Bulgaristan 22 Mart 2021’den koronavirüs önlemi olarak yeni kapanmaya geçti. Pandemi başından beri ülke üçüncü lockdownu ilan etmiş bulunuyor. Yüzlerce şirketin, işletmenin, kurumun kapısına “Kapalı” tabelası asıldı. Bu iş sektörünü nasıl etkileyecek?

Piyasa Ekonomisi Enstitüsü uzmanı Adrian Nikolov’a göre, Bulgar ekonomisi, bazı özel durumlar dışında lockdown şartlarında çalışmaya alıştı.

Geçen bahar sınırların kapandığı, mal tahsilatlarının belirsizliği ve beraberindeki sorunlardan doğan şaşkınlık artık geçtikten sonra, büyük  üretim işletmeleri açısından şimdiki yeni kapanmanın artık fazla önemi yok.

Şimdi oteller, restoranlar, kültürel ve spor sektörü mercek altına alındı. Oradan gelen gelirler GSYH’nın oluşmasında temel kaynak olmasa da, her şey ortak bir zincirle bağlı ve yüzbinlerce insanın istihdamını ilgilendiren alanlardır.

Nikolov BNR’ye açıklamasında şunları belirtti: "Her şey bu kapanmada önlemlerin uygulanmasında ana kontrolün devletin mi yapacağı, yoksa belediyelere mi devredeceğine bağlı. Bu konuda çelişkili sinyaller görüyorum. Birkaç hafta önce devlet: bırakın iller oradaki duruma göre kendileri karar versin, derdi. Şimdi, bundan birkaç hafta sonra devletin her şeyi kendi eline alıp, toplu bir kapanma yolunu seçtiğini görüyoruz. Devlet ile yerel yönetim arasında yetkiyi birbirine atmak iş sektöründe güvensizlik yaratıyor. İş sektörü bu durumda ne zaman ne olacağını ve kime başvuracaklarını bilemiyor”.

Bulgaristan Otelciler ve Restorancılar Birliği Başkanı Yardımcısı Atanas Dimitrov ise, otellerin ve restoranların bir gün müşterilerin alıştığı kalite ve hizmette yeniden kapılarını açabilmesi için, oradaki personelin korunmasının en önemli görev olacağına vurgu yaptı:

"Bizim kurum ve devletten istediğimiz de budur- işçilerimizin tazmin edilmesi. İlk kapanmada 60/40 ve 80/20 önlemleri olağanüstü zor şartlar koştu ve  kapatılan iş sektörü bu desteklere ulaşamadı. İşverenlerin bu programların %40’ını ödeyecek gelirleri kalmadı. Daha sonra işçilerin istihdamını desteklemek üzere günlük 24’er leva kaynaklar sağlanmaya başlandı.

Ocak ayından beri ise kapatılan iş alanlarından işçilere maaşlarının %75’i oranında aylık tazminatlar ödenmeye başlandı. İşverenlerin masraflarını kapatması için %20 oranında bir tazminat için de anlaştık. Bizim sektörden meslektaşlarımın %30’una yakını bu işten vaz geçti. Bu yeni lockdown riskli iş alanlarına yatırımdan kaçınılmasına yol açacak.

Restorancıların en büyük masrafları Covid-19 önlemlerini uygulamak için gerekli sağlık tedbirlerini sağlaması için gidiyor. Bu iş sektörü doğrudan müşterilerin sağlığı ile ilgili olması onları daha temkinli olmaya teşvik ediyor.

Avusturya Ekonomi Araştırmalar Enstitüsü (WIFO) uzmanı Atanas Pekanov’a göre, Bulgaristan’daki krizi yönetim modeli kaotik gelişiyor ve Mart başında restoranların açılması bir hata olarak nitelenebilir.  Üç hafta önce kapılarını açması için mekanlar çok para harcadı. Öne göre, hükümetin kararları branşın isteklerine değil, tazminat önlemlerine yoğunlaşmalıdır.

Ekonomi Bakanı Lıçezar Borisov kriz döneminde ülkede makroekonominin diğer ülkelere kıyasla nispeten iyi durumda olduğu görüşünü savunuyor. Ekonomi uzmanları de bu görüşü paylaştı. Adrian Nikolov bilgi verdi:

"Bulgaristan bu krize çok olumlu makroekonomik göstergelerle girdi. Bütçe açığı az ve çok düşük borç ortamındayız. AB bazında İtalya, İspanya, Fransa gibi büyük ekonomik krizlere giren ülkelere kıyasla Bulgaristan en iyi bütçe göstergeleri olan ülkelerin başını çekiyor. Bütçe disiplini konusunu bu durum bittikten sonra gündeme getireceğiz. Burada asıl sorun daha fazla iş sektörünün muhafaza edebilmemiz olacak”.

Bundan sonra neler olacak? Ekonominin normalleşmesi alanında bütün analizler aşı kampanyası beklentilerine odaklandı. Gerekli aşılama sayısına ulaştıktan sonra ve Avrupa’nın Kalkınma Planından kaynaklar almaya başladıktan sonra Bulgar ekonomisi toparlanmaya geçebilecek.  

Çeviri: Sevda Dükkancı ​