Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın ikinci yıldönümünün arifesinde, ayrıca ABD devlet başkanı ve Avrupa kurumlarının yeni oluşumu için ve kuruluşunun 75. yılını kutlayan Bulgaristan'ın NATO üyeliğininin 20.yıldönümü olmak üzere, dünyanın geleceği için bir dizi önemli seçimin yaşandığı yılda da ana konu savunma oldu ve olmaya da devam edecek.

Avrupa Halk Partisi Bulgaristan milletvekili Andrey Novakov, bu sektördeki yatırımların çok yıllı mali çerçevesinin yüzde 2'sine çıkarılması çağrısında bulundu:

“Avrupa, savunması için tek başına çalışma potansiyeline sahiptir. Bu nedenle, Avrupa Komisyonu'nun bir sonraki görev süresinden itibaren bir savunma komiserinin olması ve ardından Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği'ndeki tüm ülkeleri savunmaya yeterince harcama yapmaya başlamaya teşvik etmelidir, böylece onlar sadece bu savunmanın kullanıcısı değil, aynı zamanda toplam kapasitemizi karşılayabilsinler, ki bu şu anda gerçek olmayan bir şey.”

Bu nedenle, askeri hareketlilik ve sanayi finansmanının gelecek yıldan itibaren Avrupa Birliği bütçesinden sağlanmasında ısrar ediyor, “çünkü, birçok Avrupa ordusunun baş komutanlarından alıntı yapıyorum, hazır olmadığımız görüldü”:

”Ukrayna'da olup bitenler, Avrupa'nın cephane sıkıntısı çeken pek çok ordusu için açıkça bir sürpriz oldu”

Novakov, ayrıca kritik altyapıların desteklenmesi ve korunması yönünde de şunları söyledi:

”Avrupa bütçesinde savunmaya öncelik verilmeli, ülkeler çeşitli şekillerde desteklenmeli, bir yanda savunmayı destekleyen sanayiye, diğer yanda ise altyapıya destek olmalı. AB Avrupa'yı Bağlama Tesisi (Connecting Europe Facility) projesi  otoyollara, demiryollarına, köprülere, tünellere ve elektrik şebekelerine yatırım yapıyor,  bu tür kritik altyapılar çift amaçlı kullaılabilir.”

Meclis Savunma Komisyonu Başkanı Hristo Gadjev, Avrupa Birliği Savunma Komiserliği makamının oluşturulmasının seçimlerden sonra Avrupa Komisyonu'nun bir sonraki Başkanına ve aynı zamanda Avrupa Konseyi'nin oluşumu sırasında alacağı kararlara bağlı olduğunu söyledi:

“Avrupa seçimlerinden sonra bir komisyonun kurulması iyi olurdu, çünkü bu ilk olarak Avrupa Birliği'nde savunma politikasının yeni bir seviyeye yükseltildiğini gösterecek ve ikinci olarak farklı üye ülkelerdeki politikaların çok daha fazla koordine edilmesini mümkün kılacaktır.”

BNR'ye verdiği röportajdaHristo Gadjev: "daha fazla koordinasyonun kimseye zarar vermeyeceğini, hatta yardımcı olacağını" belirtti ve şunları ekledi:

“Şöyle bir örnek veriyorum: savunma sanayinin nedense sürdürülebilir bir sanayi olmadığı için bu nedenle banka kredilerinden yararlanamıyor, yani savunma şirketiyseniz ve yeni kapasiteler oluşturmak için kredi almak istiyorsanız ticari bir bankadan kredi alamazsınız ve bu Avrupa düzeyinde bir sorundur çünkü Avrupa düzenlemelerine dayanmaktadır.”

Savunma Bakanı Todor Tagarev, savunma komiserliği fikrinin herkes tarafından desteklendiğini belirtti:

“Bu fikir de paylaşılıyor, ancak öncelikle şunu açıklığa kavuşturalım ki, Avrupa Birliği kurulduğunda savunma çok açık ve kategorik olarak AB içindeki ortak eylemlerden dışlanıyordu. Savunma sorunları eski Yugoslavya'daki savaşlardan sonra ortaya çıkmaya başladı ve bunların bir kısmı Lizbon Antlaşması'nda sabitlendi.”

Avrupakomiserin yanı sıra, Avrupa ordusunun kurulması konusu da tekrar gündeme geldi.

Konuyla ilgili AP milletvekili Andrey Novakov, kendisinin "daha dikkatli olabileceğini" çünkü "şu anda güvenliğimiz açısından ülkelerin çoğu NATO üyesidir, öyle ortak bir savunma potansiyelimiz var ki, yeni bir ordunun yaratılmasının Avrupa Birliği dışındaki müttefiklerimiz arasında oldukça çelişki yaratacağını söyleyebilirim." dedi.

Novakov, “Buna "Avrupa ordusu" adının verilip verilmeyeceği, pek önemli değil ve bence şu anda bu bir provokasyon, ancak belki de ortak Avrupa savunma projeleri hakkında konuşmanın zamanının geldiği gerçeğini de göz ardı edemem. Örneğin, ortak bir Avrupa uçak gemisi olabilir.”

NATO'nun ülkemiz ve sırasıyla Bulgaristan’ın İttifaktaki i rolü nedir?

Andrey Novakov, BNR’ye verdiği röportajında:“Birbirimize ihtiyacımız var” diyerek sözüne şöyle devam etti:

“Bulgaristan olağanüstü bir jeostratejik konuma sahip, müttefiklerimizin her biri için önemli, Avrupa Birliği'nin ve aynı zamanda NATO'nun dış sınırlarını koruyan bir ülke, dolayısıyla rolümüz çok önemli. Özellikle de doğudaki bu gerilim varken, Bulgaristan sahilinden sadece 300 km uzakta yürütülen bu savaş varken."

”Bulgaristan'ın karşı karşıya olduğu temel zorluklardan biri savaşın derslerini hızla öğrenmesidir” diyen Hristo Gadjev “Modern bir savaşta hangi teknolojilerin işe yarayıp hangilerinin yaramadığını hemen öğrenelim, çünkü Bulgaristan ordusu aşağı yukarı nispeten analog bir ordudur, 2000 yılında geçerli olan teknolojiye yatırım yapmak değil, 2030 yılında geçerli olacak teknolojiye yatırım yapmak lazım. Mesela yıllar önce dronlar cephede emsal teşkil ediyordu, ama artık onlarsız imkansızdır.”

GERB milletvekili, ayrıca Bulgaristan'ın "savunma alanında da kullanılma ihtimali olan" insansız hava araçları da ürettiğini söyledi:

“Ve burada savaşın dersine dikkat edecek olursak, “Bayraktar” tipi büyük sistemler olmak üzere, savaşın başlangıcında çok önemli olan sistemler artık pratikte uçmuyor, çünkü elektronik savaş araçları her iki tarafta da muazzam bir şekilde ilerledi.”

Gadjev ise şöyle konuştu:

”Hatta yakın zamanda Ukraynalı bir şirketle, helikopter onarımının Ukrayna'dan Bulgaristan'a ihraç edilmesinin amaçlandığı bir sözleşme bile var. Bu tabii ki Bulgaristan'a da ekonomik fayda sağlayacak ve Ukraynalılara da fayda sağlayacak. Bu sadece Ukrayna helikopterleriyle ilgili değil, aynı zamanda benzer ekipmanlara sahip diğer ülkelerden gelen desteklerle de ilgili. Eninde sonunda Halk Meclisi tarafından onaylanan zırhlı personel taşıyıcılar henüz yola çıkmadı.”

