Bundan sadece 2,5 ay önce dünya borsalarında öne çıkan uzmanların beklentileri, Karadeniz bölgesinden yapılan ayçiçeğiyağı ihracatının 2 milyon ton artarak 13,5 milyon tonu bulması yönünde olurken şimdi Ukrayna savaşından dolayı uğranılan zararın hesaplanması gündemde.

Uzmanlar, daha Ukrayna'daki olaylardan önce sınırlı arz yaşanan piyasada oluşan yetersizliğin ek aletrantif bitkisel yağ miktarlarının bulunması yolu ile telafi edilmesinin gerçek bir sınama olacağına dair kesin görüş bildiriyorlar.

BNR Varna Radyosuna konuşan Mal Borsaları ve Pazar Yerleri Devlet Komisyonu Başkanı Valentin İvanov, "Dünya çapında dev talep var, Bulgaristan ise büyük ayçiçeği üreticisi olup güçlü işleme sektörüne sahip bir ülke. Aslında ülkeyi boğacak miktarda ayçiçeği yağı miktarları var, fakat serbest piyasa ve yapılan ihracattan dolayı fiyatlardaki bu dalgalanma ortaya çıkıyor" şeklinde konuştu.

Ülkede bu ve önümüzdeki yılda yağ üretimine yetecek miktarda ayçiçeği mevcut olmasına rağmen talebin artması ve insanların stok oluşturma çabasının fiyata hemen yansıması neticesinde litre fiyatı, 7 leva gibi bundan önce görülmemiş düzeye ulaştı.

Bu durum, Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Korneliya Ninova'nın bundan bir hafta önce Bulgaristan vatandaşlarını ayçiçeğiyağı stokları oluşturmamaya çağırmasına sebep oldu.

"Ucuz yağ için itiş kakış ve tekme tokat kavgalar şeklinde ortaya çıkan gerginlik suni bir şekilde yaratıldı. Devletin fırsatçılıkla müzadele edeceğine ilişkin kararımız kesindir" sözlerini kullandı Ninova.

"Bir litre ayçiçeği yağının ortalama fiyatı 4,70 leva seviyesinde seyrediyor. Şu an ihracatın sınırlanırılması veya durdurulması gerekmiyor, fakat toplum menfaatinin garantilenmesi gerekliliği oluşursa bu tür önleme de gidilebilir" şeklinde konuştu Valentin İvanov.

"Halihazırda normal yağ piyasası mevcut. Rekabet ortamı bu kadar güçlü olurken talep, arz miktarlarının gerisinde kalıyor. Tüketicilerin alım gücü zayıf olduğu için isteseniz bile büyük fiyat aralığında satış yapmanız mümkün değil. Fiyatlarda izlenen seviyeler, önümüzdeki yılda ayçeçiğinin çok daha az olacağı beklentisine bağldıdır. Ukrayna'daki gelişmelerin seyri ne olursa olsun orada bahar rekoltesi olmayacak, yani Ukrayna'nın verdiği 3 milyon ton ayçiçeği üretilmeyecek. En büyük hububat üreticisi ve en büyük ayçiçeği üreticilerinden biri olan Rusya'nın nasıl bir tutum izleyeceği de bilinmez. Durum öngörülemez olduğu için alelacele tahminler yapmamak gerekir" dedi Valentin İvanov.

Varna Teknik Üniversitesi rektörü Evgeni Stoimenov ise yağ fiyatlarında yaşanan durum, 2020 yılında krizin başında beyaz peynir fiyatında yaşananlara çok benziyor. Sözlerine göre her iki durum, artan hammadde fiyatı gerekçesi ile fiyata fahiş zam getirme arzusundan kaynaklanıyor.

„Beyaz peynir problemi, devlet yedeğinin bir bölümünün serbest bırakılması yolu ile bir gün içinde çözüldü. Yeni ürünler iki kat düşük fiyattan satın alınarak devlet yedeği yenilendi ve fırsatçıların "kulağı çekildi".

Düzenleyen: Gergana Mançeva

Çeviri  / Tanya Blagova