2021 yılında Bulgaristan ve Kuzey Makedonya arasındaki ilişkilerde bir atılım gerçekleşmedi. Üsküp, AB katılım müzakerelerine başlamadı.

Uzun yıllar boyunca BNR’nın Üsküp muhabiri olan Martin Minkov ve Makedonya’da  ünlü köşe yazarı Erol Rizaov, ikili ilişkileri Bulgaristan Radyosuna değerlendirdi:

„İki ülkenin kırmızı çizgisi bir arpa boyu yol almadı – dedi Martin Minkov ve devam etti. Bizimki, ülkemizin Kuzey Makedonya'nın AB'ye katılımı için müzakerelerin başlatılmasını onaylamadığı Bulgaristan Halk Meclisi'nin 2019 yılındaki kararına dayanıyor.”

„Balkanlar’da zaman unsuru, hafife alınıyor – diye belirtti köşe yazarı Erol Rizaov ve şöyle devam etti. Ama bu durumda en büyük kaybeden Makedonya’dır,  çünkü biz AB'ye girmek isteyen ülkeyiz. Yunanistan ile 20 yıl süren müzakereleri biliyorsunuz. Şimdi aynı durumu Bulgaristan ile yaşıyoruz. Fakat son günlerde bir atmosfer yaratıldı ve herangi bir karar ve ilerleme de mümkündür.”

Bulgaristan, 2017 tarihli Dostluk ve İyi Komşuluk Anlaşmasının yerine geitirilmesi konusunda ısrar ediyor.

Tarihi Konular Karma Komisyonunun sonuç vermeyen toplantıları şöyle dursun, üzerinde anlaşmaya varılan diğer tüm ikili ilişkilerde de gelişme kaydedilmiyor. Makedon tarafından Bulgaristan’a ve Bulgarlara yönelik nefret söylemi devam ediyor.

Köşe yazarı Erol Rizaov, şunları ekledi: „Bulgaristan ve Makedonya arasında imzalanan anlaşma iyi.  Fakat tarih konularına öncelik vermek yerine, bu anlaşma yavaş yavaş hayata geçirilmeliydi”

Eski BNR Üsküp muhabiri Martin Minkov ise şöyle konuştu: „Makedonya Cumhuriyeti'nin bağımsız ve egemen bir devlet olarak tanınmasından 2019 yılına kadar, bu ülkeye çok büyük bir güven kredisi verdik. Hatta, Makedon toplumunun Bulgaristan’a yönelik tutumunda adeta bir devrim bekliyorduk. Fakat bu gerçekleşmedi, çünkü Kuzey Makedonya, Makedonizm ideolojilerinden hiçbir şekilde kopmadı. Bu, bizim inkar etmediğimiz bu genç milletin kimliğine dayalı ancak tamamen Bulgar  karşıtlığına dayalı bir ideolojidir.

Erol Rizaov “Amaç, AB ile müzakerelere başlamak için bir adım, bir jest yapmaktır, oysa bu müzakereler 10-20 yıl da sürebilir. Müzakerelere, ikili konuların dahil edilmesiyle Batı Balkanlar'ın AB'ye katılmayacağını düşünüyorum. Eğer istikrarlı Balkanlar’ı görmek istiyorsak, Bulgaristan’ın Makedonya’ya yönelik farklı bir tutumu sergilemesi çok önemli. Şimdiye kadar yapılanlar çok yanlış, yani bizi birleştiren şeylerin ön plana çıkarılacağına, farklılıkları öne sürmeye başladık.”

Martin Minkov’un görüşü ise şu yönde:„Tarih, olduğu gibidir ve tamamen gerçeklere dayanıyor. İki tarafın da yaptığı hata, Tarihi Konular Karma Komisyonuna siyasi beklentiler yüklemekti.

Makedon otobusünün “Struma” otobanında alev alması ve yanması, 2021 yılının sonuna damga vurdu. 45 kişi hayatını kaybetti. Bu durum, 8 Nolu Avrupa Ulaşım Koridorunun bir an önce inşa edilmesinin ne kadar önemli olduğunu göstermedi mi?

„İnsanlık açısından şunu belirtmek istiyorum, bu trajedi, siyasi açıdan kullanılmadı – cevabını verdi Martin Minkov ve devam etti. Er veya geç normal bir yol inşa edilecek. Büyük olasılıkla Dupnitsa’ya kadar bir otoyol kurulacak.Fakat 8 Nolu Avrupa Ulaşım Koridorunun inşa edilmesi için hiçbir Makedonya hükümetinin herangi bir siyasi iradeye sahip değildir.”

Erol Rizaov ise bu soruya şöyle cevap verdi:„Bulgaristan’da biri çıkti ve çok akıllı bir teklifte bulundu- “Gotse Delçev” isminin verildiği bir otoyol kurulsun.(Editörün notu-Gotse Delçev, kendisini Bulgar ilan etmesine rağmen, Üsküp'ün Makedon olduğunu iddia ettiği bir kahramandır). Bulgaristan ve Kuzey Makedonya arasındaki anlaşma iyi bir anlaşmadır ve işte bunu öngörüyor.”

Bulgaristan ve Kuzey Makedonya başbakanlarından 2021 yılında neler beklemeliyiz?

“Bir millet, kararlar veya kararnameler ile değil, tarihsel süreçlerle yaratılıyor. Maalesef, bizler tarihi süreçleri yavaşlatıyoruz. Günün birinde Kuzey Makeonya AB’ye girecek.Bu arada kaybedilen zaman, Kuzey Makedonya’nın yolunun kapatılması, şu anda söylediğimiz sözler uzun süre herkesin hafızasına kazılacaktır. Sizce, bu iyi mi?

Aynı soruya  cevap veren  Martin Minkov şunları belirtti: “Her iki tarafta da çok daha pragmatik bir yaklaşım olmasını umuyorum. Başbakan Kiril Petkov, “Financial Times” dergisine verdiği söyleşide, Bulgaristan'ın altı aylık olmak üzere sınırlı sürelerle yeni bir süreç önereceğini söyledi.

Fakat kesin bir şey var, o da Bulgaristan, Kuzey Makedonya'daki kamu ortamında Bulgaristan'a karşı nefret söyleminden vazgeçmek konusunda şiddetle ısrar edecektir."

Çeviri: Şevkiye Çakır