Πρόσφατα η Βουλγαρία μπήκε ξανά σε άλλη μια τουριστική κατάταξη, αυτή τη φορά με την παλιά πόλη του Νεσέμπαρ (Μεσημβρία) – ένα από τα πιο όμορφα μέρη στις βουλγαρικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας με ιστορία χιλιετιών. Η πόλη που τοποθετείται σε χερσόνησο και είναι υπό την αιγίδα της UNESCO, πήρε επάξια θέση στη μακεδονική κατάταξη των 10 πιο ενδιαφερόντων τουριστικών προορισμών στα Βαλκάνια. Στην κατάταξη συμπεριλήφθηκαν εμβληματικά μέρη όπως τα Μετέωρα στην Ελλάδα, η Αχρίδα στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, το κάστρο του κόμη Δράκουλα στο Μπραν της Ρουμανίας κ. ά.  Αυτό που μετατρέπει το Νεσέμπαρ σε μοναδικό αξιοθέατο είναι τα πολλά αρχαιολογικά απομεινάρια και οι πολλές εκκλησίες σ’ αυτό το μικρό κομμάτι της γης.

Δεκαπέντε είναι οι ναοί που έχουν μέχρι τώρα ανακαλυφθεί και συντηρηθεί στο Νεσέμπαρ, ο καθένας με την ιστορία, το πνεύμα και την αρχιτεκτονική του, και όλοι τοποθετημένοι σε χερσόνησο μήκους 840 μέτρων και πλάτους 350 μέτρων περίπου. Ο στενός ισθμός που συνδέει την παλιά πόλη του Νεσέμπαρ με τη στεριά, μας οδηγεί σε έναν από τους παλαιότερους μητροπολιτικούς ναούς της πρώιμης χριστιανικής περιόδου στην Ευρώπη. Επί πάνω από μια χιλιετηρίδα η πόλη ήταν ηγετικό θρησκευτικό κέντρο σ’ αυτή την περιοχή της Ευρώπης. Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες για ανθρώπινη παρουσία εδώ είναι από τον 6^ο αιώνα προ Χριστού, όταν σ’ αυτό το κομμάτι της γης είχε θρακικός οικισμός. Αργότερα στη θέση του χτίζεται οχυρωμένη πόλη-κράτος με αμφιθέατρο και ακόμη με πρωτοποριακές για την εποχή τους υδραυλικές εγκαταστάσεις.



Οι περισσότερες εκκλησίες στην παλιά πόλη του Νεσέμπαρ όμως είναι της Μεσαιωνικής περιόδου, όταν η πόλη γνωρίζει πρωτόγνωρη άνθηση. "Ακριβώς για τις μοναδικές εκκλησίες της, η πόλη συμπεριλήφθηκε στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO", εξηγεί ο Μαρτίν Ζέλεφ από το Αρχαιολογικό Μουσείο στο Νεσέμπαρ. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, στην πορεία των αιώνων εδώ υπήρχαν 40 εκκλησίες περίπου, πολλές εκ των οποίων όμως χάθηκαν στον χρόνο. Οι πρώτες βασιλικές χρονολογούνται στον 5^ο αιώνα, όταν η πόλη διατηρεί πολύ στενές επαφές δια θαλάσσης με την Κωνσταντινούπολη. Ακριβώς εκείνη την εποχή το Νεσέμπαρ γνωρίζει την πρώτη της πολιτιστική και θρησκευτική ακμή.

"Κατά την Ρωμαϊκή Περίοδο η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας ήταν στην περιφέρεια της Αυτοκρατορίας, μακριά από την πρωτεύουσα, όταν όμως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χωρίζεται στα δύο κατά τον 5^ο Αιώνα, η κοντινή απόσταση από τη νέα пρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη δίνει δυνατή ώθηση στην ανάπτυξη του πολιτισμού στην πόλη", εξηγεί ο Μαρτίν Ζέλεφ. "Χτίζονται πολλοί ναοί, φαινόμενο που παρατηρείται και κατά τον Μεσαίωνα, ακόμη και κατά την пερίοδο της оθωμανικής кυριαρχίας. Μεγάλη ανάπτυξη γνωρίζει το Νεσέμπαρ και κατά τον 14^ο αιώνα επί του Βουλγάρου βασιλιά Ιβάν-Αλεξάνταρ, ο οποίος χτίζει νέες και νέες εκκλησίες και μοναστήρια. Ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι η Σχολή αγιογραφίας του Νεσέμπαρ εξακολουθεί να λειτουργεί ακόμη και κατά την Οθωμανική Περίοδο και αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα κατά τον 17^ο-18^ο αιώνα. Η σχολή επηρεάζεται από τα βυζαντινά κέντρα αγιογραφίας στο Άγιο Όρος και την Κρήτη".

Τώρα ο Δήμος Νεσέμπαρ εργάζεται πάνω σε σχέδιο, το οποίο θα συνδέει όλες τις 15 εκκλησίες σε τουριστική διαδρομή. Αναμφίβολα, το μεγαλύτερο αριστούργημα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής ανάμεσά τους είναι ο ναός του Αγίου Στεφάνου: "Ο ναός είναι το αξιοθέατο που προσελκύει τον μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών και η μόνη εκκλησία με σχεδόν εξ’ ολοκλήρου διασωθείσες τοιχογραφίες του 16^ου αιώνα", λέει ο Μαρτίν Ζέλεφ. "Χτίστηκε κατά τον 10^ο αιώνα, από την περίοδο αυτή όμως διασώθηκαν μόνο λίγα απομεινάρια από τις τοιχογραφίες. Άλλη μοναδική εκκλησία είναι ο ναός του Χριστού Παντοκράτορος, που βρίσκεται στην πλατεία δίπλα στο ταχυδρομείο. Είναι ο ναός που έχει διασωθεί καλύτερα. Μόνο το καμπαναριό του είναι λίγο κατεστραμμένο. Έχει διατηρήσει την αυθεντική εμφάνισή του από τον 14^ο αιώνα όταν χτίστηκε. Στην ουσία, πολλές εκκλησίες στην πόλη είναι της περιόδου του 13^ου -14^ου αιώνα. Εμβληματικός όμως είναι ο Ναός της Αγίας Σοφίας ή η Παλιά Μητρόπολη, που είναι η μεγαλύτερη εκκλησία που έχει χτιστεί στο Νεσέμπαρ. Είναι του 5^ου αιώνα. Και ξέρετε ότι σε λίγα μέρη τόσο στη Βουλγαρία, όσο στην υπόλοιπη Ευρώπη μπορείτε να δείτε απομεινάρια ναών αυτής της μακρινής εποχής!"

Επί πάνω από μια χιλιετία το χτίσιμο εκκλησιών εδώ δεν έχει διακοπεί. Και η ύπαρξη πολλών καλά διασωθέντων ναών οφείλεται στο γεγονός που η πόλη βρίσκεται σε μικρή χερσόνησο, ως ένα βαθμό αποκλεισμένη από τη στεριά και από την πρόσβαση εχθρικών δυνάμεων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός που οι ειδικοί αποκαλούν την παλιά πόλη του Νεσέμπαρ εγχειρίδιο εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Το Νεσέμπαρ είναι και η μόνη ολόκληρη πόλη της Βουλγαρίας, που έχει συμπεριληφθεί στον Κατάλογο της UNESCO.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα
Φωτογραφίες: Βενέτα Νικόλοβα