Το δάσος στο βουλγαρικό φολκλόρ

Ακούστε την εκπομπή

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Όμορφο, επιβλητικό, αλλά και μυστηριώδες είναι το δάσος στις βουλγαρικές φολκλορικές αντιλήψεις. Είναι ο τόπος όπου άνθρωπος βρίσκει ηρεμία και προστασία. Το δάσος είναι και η οικία μυθικών πλασμάτων που καλύτερα να μην συναντάς στον δρόμο σου. Και πάλι εκεί, στο δάσος μεγαλώνουν τα δέντρα με την τεράστια προστατευτική δύναμη τους προς την οποία ο άνθρωπος επί αιώνες προσφεύγει στις δύσκολες στιγμές.

Το δάσος αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερο σεβασμό στο βουλγαρικό φολκλόρ. Σε ορισμένες περιοχές της ΝΑ Βουλγαρίας οι επιστήμονες έχουν περιγράψει το έθιμο που φέρει την ονομασία "Γκορά" που σημαίνει δάσος. Γίνονταν την άνοιξη την εβδομάδα πριν την Τεσσαρακοστή του Πάσχα. Στην διάρκεια ορισμένων ημερών νέες ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονταν σε κάποιο ξέφωτο του δάσους ακόμα νωρίς τα χαράματα και υποδέχονταν την ανατολή του ήλιου με ειδικά τραγούδια. Τα τραγούδια αυτά ηχούν αρχαία και δεν εκτελούνται σε άλλη περίπτωση ή σε άλλη εποχή του χρόνου. Οι κοπέλες τραγουδούσαν πιστεύοντας ότι οι φωνές τους προσελκύουν υγεία και ευημερία για όλη την κοινότητα.

Αφού τελείωναν τα τραγούδια άρχιζαν χορό ονομαζόμενο επίσης "Γκορά". Στον χορό αυτό προχωρούσαν και οι νέοι ανύπαντροι άντρες, ενώ σε συνέχεια και οι πιο ηλικιωμένοι άνθρωποι του χωριού. Το επόμενο στο φολκλορικό ημερολόγιο είναι το έθιμο Λάζαριτσα στο οποίο οι νεαρές κοπέλες χόρευαν του χορούς τους , που όπως πίστευαν οι πρόγονοι μας έχουν την δύναμη να ξυπνήσουν το δάσος, τα χωράφια και τα λιβάδια.

Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις, κάθε δέντρο έχει συγκεκριμένες ιδιότητες. Κάτω από τα κλαδιά αιώνιων βαλανιδιών ακόμα από την αρχαιότητα γίνονταν τελετουργικές θυσίες, επειδή στις λαϊκές αντιλήψεις η βαλανιδιά είναι ιερό δέντρο. Η μελία πάλι φέρει ευτυχία και έχει την ιδιότητα να διώχνει τις κακές δυνάμεις. Η σκιά του αγριοπλάτανου έχει καλή ενέργεια και άνθρωπος μπορεί να κοιμάται κάτω από αυτήν. Το ίδιο όμως δεν ισχύει για την καρυδιά που μπορεί να αντλήσει την δύναμη του κάθε παλικαριού που θα κοιμηθεί κάτω από τα κλαδιά της. Σύμφωνα με ένα λαϊκό παραμύθι η Γη είναι τεράστια καρυδιά. Το χειμώνα στις ρίζες της κρύβεται ο ήλιος και γι αυτό κάνει τόσο κρύο.

Στο δάσος είναι αφιερωμένα πολλά παραμύθια, μύθοι, τραγούδια και παροιμίες. Εκατοντάδες είναι τα τραγούδια που αρχίζουν με τις λέξεις "Δάσος, πράσινο δάσος ,κάνε φύλλα μεγάλα και δροσερή σκιά". Αυτή ήταν και η ευχή που έκαναν οι κλέφτες στην διάρκεια της τουρκοκρατίας, επειδή το δάσος ήταν το σπίτι τους. Η αντίληψη ότι το δάσος είναι ζωντανό απεικονίζεται και στον τρόπο με τον οποίο το αντιμετωπίζουν στα τραγούδια – "δάσος αδελφικό", "δάσος – μάνα τον κλεφτών". Εάν κάποιο παλικάρι σκοτωθεί το δάσος "βάζει τα μαύρα", επειδή πρώτο θρηνεί τα παιδιά του. Ενώ όταν κλαίει , οι ποταμοί και οι λίμνες ξεχειλίζουν, τα φύλλα των δέντρων πέφτουν και τα πουλιά δεν τραγουδούν.

"Το δάσος δεν κλαίει από το τσεκούρι, κλαίει από το χερούλι του" λέει μία παροιμία. Εδώ το σύμβολο είναι πολύ βαθύ – επειδή το χερούλι που έχει γίνει επίσης από δέντρο μετατρέπεται σε όπλο έναντι του ίδιου του δάσους. Το δάσος υπάρχει και στις αντιλήψεις για καλό και κακό, που ο λαός σοφά αντιλαμβάνεται σαν τις δύο πλευρές ενός συνόλου. "Δάσος χωρίς λύκους δεν έχει" λέμε και σήμερα. Και ακόμα "Στο δάσος – αρκούδες, στο δρόμο – εμπόδια". Το δάσος είναι και σύμβολο αγιότητας. Όταν άνθρωπος θέλει να απομονωθεί και να επικοινωνήσει με τις ανώτατες δυνάμεις εγκαταλείπει την καθημερινότητά του. Ο σύγχρονος άνθρωπος ίσως δεν υπολογίζει πόσο βαθιά οι αντιλήψεις αυτές είναι στην συνείδηση του. Δεν κάνουμε το ίδιο και πολλοί από μας και σήμερα όταν κατορθώσουμε έστω και για μία μέρα να ξεφύγουμε από την γεμάτη τεχνολογίες και υπολογιστές καθημερινή ζωή μας στο δάσος.

Μετάφραση : Σοφία Μπόντσεβα

Διαδώστε

Το δάσος στο βουλγαρικό φολκλόρ

Περισσότερα στην κατηγορία

Φεστιβάλ κεντήματος στο χωριό Βαρντίμ

Η Ριμπάριτσα φιλοξενεί φολκλορικό φεστιβάλ

Διεθνές Λαογραφικό Φεστιβάλ «Βίτοσα» στην Σόφια