Günün Programı
Yazı Boyutu
Bulgaristan Ulusal Radyosu © 2024 Tüm hakları saklıdır

Glagolitik alfabe ne zaman yaratıldı?

Slav yazı dilinin başlangıcı 855 yılı mı? Bulgaristan Radyosu ve Doç. Diana Atanasova cevabı tarihi kaynaklarda aradı

Çernorizets Hrabar'ın "Harfler üzerine" eseri
Photo: uni-plovdiv.bg

Slav alfabesi Bulgarlara mı ait?

Tarihi gerçekler bağlamında yapılan farklı yorumlamalarda, Selanikli kardeşler Kiril ve Metodiy’in en eski Slav yazısını Bulgarlar için değil, Prens Rostislav'ın emriyle Moravya Slavları için yarattıklarını ve daha önce Bulgaristan'da hiç bulunmadıklarını gittikçe daha sık okuyabiliyoruz.

Prof. Elka Mirçeva
Bulgaristan Bilimler Akademisi Bulgar Dili Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Elka Mirçeva Bulgaristan Radyosu’na yaptığı açıklamada şunları belirtti:

“Evet, onlar Selanik’ten. O dönemde şehirde Rodoplar şivesine yakın, Doğu Bulgarca lehçesini konuşan kompakt bir Slav Bulgar nüfusu yaşıyordu. Glagolitik alfabe için tam da bu lehçeyi temel alıp oluşturdular. Prof. Mirçeva, Konstantin-Kiril Filozof'un Bulgar dilindeki özgün sesleri tam anlamıyla verebilmek her ses için özel bir harf bulmayı başarmasını, kendilerinden sonra ulaşılamayan olağanüstü bir katkı olarak niteliyor.

Yazımızın icat edenin Konstantin-Kiril Filozov olduğu tartışılmaz bir tarihi gerçektir. Kiril, IX. Asrın ortalarında, kardeşi Metodiy’in yardımıyla ayin kitaplarını çevireceği  “Glagolitik” olarak adlandırılan Slav alfabesini oluşturmayı üstlendi.


Glagolitik alfabe ne zaman icat edildi?

Burada münakaşa edilecek bir soru daha ortaya çıkıyor- 855 yılı yazımızın tam olarak yaratıldığı yıl mı? Bulgaristan’da eğitim sisteminde ve halkın genel düşüncesinde resmi olarak bu yıl kabul edilse de Sofya Üniversitesi Slav Filolojileri Fakültesi, Kiril ve Metdoy bölümünden Ortaçağ Bulgar Edebiyatı uzmanı Doç. Diana Atanasova başka bir hipotezi de ileri sürdü.

Doç. Diana Atanasova
Diana Atanasova şöyle konuştu: “Kesin bir sayı veren tek yazılı anıt Çernorizets Hrabar'ın "Harfler üzerine" adlı eseridir ve burada bahsi geçen yıl 6363'tür. Bu yıl Orta Çağ'da kullanılan çeşitli takvimlere göre yeniden hesaplanabilir ve yeni takvime uyarlanabilir.

O dönemde kullanılan bir kaç takvim vardı ancak en yaygın olanları 855 ve 863 yıllarını veren Bizans ve İskenderiye takvimleriydi. Birçok tarihçi, Aziz Kiril'in hayat hikayesinde 855 yılında Anadolu’da Olimpos'ta bir manastırda bulunan kardeşi Methodiy'in yanına gittiğini, ikisinin orada kaldığını ve edebi yazılarla uğraştıkları belirtildiğinden bu yılın 855 olduğu tezini savunmaktadırlar.

Kutsal kitapların çevirisi zaman aldığı gerçeği Bulgar tarihi için ek bir argümanı oluşturuyor. O dönemde, zaman alan çeviriler üzerinde çalıştırlar ve alfabeyi oluşturdular. Ancak bu alfabeyi kimin için icat ettikleri sorusu akla geliyor. Buna kimin ihtiyacı vardı? Bu noktada Bizans'ın etrafındaki topraklarda yaşayan halklara yönelik olan ve aynı zamanda yazımızın yaratılmasına yol açan evanjelist politikası ile ilgili tarihi kaynakların ek yorumlar devreye giriyor."


Diana Atanasova sözlerine şöyle devam etti: “Ben sorular sorarak chat GPT ile oynamayı seviyorum. Sıkça gerçekler saptırılıyor ve bana doğru bir cevap verince beni şaşırttı. Doğru değil yazarak onu provoke etmeye çalıştım. Aldığım cevap ise şu oldu: bunlardan biri  855 yili olmak ]zere başka hipotezler de var,"

Bulgaristan Radyosu da kendi bağımsız araştırmasını yaptı. Sekiz senelik fark arasında gel gitlerden sonra yapay zeka da kesin bir cevap veremedi.

Bugün siz de, ister Glagolitik alfabenin tam olarak hangi yılda yaratıldığı konusunda okulda öğrendiklerinizden şüphe duyun ya akademik incelemeye güvenin, ister Glagolitik alfabeyi Bulgarca ya da Slavca olarak adlandırmaya devam edin ya da etmeyin, alfabenin Bulgar ulusal kimliğinin oluşumu ve korunmasındaki büyük önemi tartışılmazdır.

Atina'da düzenlenen ve aziz Kiril ve Metodiy’e adanan Uluslararası Bilimsel Foruma katılan Doç. Atanasova sunduğu bildiride eğitim çalışmalarının insani önemini vurguladı.

Diana Atanasova sözlerini şöyle tamamladı: “Kiril ve Metodiy’in öğrencileri sadece yazılı işaretler değil, bir dil yaratmak zorundaydı. Misyonları, bu dilin yaratılmasının, prestiji ve otoritesi dönemin en önemli ve tanınan kutsal dillerine eşit bir edebiyatın ortaya çıkmasına yol açması açısından da olağnüstüdür.”

İlgili yazılar: 
Çeviri: Ergül Bayraktar
Foto: ibl.bas.bg, „Az. Kiril ve Metodiy“ Bulgar dili okulu- Valladolid , uni-sofia.bg, uni-plovdiv.bg, BGNES


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Kategorideki diğer yazılar

Antarktida iklim değişikliğin motorudur

İklim değişikliği küresel bir olay olup dünyanın her köşesinde kendini gösteriyor. Bunun son örneği, İspanya’nın Valencia bölgesini vuran sel felaketi oldu. Avrupa’da son 50 yılın en feci seli olarak değerlendirilen bu doğa afetinde yüzlerce kişi..

Eklenme 04.11.2024 12:50

Halkı Aydınlatanlar günü ve çağdaş boyutu

Halkı aydınlatanlar, yalnızca şükran ve hayranlık duyulan kişiler değil, tarihimizde milli aidiyet duygumuzu uyandıran en önemli şahsiyetler olarak görürüz.   Ancak “halk aydınlatan” kavramının arkasında nasıl bir arketip duruyor ve neden Halk..

Eklenme 01.11.2024 05:30
Amanda Paul

Moldova, Avrupa yanlısı bir gelecek seçti, ancak bunun sağlamlaştırması cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turuna kaldı

Moldova'nın AB üyeliğine ilişkin, ülke Anayasası’na yazılacak stratejik bir hedef olan referandumun sonuçları, her ne kadar Avrupa şüphecilerine “kıl payı” yaklaşsa da, ülkenin Avrupa yanlısı bakış açısını güçlendirdi. Ancak..

Eklenme 31.10.2024 07:58