Savunma Bakanı Tagarev operasyonun sürdüğünü söylerken “Sanırım bir kısmı çoktan gitti, bir kısmı da gitmeye hazır. Ancak bu basit bir operasyon değil, çok sayıda büyük tren kompozisyonundan bahsediyoruz. Bu gerçekleşecek ve halihazırda Ukrayna tarafından değerlendiriliyor" ifadelerini kullandı ve Bulgaristan'ın Ukrayna'ya mühimmat sağlamaya devam edeceğini belirtti.

Hristo Gadjev ayrıca Brüksel'in Kiev'e verdiği sözlerden birini de hatırlatarak

”Aralık ayında sözüm ona çeşitli savunma sanayi kuruluşlarına yatırım için ayrılan 500 milyon avroluk başvuru sona erdi.31 Mart'a kadar hangi ülkenin, hangi şirketin, hangi hibeyi alacağı sıralamasının açıklanması bekleniyor. Ukrayna'nın, bu üretime mümkün olduğu kadar çabuk başlamak için bu yatırımlara güvendiği göz önüne alındığında, bir sıralama yapmak için dört ay bana uzun bir süre gibi görünüyor”dedi.

Andrey Novakov şunları belirtti:
„”Hem Avrupa Birliği'nin hem de ABD'nin onaylı yardımla Ukrayna'ya gönderdiği güçlü sinyal çok önemli, çünkü bakın ne oldu, siyasi muhalifler hapse atılıyor ve orada ölüyor.Bu bir rejimle karşı karşıya olduğumuzun açık bir göstergesidir. Bu sadece Ukrayna'nın savaşı değil, Gürcistan, Güney Osetya, Abhazya, Kırım, Donetsk, Luhansk olmak üzere, geçmişte kaç kez yaşandı. Trend açık, yön belli ve verilen yardımın bu kadar önemli olmasının nedeni de bu.“.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Münih'te yaptığı konuşmada

 “Şimdi harekete geçmezsek, Putin önümüzdeki yılları diğer uluslar için de felaket haline getirmeyi başaracak. Putin kaybedebilir ve bu savaş alanında defalarca kanıtlandı” sözlerini kullandı.

Kiev'e yardım etmek için başka ne yapabiliriz?

“Ukrayna silahlı kuvvetleri, Bulgaristan'ın elinde bulunan Sovyet teçhizatının büyük bir kısmını kullanıyor. Ülkemizde artık kullanım dışı olan ama 30, 40, 50 yıllık ünitelerin faydalı olabileceği açıktır” diyen Andrey Novakov, bu tür ekipmanların bakımında faydalı olabileceğimizin de altını çizdi.

İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, Bulgaristan Başbakanı ve Başbakan Yardımcısı ile yapılan görüşmede “Bulgaristan, halihazırda Ukrayna'ya son derece önemli askeri yardımlardan oluşan üç paket sağladı" ifadelerini kullandı.

Başbakan Nikolay Denkov, “Dolayısıyla Rusya'nın bu savaşı kazanmasına izin vermemek için Ukrayna'ya yardım etmek bizim ortak işimizdir” dedi.

Mariya Gabriel ise “Ukrayna'ya verilen desteğin sürdürülebilirliğini ve öngörülebilirliğini sağlayalım” şeklinde konuştu.

Ancak Cumhuriyetçilerin Amerika Birleşik Devletleri başkan adayı Donald Trump'ın sözlerinin bir kampanya etkinliği sırasında nasıl yankı bulacağı konusunda tahmin edilebilirliği yoktu: “Büyük bir ülkenin cumhurbaşkanı ayağa kalktı ve bana şunu sordu: 

"Peki efendim, savunma için daha fazla para ödemezsek ve Rusya bize saldırırsa bizi savunacak mısınız?" Ben de şöyle cevap verdim: "Ödeme yapmayacaksın? Siz suçlu musunuz? Korumak şöyle dursun, onları istediklerini yapmaya teşvik edeceğim.”

Bazıları,bu sözleri onun Rusya gibi bir ülkeyi para ödemeyen bir NATO müttefikini işgal etmeye teşvik edeceğini olarak kabul etti, diğerleri ise Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 5. Maddesini, yani "Avrupa'daki bir İttifak üyesine yapılacak bir saldırının, NATO'nun tüm üyelere yönelik bir saldırı ve NATO'nun uygun şekilde karşılık vermesi gerekir" olarak kabul etti.

Bunların arasında ABD Başkanı Joe Biden da vardı:“Tarihimizde hiçbir devlet başkanı bir Rus diktatöre boyun eğmedi. Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 5. Maddesi, NATO tarihinde yalnızca bir kez, 11 Eylül'den sonra devreye girdi.”

Todor Tagarev, “Yürürlükte olmaması mümkün değil! Gerektiğinde devreye girecek ve NATO, ülkelerin bir karış topraklarını hiçbir saldırgana vermeyecektir” dedi.

Andrey Novakov şunları belirtti:

“NATO'nun faaliyet gösterdiği anlaşma, 5. Maddenin uygulanmasını belirli bir meblağın ödenmesine, belirli bir ekipmanın satın alınmasına veya başka herhangi bir şeye bağlamaz.”

Hristo Gadjev, “Seçimlerde ve av sonrasında en fazla yalan söylendiğine dair eski bir sözümüz vardır” hatırlatmasını yaptı.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg,

“Bu yıl NATO müttefiklerden 18'inin gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 2'sini savunmaya harcamasını bekliyorum, ki bu da rekor bir rakamdır” sözlerini kullanırken Bakan Tagarev, bizim de bu ülkeler arasında yer aldığımızı şu sözlerle dikkat çekti:

 “Bu yıl ve 2032 yılına kadar önümüzdeki her yıl için planlanan bütçeyle GSYİH'nın yüzde 2'sinin üzerindeyiz. Hatta bazılarında, halihazırda imzalanmış sözleşmeler kapsamında daha ciddi ödemelerimiz olduğu 2026 için, bütçe daha yüksek.”

Andrey Novakov“Bulgar Ordusunun hem piyade hem de Hava Kuvvetleri için verdiği yeni siparişlerle bu oldukça mümkün diye düşünüyorum, Deniz Kuvvetleri için de yüzde 2 hedefine ulaşacağımıza eminim” ifadeleri kullanırken “2025, 2026, 2027 ve 2028'de ortaya çıkacak tüm bu maliyetler, mevcut çeşitli sözleşmelerden planlanıyor ve bu yüzde 2'ye dahil ediliyor. Bu yüzde 2 yeterli mi? Benim kanaatim bunlar yeterli değil, daha yüksek bir oran olsa iyi olur” dedi Meclis Savunma Komisyonu.

AP milletvekili “Bu yıl çok önemli olacak, çünkü Avrupa seçimleri nedeniyle Avrupa genelindeki ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki durum da dahil olmak üzere, bize pek çok yanıt verecek. Bulgaristan'ın sadece zamana ayak uydurması, gereksiz riskler almaması ve önce kendi savunmasını üstlenmesi, ikinci olarak da müttefiklerini desteklemesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Andrey Novakov, tarihinde ilk kez AB'nin savunma teçhizatı üretimini bütçesinden doğrudan finanse ettiği ASAP Yönetmeliği tarafından oluşturulan fondan bahsederken

”Bu, elbette bütçe kaynaklarına bağlıdır. Avrupa Birliği'nden ve sağladığı fırsatlardan büyük ölçüde yararlanabiliyoruz. Ve şu anda ASAP programı gibi oluşturduğumuz programlar var. Ülkemizin bu programlardan yararlanmasını diliyorum” dedi.

Çeviri: Şevkiye Çakır

Bu haber, AB “Euranet Plus” Radyo Ağı çerçevesinde hazırlanmıştır. Haberin orjinalini  buradan dinleyebilirsiniz.