Avrupa Parlamentosu, üye ülkeleri 2030 yılına kadar AB genelinde enerji tüketimini toplu olarak en az yüzde 11,7 oranında azaltmaya mecbur etti, yani her AB üye ülkesi yılda ortalama yüzde 1,5 tasarruf etmek zorunda kalacak. 

Enerji tasarrufunu artırmaya yönelik yeni kurallar, Avrupa Parlamentosu'nda geniş destek görürken mevzuatın yürürlüğe girmesi için AB Konseyi tarafından da onaylanması gerekiyor. 

Enerji Verimliliği Direktifi raportörü, İlerici Sosyalistler ve Demokratlar İttifakı Grubundan Danimarkalı Avrupa Parlamentosu Üyesi  Niels Fuglsang, tavsiyelerin sona erdiğini ve yükümlülüklerin başladığını vurguladı: 

„İklim hedeflerimizi ve enerji bağımsızlığı hedeflerimizi karşılamak için kesinlikle daha katı kurallara ihtiyacımız var. İlk kez, bir bütün olarak AB'yi bağlayıcı bir Enerji Verimliliği Direktifi’ne sahibiz. Ayrıca üye ülkeler, direktifte yer alan bu önlemleri bireysel olarak uygulamak zorunda kalacaklardır. Planlar yapmak ve enerji verimliliğini nasıl artırabileceklerini ve enerji tüketimini nasıl azaltabileceklerini göstermek zorunda kalacaklar. 

Bu direktifle, eğer üye devletler harekete geçmezlerse, geride kalırlarsa ve enerji tasarruflarını nasıl yakalayacaklarına dair gerçekçi bir tahmin vermezlerse Komisyon, onları mahkemeye vermek üzere Avrupa Komisyonu'na araçlar vermiş olduk.” 

Verilere göre, AB yapı stokunun yüzde 75'i düşük enerji niteliğine sahip. Böylece, toplam enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 40'ı binalara ait. 

Kamu organları, enerji tüketimi için yılda yaklaşık 1,8 trilyon avro harcıyor. 

AB üyesi ülkeler, (devlet ve belediye idaresi, işletmeler, anaokulları, okullar, üniversiteler, hastaneler, huzurevleri, sosyal evler vs. olmak üzere, sıfıra yakın veya sıfır enerji tüketimi elde etmek için her yıl ısı yalıtımın yapılacağının garantisini vermek zorunda kalacak. 

Belirlenen hedeflerin asıl uygulayıcıları belediye başkanları olacaktır. Onlar, tüketimi ve aydınlatma ve ısı faturalarını azaltacak önlemleri yürürlüğe koymalıdır. Bölgesel Kalkınma ve Bayındırlık Bakanlığı uzmanların değerlendirmelerine göre, Bulgaristan'da binaların yüzde 93'ü enerji açısından verimsiz ve yenilenmesi gerekiyor. Ülkemizde ıs yalıtım konusuna ilgi yaygın değildir, Haziran ayındaki son verilerine göre, tek bir ücretsiz ısı yalıtım başvurusu yapılmayan 113 belediye bulunuyor. 

178 binin üzerinde nüfusa sahip olan Ruse Belediyesi, 2050 yılına kadar sıfır karbon emisyonuna ulaşmak için küresel „Race to Zero” kampanyasına Bulgaristan'dan katılan tek belediyedir. 

Ruse, 2.800 aydınlatma ampulünü yeni enerji tasarruflu lambalarla değiştirdi ve enerji verimliliğini artırmak için aktif olarak çalışıyor. 

Belediye Başkanı Penço Milkov, AP tarafından kabul edilen direktifi memnuniyetle karşıladı ve Toparlanma ve Sürdürülebilirlik Planı kapsamında Ruse Belediyesinin belediye binalarının mantolanması için teklifler sunduğunu açıkladı. 

Zorlukları şöyle sıraladı:

“ Parayı tahsis eden idare, yatırım projelerinin biz başvurmadan önce hazır olmasını, başvurudan sonra hazırlanmamasını şart koşuyor, ki teknik görevler, enerji denetlemeleri oldukça pahalıdır. Örneğin bir okulun, binası ile başvurabilmesi için tüm evrakların hazırlanması için 60-70 bin leva gerekiyor ve gerçekte bu ya bütçenin bir kısmını tüketiyor ya da belediyenin parayı vermesi gerekiyor”. 

Olası çözümler nelerdir?:

„Metrekare başına belirli bir levaya kadar parametreler vermemize, belediyelerin serbestçe kamu sözleşmelerine girmesine izin vermemize hiçbir şey engel değildir, çünkü bu bizim elimizi çözecektir. 

Fazla para vermemek lazım, kaynaklar kaybolmasın diye, çünkü her tasarım, her enerji denetimi için kamu ihaleri düzenliyoruz ve bu bize yük olmakla birlikte idari olarak da aylarca işlemleri geciktiriyor.” 

Kesin bir dille konuşan Belediye Başkanı Nikola Belişki, 25 bine kadar nüfusa sahip Panagyurişte Belediyesi gibi küçük belediyeler için enerji verimliliği için kaynak tahsis etmenin imkansız olduğunu söyledi: 

„AB'nin hedeflediği enerji tasarrufu fikrini memnuniyetle karşılıyoruz, ancak bunun bu kadar kısa sürede gerçekleşmesi neredeyse imkansız. Belediyeler, sosyal hizmetler, çöp toplama, sokak aydınlatması ve tüm bunlar toplu olarak nasıl işleyecek, bilmiyorum. Belediyeye bağlı köylerdeki belediye binaların ısı yalıtımı yapılmadı, kamu binaların ise 30'dan fazlası mantolanmadı. Yani yüzde 30-40'a ulaşmaya çalışsak bile, elimizdeki bütçelerle geri kalan her şey imkansız görünüyor". 

Hem küçük hem de büyük belediyeler için enerji verimliliği gerekliliklerini karşılama fikri iyi, ancak tahsis edilmiş AB fonları tarafından karşılanmalıdır. 

“Prodaljavame Promyanata-Demokratik Bulgarstan” koalisyonunun milletvekili olan "Yeşiller" partisinin eş başkanı Vladislav Panev, “Bulgaristan'da uygulanan ısı yalıtım programı, esas olarak düşük uygulama kalitesi nedeniyle bir dizi eleştiri aldı” dedi ve ekledi: 

„İlk başta, neden buralara gelindi? Çünkü tüm program tamamen devlet bütçesinden finanse edildi ve bu apartmanlarda yaşayan haneler, ısı yalıtımın gerçekleştirildiği kaliteyi sıkı bir şekilde izleme duygusuna sahip olmadığından dolayı, o zaman sonuçlar daha kötü oluyor. 

İleriye dönük gördüğüm ilk seçenek, Yenilenebilir Enerji Yasası’nda enerji kooperatifleri yönünde bir değişikliğin yapılması, öyle ki, hanelerin hem enerji verimliliğine, hem de Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına yatırım yapması çok daha mantıklı olacak ve bu da sonuçta elektrik tüketimlerini azaltacak ve elektrik faturalarının düşmesine yol açacaktır. 

Bulgaristan’ın ise yapması gereken şu: kamu binaları için ilk olarak, inşa edildikleri zaman enerji verimli olacak şekilde düzenlemelerin yürürlüğe konması ve ikinci olarak, eski kamu binalarının enerji maliyetlerini önemli ölçüde azaltmak amacıyla yeterince güçlü bir ısı yalıtım programından geçmesidir. Bulgaristan, AB'de en çok enerji tüketen ülke olmamız gibi bir avantaja sahiptir ve buradan yılda yüzde 1,5 tasarruf etmek, iyi ve kaliteli inşaat geleneklerine sahip ülkelere göre daha kolaydır.” 

Enerji verimliliği, çeşitli enerji bağımlılıklarının üstesinden gelmek için en temiz ve ekonomik açıdan en etkili önlemdir. Ortak çabaların karşısında, Bulgaristan nerede, neyi eksik ve kabul edilen direktif enerji verimliliğini uygulama sürecini nasıl hızlandırabilir? 

