Στις 29 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την γέννηση του μεγάλου Βούλγαρου ποιητή, πεζογράφου, θεατρικού συγγραφέα και μεταφραστή Στέφαν Γκέτσεφ (1911-2000).

Αποτέλεσμα της "παθιασμένης αφοσίωσης" στην ελληνική λογοτεχνία του μεγάλου Βούλγαρου διανοουμένου είναι οι τρεις ανθολογίες ελληνικής ποίησης, αλλά και το βιβλίο του με σημειώματα του για τους Έλληνες ποιητές και για τις σχέσεις που απόκτησε μαζί τους, "Οι έλληνες φίλοι μου".

Για πρώτη φορά το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1999. Πριν μερικά χρόνια επανεκδόθηκε με νέα επιμέλεια σε μια θαυμάσια δίγλωσση έκδοση στα βουλγαρικά και ελληνικά από το εκδοτικό οίκο "Έψιλον".

Επίσης μια αίθουσα στη πρεσβεία της Ελλάδας στη Σόφια φέρει το όνομα του μεγάλου Βούλγαρου ελληνιστή. Κάθε χρόνο μικρός κύκλος φίλων και οπαδών του οργανώνει εκδήλωση, αφιερωμένη στο έργο του μεγάλου δημιουργού.

"Δεν ξέρω από πού να αρχίσω", γράφει με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Στέφαν Γκέτσεφ ο συγγραφέας Γκεόργκι Νταναΐλοφ. "Από τον Στέφαν Γκέτσεφ, τον μεγάλο ποιητή, που δεν έλαβε στην πατρίδα του την αναγνώριση που άξιζε, τον εξαιρετικό μεταφραστή ελληνικής και γαλλικής ποίησης, τον δοκιμιογράφο και δραματουργό ή μήπως από το χιουμορίστα, λογοτέχνη, κάτοχο του ελληνικού Χρυσού Σταυρού του Τάγματος της Τιμής και του γαλλικού Ιππότη του Τάγματος των τεχνών και του πολιτισμού", αναφέρει ο Γκεόργκι Νταναΐλοφ και συμπληρώνει: "αλλά χωρίς τιμητική διάκριση στην πατρίδα του".

Εάν πρέπει να σημειώσουμε μερικά γεγονότα από τη ζωή του Στέφαν Γκέτσεφ, θα αναφέρουμε ότι σπούδασε στο Παρίσι, έχει τελειώσει Σλαβική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας, ενώ από το 1935 παρακολουθεί τις διαλέξεις του σπουδαίου βυζαντινολόγου καθηγητή Ν. Βέη για την βυζαντινή λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Αθηνάς, όπου διδάσκει βουλγαρική και αρχαία βουλγαρική γλώσσα για τους Έλληνες φοιτητές.

Προσωπικά γνωρίζει τον κριτικό Κλέων Παράσχο, που τον συστήνει στον ποιητή Κώστα Ουράνη και λίγο αργότερα στον Νίκο Καζαντζάκη. Ο Παράσχος μεταφράζει σύγχρονους Βούλγαρους ποιητές και οι μεταφράσεις του δημοσιεύονται στην "Εστία". Αργότερα ο Γκέτσεφ μαθαίνει για τον Σολωμό, τον Κάλβο, τον Καρυωτάκη και φυσικά τον Σικελιανό.

Αποκτά πολλούς φίλους από τους Έλληνες συναδέλφους του και λατρεύει κάθε γωνιά της πόλης στην οποία ζει, την Αθήνα. Οι ποιητές όμως, που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή του ως λογοτέχνη είναι ο Κώστας Βάρναλης και ο Άρης Δικταίος. Δουλεύει σαν υπάλληλος στη βουλγαρική πρεσβεία στη Αθηνά, αργότερα στην Μπρατισλάβα, την Βαρσοβία, ενώ στην Σόφια στο υπουργείο Εξωτερικών, στην χιουμοριστική εφημερίδα "Στάρσελ", είναι συνιδρυτής του Σατιρικού Θεάτρου της Σόφιας, όπου είναι δραματουργός.

Ο Στέφαν Γκέτσεφ είναι διανοούμενος, που άφησε βαθιά ίχνη στην πολιτιστική ζωή της Βουλγαρίας. Γράφει ποίηση, διηγήματα, δραματουργικά έργα αστυνομικά μυθιστορήματα, μεταφράζει. Ο ίδιος γραφεί: "Η κοινή μας ιστορία είναι γεμάτη σκοτεινές και λαμπερές σελίδες. Οι κανόνες που ισχύουν για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις μπορούν να ισχύσουν και ανάμεσα στους δυο λαούς. Πριν κρίνεις, προσπάθησε να καταλάβεις, ο δρόμος για τη φιλία είναι πια ανοιχτός".

Υπογραμμίζει ότι τα παλαιοβουλγαρικά και τα νεότερα γράμματα της Βουλγαρίας έχουν επηρεαστεί από τη βυζαντινή και νεοελληνική γραμματεία. Θεωρεί την "παρουσία" του Κωνσταντίνου Καβάφη εμβληματική για την σύγχρονη βουλγαρική ποίηση.

Αργότερα πραγματοποιεί το όνειρο του - τη δημιουργία μιας ανθολογίας νεοελληνικής ποίησης, ενώ χάρης την προσπάθεια του στην Αθήνα του 1971 εμφανίζεται η πρώτη ανθολογία βουλγαρικής ποίησης.

Το λογοτεχνικό έργο του Γκέτσεφ άρχισε να εκδίδεται το 1995 από την Ελληνική πρεσβεία στη Σόφια. Πρόκειται για την έκδοση τρίτομου δίγλωσσου έργου με μεταφρασμένους από τον Γκέτσεφ κλασικούς και σύγχρονους Έλληνες ποιητές. Ο τρίτος τόμος περιλαμβάνει οι προσωπικές αναμνήσεις του για τους διακεκριμένους Έλληνες λογοτέχνες. Το 1999 ο Στέφαν Γκέτσεφ τιμήθηκε με το Χρυσό μετάλλιο του Δήμου Αθηναίων.
 
"Την εποχή εκείνη η Αθηνά είχε δικό της πρόσωπο και ψυχή. Ήταν ανεπανάληπτη πόλη με τα καφενεία, στα οποία μπορούσες να παραγγείλεις καφέ του γούστου σου, ελαφρύ, γλυκό, βαρύ η όχι. Η Αθήνα με τα νυχτερινά κέντρα πολυτελείας και τους ανθοπώλες, τους πωλητές σύκων και κανατιών, φορτωμένων σε γαϊδουράκια. Και με τη θάλασσα, καθαρή, ζεστή, ευωδιαστή, και με τις ταβέρνες πάνω στο κύμα όπου σας σερβίρουν κάθε είδος ψάρι, μόλις πιασμένο. Τις κοντινές και όχι τόσο κοντινές εκδρομές στις αρχαιότητες και στα νησιά, π.χ. το αγαπημένο μου νησί, τον Πόρο, που απείχε μια ώρα και κάτι από τον Πειραιά, με το λεμονοδάσος, που όταν άνθιζε η θάλασσα ευωδίαζε μίλια μακριά", γράφει ο Στέφαν Γκέτσεφ. 

Η επανέκδοση των "Ελλήνων φίλων" του Γκέτσεφ τιμήθηκε με μεγάλη εκδήλωση στο Εθνικό θέατρο της Σόφιας.

Επιμέλεια: Πένκα Βέλεβα