνιολόγος και συμμέτοχος στο σχέδιο. "Μάλιστα ορισμένες πρακτικές όπως η εργασία χωρίς σύμβαση έχουν μειωθεί κατά 50%. Η μοναδική πρακτική που συνεχίζει να μας ανησυχεί είναι οι πλαστές συμβάσεις εργασίας, στις οποίες οι αμοιβές που αναφέρονται στη σύμβαση δεν είναι οι πραγματικές και επιπλέων δίνονται στο χέρι και άλλα χρήματα. Δυστυχώς, δεν κατορθώσαμε να ξεπεράσουμε αυτήν την πρακτική. Για πρώτη φορά όμως τα τελευταία 3-4 χρόνια παρατηρούμε μείωση του διεταιρικού χρέους. Κάτι που παραδοσιακά αυξάνονταν. Π.χ. το 2010 το μερίδιο των επιχειρήσεων με ληξιπρόθεσμες πληρωμές προς τους προμηθευτές τους ανέρχονταν σε 15%, το 2013 – σε 25%, ενώ φέτος για πρώτη φορά σημειώνουμε μείωση -το μερίδιο είναι 19%".

Σαν θετική τάση από την Ένωση Βιομηχανικού Κεφαλαίου στη Βουλγαρία αναφέρουν την αύξηση της κοινωνικής μη ανεκτικότητας προς τις πρακτικές της άτυπης οικονομίας. Εάν το 2010 σχεδόν το 50% των προσληφθέντων ήταν διατεθειμένο να δεχτεί τις πρακτικές αυτές σήμερα το ποσοστό αυτό είναι 25%. Παρά τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν όμως η Βουλγαρία παραμένει μία από τις χώρες της ΕΕ με μεγαλύτερο μερίδιο της άτυπης οικονομίας.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα