Στον βουλγάρικο παραδοσιακό πολιτισμό το σπίτι είναι ναός στον οποίο οι άνθρωποι προσεύχονται, εκτελούν τελετουργικά και θυσίες. Ειδική θέση κατέχουν τα έθιμα γύρω από το τραπέζι και το τζάκι που συμβολίζουν τις πνευματικές δυνάμεις που προστατεύουν τα μέλη της οικογένειας.

Κάποτε οι νεόκτιστες οικίες αγιάζονταν με τελετουργικά γύρω από το τζάκι. Ο εθνογράφος Ντιμίταρ Μαρίνοφ αναφέρει πως γύρω από το αναμμένο τζάκι οι κακές δυνάμεις χάνουν τη δύναμή τους. Τα παλιά χρόνια το τζάκι έκαιγε συνέχεια, συμβολίζοντας την άσβεστη ενέργεια του ήλιου, του Θεού και της ζωής. Το να σβήσει η φωτιά θεωρούνταν κακό σημάδι και οι νοικοκυρές έπρεπε να προσέχουν να "μην χαθεί", ενώ "το πιάσιμο" της νέας φωτιάς γινόταν μια φορά το χρόνο με αυστηρό εθιμοτυπικό.

Ο ρόλος των αντρών ήταν να την "ταΐζουν", δηλαδή την συντηρούν με ξύλα ενώ την νύχτα τα κάρβουνα σκεπάζονταν με στάχτη για να τα ξαναζωντανέψουν το πρωί. Γύρω από εγκαταλειμμένο και έρημο τζάκι μαζεύονται οι μάγισσες με τις μαγγανείες τους.

Η θέση του τζακιού ορίζονταν όσο ακόμα χτίζονταν το σπίτι. Συνήθως το τοποθετούσαν στο κέντρο της κουζίνας όπου και συγκεντρώνονταν όλη η οικογένεια, στραμμένο προς την Ανατολή από όπου βγαίνει ο ήλιος. Πολύ σημαντική ήταν η στιγμή που στο τζάκι άναβαν την πρώτη φωτιά και από την καμινάδα έβγαινε ο πρώτος καπνός. Γύρω από το τζάκι θεωρούνταν πως κατοικεί το πνεύμα του σπιτιού.

Όταν έρχονταν προξενητάδες να ζητήσουν κάποια κοπελιά, πρώτα υποκλίνονταν στο τζάκι ενώ όταν η νύφη έμπαινε στο νέο της σπιτικό πάλι εκεί την παρουσίαζαν στους νέους της συγγενείς. Το πατρικό τζάκι συμβολίζει το σπίτι, την οικογένεια και την πατρίδα.

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου