Lazarovden (Lazar günü) Ortodoks Bulgarları tarafından Palmiye bayramından önceki Cumartesi günü kutlanmaktadır. Bu günde genç kızların evlilik çağına gelmelerini simgeleyen “lazaruvane” geleneğiyerine getiriliyor. Lazarki olarak adlandırılan 16 yaş üstü kızlar tarlaları ve evleri dolaşarak, aşk ve evlilik, bereket, bolluk,  sağlık ve aile refahı için şarkılar söyler.

Lazar gününün erken saatlerinde kızlar en az 10 kişilik gruplar halinde toplanarak köyü dolaşmak üzere yola koyulur. Lazarkilerin evin hanımı tarafından karşılanması adeti de yerine getirilir. Ev sahibesi onları elinde bir buğday eleği ile karşılar, içindeki buğday tanelerini lazarkilerin üzerine serper. Lazarkiler önlüklerini kaldırarak daha fazla buğday toplamayı çalışırlar.

Lazarkiler ailenin her bir bireyi için şarkı söyler. Şarkılar genelde ev hanımı için, bekar kız ve erkekler için, evlilik için, küçük çocuk için ve yeni gelin için söylenir.

Bulgar Bilimler Akademisi (BAN) Etnografya Müzesi ile Etnoloji ve Folklor Araştırmaları Enstitüsü'nden etnograf Mariya Boyanova, “Lazar günü bir genç kız kutlamasıdır ve erkeklerin koleduvane geleneğinebenzerdir, zirakızlar için bir geçiş törenini temsil eder, yani çocukluktan evliliğe bir geçiştir” diye belirtti ve devamla:

"Bir kız lazaruvane adetini yerine getirmeden evlenme çağına geldiği kabul edilmez. Bir kız lazarka olduktan sonra saçlarına çiçekler ve çelenkler takabilir, değerli eşyalarla süslenebilir, işlemeli gömlek giyebilir ve evlenebileceği bir bekar erkeğe aşık olabilir. Bulgaristan topraklarında eskiden beri yaygın olarak uygulanan Lazaruvane geleneği Lazar gününün olmazsa olmazıdır.

Günümüzde gelenek belirgin değişimlere uğradı, zira sosyalizm döneminde okullar tarafından organize edilen etkinliklerde kızlarla birlikte erkekler de evleri dolaşıp sağlık ve bereket şarkılarını söylüyorlardı. Bugün halk okuma evlerin ve okullarının da bu şekilde bayramı organize ettikleri görülüyor. Çocuklar Lazarovden ile ilgili şarkıları öğreniyorlar, ancak gelenek çocukluktan genç kızlığa geçiş töreni olarak anlamını yitirdi. Gözlemlediğimiz başka bir şey de, günümüzde her yıl kızların, yeter ki onları organize edecek birileri olsun lazarki olmalarıdır. Oysa halk geleneğinde lazaruvane hayatta bir kez olur.

Koledarilerde olduğu gibi lazarkilerin de söylediği şarkıların çeşitli konuları var- zengin ya da fakir köylü, fakir köylünün karısı ya da zengin köylünün karısı gibi. Çiftçi, çoban, papaz, terzi, öğretmen için ve genel olarak yerel topluluklarda farklı zanaatlarla uğraşan herkes için şarkılar var. Tüm şarkılarda sağlık ve bereket dilenir.” 

"Geleneğin asıl amacı bir yandan genç kızın evlenme hayallerinin ortaya konulması ve diğer yandan bereket duasının yapılmasıdır. Halk inanışlarında Lazarovden tarlaların, meraların ve ormanları bayramıdır. Şarkılarda koruyucu Aziz Lazar’ın elinde balta ile insanların tarlalarında çalışabilmeleri için ormanları temizlediği anlatılır. Şarkı dilekleri her zaman hayvanların, mahsulün ve ailenin bolluk bereketi içindir.

Bu bayramda lazarkilerin çelenklerinde ve ellerinde çok çiçek olur.

Etnograf Dimitar Marinov ise çiçekleri ve bahçeyi, kızların iç çekişleri, hayalleri ve umutlarının “canlı tanıkları” olarak tanımladı. Bundan dolayı halk şarkıları sıkça bahçeye ve güle adanmıştır.

"Genç kızlar tazeliğin ve güzelliğin sembolüdür, dolayısıyla böyle bir bayram çiçeksiz düşünülmez. Bayramın adı ise Ortodoks Kilisesi’nde aziz olarak görülen Az Lazar’dan geliyor.

Lazarkiler Cumartesi günü tarlaları dolaşır ve yol boyunca karşılaştıkları yabancılar ve yolculara dileklerde bulunurlar. Lazar gününde kızlar dışarıda gezdikleri için o günde yağmurun yağmaması ve havanın güneşli olması umulur.

Foto: Facebook/ "Etar" Açık Hava Etnografya Müzesi

Çeviri: Ergül Bayraktar