BNR'ye konuşan ve binalara ısı yalıtım programlarına erişim için aktif olarak çalışan “Dünya için” Çevre Derneği’nden uzman Svetoslav Stoykov, Bulgaristan deneyiminde bir dizi eksiklik olduğunu belirtiyor: 

„Bulgaristan'da binaların ısı yalıtım hızı son derece yavaş seyrediyor, ancak bunun altında birçok neden var - oylanmayı bekleyen "enerji yoksulluğu" tanımı gibi hala uygulanmayan reformlar var, son kullanıcının enerji verimliliğini artırmak için yararlanabileceği tüm programlarla ilgili bilgilerin sunulması gereken "tek gişe" reformu ve belki de hepsinden önemlisi, devlet düzeyinde uzun vadeli planlamadır, çünkü böyle bir uzun vadeli planlama eksikliği mevcut. 

Başlatılan ve durdurulan programlar var ve bir program bittikten sonra yenisinin gelip gelmeyeceği belli değil ve bu durum, hem belediye binalarının tadilatını planlamaya çalışan yerel yönetimler hem de işletmeler için çok büyük sorunlar yaratıyor.” 

Sayın Stoykov, sizinkisi gibi, çevre örgütleri uzun süredir enerji tasarrufu konusunda ısrar ediyor, ki bunun iklim değişikliği nedeniyle bir etkisi olmalı. Avrupa Parlamentosu tarafından oylanan ve uygulaması özel izlemeye tabi olacak zorunlu tedbirlerin etkili olabileceğini düşünüyor musunuz? 

„Enerji Verimliliği Direktifi oylamasının doğru yönde atılmış bir adım olduğuna inanıyorum, ancak kilit nokta, oylanan metinde sağlanan ve enerji tasarruflarının daha iyi izlenmesine, elde edilen enerji verimliliği sonuçlarının daha iyi izlenmesine yardımcı olacak önlemlerdir. Ancak asıl soru, gerçekten bu hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını görmektir. 

Şöyle ve böyle, Bulgaristan gibi sürecin gerçekten çok yavaş seyrettiği özel durumlar şöyle dursun, Avrupa Birliği'nde son yıllarda bina yenileme oranları, küresel olarak AB düzeyinde belirlenen yılda yüzde 3'e ulaşamadı. Ancak bir dizi direktifin bağlayıcılığı, bir dizi belge ve bu belgelerde belirlenen hedefleri gerçekleştirmek için mali teşvikler ve bu yönergeler kilit önem taşımaktadır.” 

Bu boşluğu kapatmak ve gerçekleşmesinin bağlı olduğu kişilerin uyum içinde olmasını ve başa çıkabilmesini sağlamak için hangi acil önlemleri ana hatlarıyla belirleyebilirsiniz? 

„Birkaç önemli şey var. Kalabalık apartmanalar için son ısı yalım programını hatırlatacak olursak, kapasite eksikliği gözlemledik, binalarda toplu halde ısı yalıtım başladığında bunu yapacak insan eksikliği olduğunu gözlemledik. 

Bu nedenle her şey sorunsuz planlanmalı, ne zaman, ne olacağı konusunda netlik olmalı ki belediyeler, işletmeler ve eğitim kurumları bile tüm süreci planlayabilsin ve yine de çok önemli bir şey, kamu binalarından bahsediyorsak, bürokrasinin, başvuru sürecinin, yasal çerçevenin, süreçlerin yürütülmesinin kalitesi üzerindeki kontrolün, hibe fonunu tamamlayan çeşitli mali araçların hafifletilmesinden tabii ki belediyeler de faydalanabilecek. Benim için devlet politikalarını düzeltebileceğimiz araçlara sahip olmamız son derece önemli, çünkü son zamanlarda gözlemlediğim en önemli şeylerden biri karar vermede şeffaflık eksikliği.” 

AB “Euranet Plus” Radyo Ağı haberidir