Bulgaristan’ın Osmanlı hakimiyetinden kurtuluşunun ardından Bulgar halkı, özgürlüğü için hayatlarını feda eden binlerce askerin kahramanlığı ve fedakarlığına şükranlarının ifadesi olarak için birkaç yüz anıt dikti.

İlk anıt

Plovdiv Kurtarıcı Rus Askerlerinin Anıtı, Ocak 1878 Plovdiv zaferine adanmış olup Eylül 1881'de Tepeler Şehri’nde dönemin İstanbullu mimarı Vokar'ın standart projeleri örnek alınarak (1877-1878) Rus-Türk Savaşı sırasında Bulgaristan'da en kanlı çatışmalarının meydana geldiği yerlere inşa edilen 11 "Zafer Anıtı"nın bir parçasıdır.

Tepelerinde birer haç bulunan ve aynı piramidal şekle sahip olup yaklaşık 11 metre yüksekliğindeki taş anıtlarda, ön tarafında Rus arması, kalkanı ve askeri zırhı, Aziz Georgi Haçı ve çatışmalarda yer alan askeri birliklerinin isimlerinin yazılı plaketleri içeren mermer süslemeler var.

En görkemlisi

Halk Meclisi binasının tam karşısında bulunan Bulgaristan Özgürlüğünün simgesi Kurtarıcı Çar Anıtı yer alıyor. Sofya'da Bulgar halkının Çar II. Aleksander’a (Kurtarıcı Çar) genel olarak Rusya'ya şükranlarını ifade eden bir anıtın dikilmesi fikri, 1878 yılında Bulgaristan’ın Kurtuluşu’ndan hemen sonra doğuyor.

Anıtın dikilmesi için 1900 yılında 13 ülkeden heykeltıraşların katıldığı uluslararası yarışma İtalyan Arnaldo Zocchi tarafından kazanıldı ve anıt 1903'te inşa edildi.

Halk Meclisi önünde bulunan Kurtarıcı Çar Anıtı’nın yüksekliği 12 metre. Anıtın baş figürü, at üzerinde ve Savaşın ilan edilmesine dair Manifesto’yu sağ elinde tutan Çar II. Aleksander’a ait. Anıtın kuzey tarafında Yunan zafer tanrıçası Nike'

nin figürü yer alırken onu, savaşın baş kahramanları olan General Gurko, General Skobelev ve diplomat ve devlet adamı general İgnatiyev takıp ediyor.

Anıtın ön kısmı, Romanya Kralı I. Carol'un hayatını kaybeden Romen askerlerinin anısına bir armağanı olan bronz defne çelengi ile ve "Minnettar Bulgaristan’dan Kurtarıcı Çar’a " yazısıyla süslenmiştir.

Her yıl 3 Mart'ta, Bulgaristan Cumhurbaşkanı ve Bulgaristan Ordusu birliklerinin yer aldığı anıtın önünde tören düzenleniyor.

En büyüğü

(1876-1878) Bulgaristan kurtuluş savaşı sırasında en belirleyici savaşlardan biri Stara Planina zirvesi Şipka'da gerçekleşti. Rus birlikleriyle birlikte yaklaşık 6 000 gönüllü Bulgar da savaşlara katıldı.

Bulgaristan’ın kurtuluşu uğruna hayatını feda eden kahramanların anısına Şipka Anıtı olarak bilinen Özgürlük Anıtı dikildi.

1934 yılında Çar III Boris’in de katıldığı resmi törenle açılan anıtının parçaları ise katır arabaları ile tepeye taşındı ve yerinde monte edildi.

31,5 metre yükseklikteki anıt, kesik piramit şeklinde bir kuledir.

Girişte devasa bir bronz aslan yerleştirilmiş ve üç tarafında Şipka, Stara Zagora ve Şeynovo olmak üzere, büyük savaş yerlerinin isimleri yazılı.

Zemin katta Rus askerleri ve Bulgar gönüllülerin kemiklerini barındıran büyük bir mermer lahit var. Her 3 Mart'ta binlerce kişi, Bulgaristan’ın kurtuluşu için hayatını feda edenlerin anısını tırmandığı anıta 894 basamak çıkıyor.

En güzeli

Ruse Özgürlük Anıtı, muhtemelen Bulgaristan'da bir kadını tasvir eden ve Kurtuluş anısına yapılan tek anıttır.

Yirminci yüzyılın başlarında Arnaldo Zocchi tarafından tasarlanan anıt, şehrin armasının bir parçasıdır.

Piramidal şeklindeki anıtın tepesinde bulunan heykel sol elinde bir kılıç tutuyor ve sağ eliyle kurtarıcı Rus birliklerinin geldiği kuzeyi gösteriyor. 17.80 metre

yüksekliğindeki anıtın kaidesinde, ulusal kurtuluş mücadelesinden sahneleri betimleyen üç kısım ve biri kölelik zincirlerini kıran, diğeri kılıç ve kalkanı koruyan, iki aslan özgürlüğü simgeliyor.

Heykelin arka tarafındaki taban kısmında 2 top yer alıyor. 11 Ağustos 1909 yılında düzenlenen resmi açılış törenine, aralarında ayaklanmanın bayrağını diken Rayna Knyaginya’nın ve Panayot Hitov Voyvodasın da bulunduğu, Nisan Ayaklanması ve Rus-Türk savaşı gazileri de katıldı.

En yenisi

Bu, 24 Ağustos 2008’de başkentte açılışı yapılan ve Bulgaristan’ın Kurtuluşunu simgeleyen anıttır. 7 metre yüksekliğindeki anıt, dikdörtgen bir kaide üzerinde bayraklı bir gönüllü Bulgar askerinin bronz bir heykelidir.

Kaidenin üç tarafında, kurtuluş savaşının görkemli anlarına adanmış ünlü tablolar ve gravürler yer alırken dördüncü tarafında gönüllü Bulgarların yolunu gösteren bir harita var. Kaidenin hemen yanıbaşında Şipka Tepesinden getirilen bir taş yer alıyor.

Anıtın harita kısmının altındaki özel bir nişte, savaşa katılan 12 bin gönüllü Bulgar askerinin isimlerinin yazılı 12 bronz kapsül, savaş alanlarından getirilen toprakla dolu bir urn, gelecek nesillere mesaj içeren bir kutu ve anıtın kurulması için bağışta bulunanların isim listesi inşa edilmiştir.

Yazı: Desislava Semkovska 

Çeviri: Şevkiye Çakır

Foto: BGNES, arşiv