Günün Programı
Yazı Boyutu
Bulgaristan Ulusal Radyosu © 2024 Tüm hakları saklıdır

Özgürlük Havarisi’nin ölümünün 150. yılı

Vasil Levski’nin hayatı ve davası ile ilgili bazı yanılgı ve mitler

Tarihçi Yanko Goçev, Levski’nin kurtatılması için sekiz teşebbüste bulunulduğunu söylüyor ve “Vasil Levski’nin öldürülmesi – suçlular” kitabında Özgürlük Havarisi’nin kişiliği etrafında bazı mitleri çürütüyor

Photo: museum-pz.com

Kültür Bakanı Nayden Torodov, Vasil Levski’nin ölümünün 150. yılını anma Ulusal Programı'nın tanıtımında “Tarihimizde kaç kişiye “Havari” diyebiliriz?  Bulgaristan, günümüzde çatışmaların pençesinde parçalanan bir ülke. Bulgaristan halkı birçok konuda ayrım içinde. Bügün, herzamankinden fazla birliğe ihtiyacımız var ve Özgürlük Havarisi’nin anısı kadar daha güzel bir şey yok” dedi.

Ancak Özgürlük Havarisi, daha ziyade bir muamma, enigma olarak algılanmaya devam ediyor.

Her bir Bulgar vatandaşı, daha en küçük yaştan beri Levski’nin 36 yıllık ömrü ile ilgili gerçeklerle tanışıyor olsa da, hala tarih arenasında tartışmalara yol açan detaylar mevcut.

Tarihçilere göre, tartışma konularından biri asılmasından önce Levski’ye karşı dava olup olmadığı.

Tarihçi Yanko Goçev, “Ubiystvoto na Vasil Levski – vinovnitsite” (Vasil Levski’nin öldürülmesi – suçlular) başlıklı kitabında, böyle bir davanın olmadığını söylüyor. Çünkü Sofya’daki Özel Soruşturma Komisyonu mahkeme değil. Bu araştırma, Levski’nin kişiliği, onun etkisi ve Bulgaristan’ın özgürlüğü adına yaptıkları ile ilgili bazı çelişkili ifadelerin de çürütülmesine yardımcı oluyor.

Yanko Goçev, şöyle konuştu:

“Bir duruşma dava yok, çünkü Sofya’da Aralık 1872’den Ocak1873’e kadar çalışma yürüten olağanüstü hükümet komisyonunun üyeleri hukukçu değil. Buradaki tek istisna İvanço Hadjipençoviç. Levki’nin çıkarıldığı makam da mahkeme değil, çünkü komitecilerin faaliyetlerine bakacak yasa yoktu. Osmanlı hükümeti tarafından tayin edilen komisyonun başında Gürci olan general Ali Said Paşa yer alıyor. Ali Said Paşa, sadece bir anket düzenliyor ve bu ankete de soruşturma demek çok zor. Daha ziyade idari bir işlem sözkonusu...”

Gerçek bir mahkeme sürecinin olmaması, Osmanlı imparatorluğunda Avrupa modeline göre bir hukuk sisteminin olmaması gerçeği ile açıklanabilir.

Osmanlı’da hukuk sistemindeki reformlar, 1853-1856 yıllarında meydana gelen Kırım Savaşı’ndan sonra başlıyor. Fakat bu süreç, çok yavaş ve zor ilerliyor, günümüzde tanıdığımız bir mahkeme sürecinden ise 19. yüzyılın 70’li yıllarında bahsetmek mümkün değil.

Yanko Goçev, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu nedenle, birçok tarihçi tarafından Levski’ye karşı bir mahkeme olması tezinin savunuluyor olmasına rağmen, bunun doğru olmadığını düşünüyorum. Onlar, çağdaş terimlerle konuşmaya çalışıyor ve bunları 19. yüzyıla taşıyorlar, bu ise bir tarihçi için kabul edilemez.”


yazar, tarihsel hukuksal araştırmasında, birçok erişilebilir tarihi kaynağa atıfta bulunuyor. Bunlar arasında Ulusal Kütüphane’nin arşivi, Devlet Merkez Tarih Arşivi ve Bulgarca ve Rusça yayınlanan birçok yabancı devlet arşiv belgeleri yer almakta.

