Ένας από τους λόγους για την εμφάνιση της Σόφιας στην αρχαιότητα, πέρα από τη γεωγραφική θέση της, είναι η ιαματική πηγή που σήμερα βρίσκεται στην καρδιά της πρωτεύουσας. Η ιστορία χιλιετιών του οικισμού, τα άφθονα αρχαιολογικά απομεινάρια του οποίου ανακαλύπτουμε μέχρι και σήμερα, συνδέεται άρρηκτα με τον πολύτιμο αυτό πλούτο που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των ηθών και στην οικονομική πρόοδό της πρωτεύουσας. Σήμερα οι ιαματικές πηγές της Σόφιας δυστυχώς παραμένουν σχεδόν αναξιοποίητες, παρά μόνο από εταιρείες εμφιάλωσης φυσικού μεταλλικού νερού.

Ο υδρολόγος καθηγητής Κωσταντίν Στέρεφ υπενθυμίζει ότι οι θερμοπηγές της Σόφιας καθιστούν την πόλη μοναδική. Γιατί κάθε θερμοπηγή είναι με διαφορετική περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα, ιχνοστοιχεία και άλλα συστατικά, κάτι που δίνει την ευκαιρία για πλούσια πρακτική εφαρμογή των νερών.

"Στα έγκατα του Λεκανοπεδίου της Σόφιας και στο έδαφος της Σόφιας ρέουν 500 λίτρα συνολικά ανά δευτερόλεπτο. Η θερμοκρασία των θερμοπηγών αυτών κυμαίνεται από 30-35 βαθμούς Κελσίου στα κατώτερα επίπεδά της έως 80-90 βαθμούς στα ανώτερα", αναφέρει ο καθ. Στέρεφ. "Από τις θερμοπηγές αυτές βγαίνουν 80 λίτρα νερό ανά δευτερόλεπτο. Δηλαδή από τα συνολικά 500 λίτρα ανά δευτερόλεπτο, στην επιφάνεια της γης αναβλύζουν 80 λίτρα ανά δευτερόλεπτο, εκ των οποίων τώρα αξιοποιείται ένα πέμπτο περίπου. Υπάρχει τεράστιος γκρεμός μεταξύ των διαθέσιμων ιαματικών πηγών και της αξιοποίησής τους. Για να επιτευχθεί η αξιοποίηση του πλήρους όγκου 500 λίτρων ανά δευτερόλεπτο, είναι απαραίτητα προγράμματα και σχέδια. Γιατί οι θερμοπηγές έχουν εντοπιστεί, ξέρουμε την τοποθεσία και τις χρήσιμες ιδιότητές τους, αλλά δεν αξιοποιούνται. Τα τελευταία 20 χρόνια δεν παρατηρείται πρόοδος στην κατεύθυνση αυτή".

Ως πριν από 20 χρόνια περίπου, πριν από τις δημοκρατικές αλλαγές στη χώρα, που άρχισαν το 1990, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας επωφελούνταν αυτού του φυσικού αγαθού όχι μόνο καταναλώνοντάς του, αλλά και σε μερικά αστικά ιαματικά λουτρά με ανεπτυγμένα κέντρα λουτροθεραπείας. Γνωστά τέτοια κέντρα είναι στις συνοικίες Όβτσα Κούπελ, Γκόρνα Μπάνια και στην πόλη Μπάνκια κοντά στη Σόφια. Το όμορφο κτήριο (στην κάτω φωτογραφία) των Κεντρικών Ιαματικών Λουτρών της Σόφιας στην καρδιά της πρωτεύουσας σήμερα είναι Μουσείο της ιστορίας της πόλης, που ακόμη δεν έχει ανοίξει τις πύλες του για επισκέπτες. Τα υπόλοιπα κέντρα δε λειτουργούν και τα κτήρια τους σταδιακά καταστρέφονται. Λειτουργούν μόνο τα ιαματικά λουτρά στη συνοικία της Σόφιας Παντσαρέβο.

Φωτογραφία: BGNES

Η εκχώρηση κάποιων από τις ιαματικές πηγές έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη της βιομηχανίας εμφιάλωσης μεταλλικού νερού. Δεν υπάρχει όμως αισθητή πρόοδος στην αξιοποίηση αυτών των φυσικών πόρων της πρωτεύουσας, λέει ο καθηγητής Στέρεφ. Υπάρχει Γενικό Σχέδιο της Σόφιας που λύνει τα χωροταξικά προβλήματά της τα επόμενα 20 χρόνια. Το σχέδιο εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο και ψηφίστηκε από τη Βουλή και προβλέπει την αξιοποίηση των νερών των θερμοπηγών στο μέλλον με την κατασκευή κέντρων και ιδρυμάτων με διάφορες κοινωνικές λειτουργίες. Από την άποψη αυτή οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και ο δήμος θα συνεργαστούν.

"Ένα μέρος των πόρων πρέπει να προοριστεί για μελέτη και κατασκευή εγκαταστάσεων εξόρυξης νερού και δικτύων μεταφοράς νερού και θερμικής ενέργειας", λέει ο καθηγητής Στέρεφ. "Πρέπει να χτιστούν και τα ίδια τα κέντρα για την αξιοποίησης των θερμοπηγών, για παράδειγμα, για λουτροθεραπεία, αποκατάσταση της υγείας, αθλητισμό και διασκέδαση, και βεβαίως για την περαιτέρω ανάπτυξη της βιομηχανίας εμφιάλωσης μεταλλικού νερού".

Όσον αφορά την ποικιλότητα των ιαματικών πηγών, η Σόφια είναι μοναδική με τους 9 διαφορετικούς τύπους νερού με διάφορες δυνατότητες αξιοποίησης, τονίζει ο καθηγητής Στέρεφ. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι η Βουδαπέστη, για παράδειγμα, επίσης εμφανίστηκε χάρη στις θερμοπηγές της, αλλά σήμερα αξιοποιεί το νερό τους καλύτερα.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα