24η Μαΐου - Ημέρα των γραμμάτων και του πνεύματος

Για εμάς τους Βούλγαρους η 24η Μαΐου, η Ημέρα της σλαβικής γραφής και της βουλγαρικής παιδείας και πολιτισμού, είναι μια από τις πιο λαμπρές γιορτές. Τα γράμματα με τα οποία γράφουμε από την παιδική μας ηλικία μας κάνουν να γιορτάζουμε καθημερινά. Μας ανοίγουν τα μάτια για την απέραντη ανθρώπινη γνώση, μ’ αυτά δημιουργούμε την ανεκτίμητη πολιτιστική κληρονομιά που αφήνουμε στους απογόνους μας.

Η υφηγήτρια Βάσια Βελίνοβα υποστηρίζει ότι η δημιουργία της σλαβικής αλφαβήτου, τον 9ο αιώνα από τον Κωνσταντίνο-Κύριλλο τον Φιλόσοφο και τον αδερφό του, Μεθόδιο, είναι μια πράξη εξαιρετικής σημασίας για την ανάπτυξη του σλαβικού γραπτού πολιτισμού και της σλαβικής λογοτεχνίας. Η κα Βελίνοβα είναι Διευθύντρια του Κέντρου Σλαβικών- Βυζαντινών Ερευνών «Ιβάν Ντούιτσεφ»το οποίο ασχολείται με την έρευνα, διατήρηση και γνωστοποίηση της σλαβικής και βυζαντινής πολιτιστικής κληρονομιάς.

"Η δημιουργία της σλαβικής αλφαβήτου είναι μια πράξη η οποία φανερώνει τις εξαιρετικές φιλολογικές γνώσεις του Κωνσταντίνου- Κύριλλου του Φιλόσοφου, ο οποίος κατάφερε να αποδώσει γραπτά τις ιδιαιτερότητες των φθόγγων της σλαβικής γλώσσας. Ορισμένα γράμματα της γλαγολιτικής, της πρώτης σλαβικής αλφάβητου, είναι συμβολικά μια και περιέχουν σχήματα σημαντικά για τη χριστιανική θρησκεία, όπως ο σταυρός, ο κύκλος, που συμβολίζει την τελειότητα, και το τρίγωνο, που είναι το σύμβολο της Αγίας Τριάδας. Με τον τρόπο αυτό τα γράμματα της αλφαβήτου μεταφέρουν την κωδικοποιημένη αρχή της δημιουργίας της - ότι κατασκευάστηκε για να χρησιμεύσει στη διάδοση του λόγου του Θεού στους Σλάβους. Έχουν μείνει μερικά κείμενα γραμμένα με την αλφάβητο αυτή, όπως η "Αλφαβητική προσευχή" και "Διακήρυξη για το Ευαγγέλιο", τα οποία είναι ποιητικά και όχι λειτουργικά, αλλά δοξάζουν αυτή την πλευρά του έργου των αδερφών Κυρίλλου και Μεθοδίου. Η αλφάβητος που δημιούργησαν επιτρέπει τη μετάφραση των Άγιων Βιβλίων στη γλώσσα που μιλούν οι Σλάβοι. Στο έργο "Διακήρυξη για το Ευαγγέλιο", αναφέρεται ότι η αλφάβητος είναι δώρο του Θεού αλλά και όπλο, μια και χωρίς τα βιβλία οι λαοί είναι γυμνοί και αδύναμοι να πολεμήσουν κατά των αντιπάλων του πνεύματός τους".

Η Βάσια Βελίνοβα τονίζει ότι χάρη στις προσπάθειες των τότε Βούλγαρων ηγεμόνων Βόριδος και του γιού του, Συμεών, εμφανίζεται στην Ευρώπη μια νέα γλώσσα, εκτός από την εβραϊκή, την ελληνική και τη λατινική, η οποία δοξάζει το λόγο και το έργο του Θεού. Αυτό γίνεται κατορθωτό με την προσφορά και τις προσπάθειες του Α’ Βουλγαρικού Βασιλείου (681-1018), που αποσκοπούν και βοηθούν στην πολιτιστική πρόοδο της Ευρώπης.

Η κα Βελίνοβα μας υπενθυμίζει τα λόγια του μεγάλου Ρώσου φιλόλογου Ντμίτρι Λιχατσόφ, για το Πρώτο Βασίλειο της Βουλγαρίας, το οποίο αποκαλεί "Κράτος του πνεύματος". Την εποχή εκείνη οι Θείες Λειτουργίες γίνονται στη σλαβική γλώσσα, μεταφράζονται οι γραφές και τα Ευαγγέλια, αρχίζει να δημιουργείται η σλαβική και βουλγαρική γραμματεία.

"Η βάση της σερβικής και ρωσικής ορθόδοξης λογοτεχνίας βρίσκεται στις μεταφράσεις που έγιναν στη Βουλγαρία. Οι μεταφράσεις αυτές μεταδίδονται σαν ηλιαχτίδες και φωτίζουν τους λαούς", λέει στη συνέντευξή της η υφηγήτρια Βάσια Βελίνοβα. "Δημιουργείται ένα μεγάλο σώμα ορθόδοξης σλαβικής γραμματείας, από το οποίο, στη συνέχεια, θα δημιουργηθούν οι εθνικές σύγχρονες γλώσσες και η σύγχρονη σλαβική λογοτεχνία. Εδώ πρέπει να αναφέρω μια αξιοπερίεργη ανακάλυψη των τελευταίων ερευνών του καθηγητή Ιβάν Ντόμπρεφ: Ο κ Ντόμπρεφ ανακάλυψε στη λογοτεχνία του βουλγαρικού συμβολισμού, των αρχών του 20ου αιώνα, ανακοίνωση και εξορθολογισμό των αρχών της ησυχαστικής γραμματείας του 13ου και 14ου αιώνα. Πρόκειται για μια γραμματεία η οποία αποτελεί επίσης αυτοαντανάκλαση, είναι όμορφη σαν λόγος και δημιουργήθηκε για την μελέτη και την πνευματική αντανάκλαση της προσωπικότητας. Αυτά, τα τόσο ενδιαφέροντα, παράλληλα γεγονότα, μας δείχνουν ότι η μεσαιωνική γραμματεία και ομιλία δεν αποτελούν νεκρή ύλη, αλλά εξακολουθούν να ζουν στη συνείδησή μας. Εμείς είμαστε οι φορείς αυτής της γραπτής πολιτιστικής κληρονομιάς".

Φέτος το Κέντρο Σλαβικών και Βυζαντινών Εερυνών "Ιβάν Ντούιτσεφ", γιορτάζει τα 25 χρόνια από την ίδρυσή του. Η υφηγήτρια Βάσια Βελίνοβα μας λέει ότι μια από τις επιταγές που άφησε ο καθηγητής κ Ντούιτσεφ, είναι ότι η Επιστήμη είναι ισχυρή όταν δημοσιοποιείται στο πλατύ κοινό και γίνεται κατανοητή απ’ αυτό. Εκτός από τα επιστημονικά προγράμματα, πάνω στα οποία εργάζεται το Κέντρο, συχνά οργανώνονται εκθέσεις και έρευνες για την ανακάλυψη παλαιών γραπτών μνημείων.

"Στον τομέα των επιστημονικών ερευνών, έχουμε συνάψει συμφωνίες με την Αποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού και την Βιβλιοθήκη "Αμπροζιάνα" του Μιλάνου. Πρόκειται για τις δυο μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Ιταλίας με τις οποίες συνεργαζόμαστε στην έρευνα, ανακάλυψη και δημοσιοποίηση άγνωστων, μέχρι σήμερα, γραπτών μνημείων. Έχουμε συγγράψει κατάλογο των βιβλίων που είναι γραμμένα με τη σλαβική γραφή, τα οποία βρίσκονται στις βιβλιοθήκες του Βατικανού και του Μιλάνου, αλλά οι έρευνές μας, όπως και οι νέες ανακαλύψεις μας, συνεχίζονται για το λόγο αυτό πιστεύω ότι θα μπορούμε και στο μέλλον να προσφέρουμε νέες γνώσεις για την πολιτιστική μας κληρονομιά στη βουλγαρική κοινωνία. Συνεργαζόμαστε με το Εθνικό ιστορικό μουσείο της Σόφιας, με σκοπό την καταγραφή της γραπτής συλλογής του. Στόχος του κοινού μας προγράμματος είναι να παρουσιαστούν στο πλατύ κοινό σπάνια, άγνωστα μέχρι τώρα, γραπτά κείμενα της περιόδου του 14ου έως και του 19ου αιώνα. Τα κείμενα αυτά θα αλλάξουν ορισμένες έννοιες και απόψεις για την πολιτιστική μας ιστορία", είπε η υφηγήτρια Βάσια Βελίνοβα.

Διαβάστε περισσότερα για το έργο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου εδώ και εδώ

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Διαδώστε

24η Μαΐου - Ημέρα των γραμμάτων και του πνεύματος

Περισσότερα στην κατηγορία

Ευρωπαϊκή ποίηση στο μετρό της Σόφιας

60 χρόνια εκπαίδευση στο ντηζάιν

Η ταινία «Το κοπάδι» ανοίγει το 38ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Kinomania