Yazar, ayrıca Levski’nin kurtarılması için Bulgaristan halkının hiçbir şey yapmamış olması yönündeki spekülasyonları da yalanlıyor. Gerçek şu ki, Levski’yi kurtarma yönünde sekiz deneme yapıldı.

Yanko Goçev şunları kaydetti:

“Belki de en çok bilinen deneme Atanas Uzunov’un denemesi. Uzunov, bir çete oluşturuyor, bu çete Levski’nin İstanbul’a götürülmesi durumunda saldırıya geçerek Levski’yi kurtaracaktı. Levski’nin sadece iki zaptiye tarafından korunduğu ve Bulgarların onu kurtarmak için hiçbirşey yapmadıkları tezi de yalan.”

Yanko Goçev’e göre, “1872’nin sonları ve 1873’ün başlarında da Levski’yi kurtarma denemesi yapıldı. Ozaman Tırnovo Devrim Komitesi temsilcileri Sırbistan’a varıyor. Amaç, orada bulunan Panayot Hitov ve Lüben Karavelov’un devrimcilerinin irtibatları kullanılarak, hükümetin de yardımı ile Levski’nin serbest bırakılmasını sağlamak. “

Ancak bunlar gerçekleşmiyor, çünkü Sırbistan’ın başka planları var ve bu planlara Bulgaristan halkının özgürlüğü ve etnik sınırlar içinde Bulgar halkının birleşmesi yer almıyor. Levksi’yi kurtarma imkanına İstanbul’daki Rusya’nın Yüksek Diplomatik Temsilcisi Nikolay İgnatiev de sahip.

Ancak Arabakonak soygununun hemen ardından İgnatiev başka “reçete” sunuyor. Günümüze kadar korunan bu belgede İgnatiev sadece Rus ajanları arasında yer alan devrimcilerin kurtarılmasını öngörüyor, onlar arasında Levski yok.

Şimdiye kadar Bulgaristan tarih biliminde Levski’nin Rus imparatorluğu politikası ve onu yanlarına çekme denemeleri ile ilgili çatışmalar etrafında beyaz boşluklar olmaya devam ediyor.

Tarihçi Yanko Goçev’e göre, bu çatışma ve Levski’nin kesin bir dille itiraz ettiğine dair bilgiler var, sadece araştırılmaları gerekiyor.

                                                                                                                                                                             

Proje, Vasil Levski’in ölümünün 150. yılını Anma Ulusal Programı kapsamında Kültür Bakanlığı' nın maddi katkılarıyla hayata geçirildi! 

Foto: museum-pz.com, arşiv

Çeviri: Özlem Tefikova 




Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Kategorideki diğer yazılar

Cuma öğleden sonra

Cuma öğleden sonra dini konulardaki sohbetimizde Vedat Ahmet ile birliktesiniz.

Eklenme 27.09.2024 14:05
Bulgaristan'ın bağımsızlığının ilan edildiği Veliko Tırnovo'daki Tsarevets Tepesi'nde bulunan anıt levha

1908’de ülkemiz tam özgürlüğe kavuştu

1908 yılının 22 Eylül tarihinde Bulgaristan’ın bağımsızlığı ilan edildi. Bulgaristan’ın tarihinde tek başına gerçekleştirilen en cüretkâr eylem olan Doğu Rumeli ile Bulgaristan Prensliği’nin Birleşmesi’nden otuz yıl sonra Bulgarlar bir kez..

Eklenme 22.09.2024 05:15

Sofya’da düzenlenen festival İmparator II. Konstantius dönemini yeniden canlandırıyor

21 ve 22 Eylül tarihlerinde Sofya’nın konukları ve sakinleri   Büyük Konstantin’in oğullarından biri olan II. Konstantius’un hükümdarlık sürdüğü dönemin tarihi dokusunu yansıtan bir etkinliğe katılabilir. Geç antik çağının yeniden canlandırıldığı..

Eklenme 21.09.2024 07:35