Devlet “Arşivler” Ajansı bu yıl sergi salonunu açmayacak. Uluslararası Arşivler Günü'nü de yeni sergiyle kutlamayacak. Ancak bu Profesyönel Bayram dolayısıyla bize geçmişe bir yolculuk yapma şansı verecek. Muhafaza edilen miraslar  bize sıradışı insanlarla tanışma ve onların hayatlarını ve ülkemizin hayatını belirleyenlere dönüp bir kez daha yaşama fırsatı verecektir.  

Ajansın web sitasinde 2007-2020 yılları arasında oluşturulan 47 dijital sergi var. Sergiler arasında  Sofya’nın en başarılı belediye başkanı İvan İvanov’a adanmış sergi var, Tırnovo Anayasası’nın kabulü hakkında bilgiler var.Yeni Bulgar başkenti Sofya'nın inşası, Tuna şehri Ruse’de hava kirliliğine karşı ilk protestolar ve sivil toplumun doğumu, Bulgaristan Yahudileri’nin kaderi, Prens Alexander Battenberg, uzay bilimcisi Viden Tabakov, yazar Yordan Yovkov,  gezgin Lyuba Kutincheva gibi kişiler ve konulardan sadece bazıları.  

Ülkemizin tarihinin belgesel hatırasının oluşturulması Kurtuluş’tan sonra başladı. Bazı bulgular bizi yüzyıllar öncesine götürüyor. Örneğin 14. Yüzyılına kadar. Arşivlerde, Bulgaristan topraklarında birkaç salgın hakkında bilgi de bulunuyor.Ajans Başkanı Doç. Mihail Grudev anlatıyor:  

"Belgelere bakarsak, güneş altında yeni bir şey olmadığını göreceğiz. Ve hastalıklar, büyük salgın dalgaları ve bunlarla ilişkili trajediler, atalarımızın binlerce yıl boyunca yaşamlarına eşlik ettiğini anlayacağız. Bir buçuk yüzyıl önce karantina hakkında bilgilerimiz de var.

Orta Çağ boyunca, veba en korkunç felakettir. Daha çağdaş zamanlarda, özellikle savaşlarda, tifüs, sıtma ve İspanyol hastalığı gibi hastalıklar ve on binlerce insanı öldüren kolera hakkında bilgiler var. "

Arşivler, fotoğraf ve belgeleri paylaşmaya karar veren ünlü isimlerin akrabaları sayesinde  zenginleştiriliyor. Son zamanlarda alınan en ilginç belgeler  tarım lideri G.M. Dimitrov, yazarlar Evgenia Mars, Valeri Petrov, Leda Mileva  ile ilgilidir.

“Örneğin Leda Mileva'nın belki de en ünlü çocuk şiiri “Zayçentseto byalo”nun ilk el yazması. diğer yazarlarla yazışmaları, Amerikan Kolejindeki okul yıllarından bu yana yaptığı çeviriler. Valeri Petrov’un çok değerli fonu. Sanatçının laboratuvarını oluşturuyor. Şairin okul yıllarından beri nasıl çalıştığını ve metinlerini nasıl düzenlediğini, kesip birbirine nasıl yapıştırdığını gösteriyor.”

Savaşlara ve özellikle Birinci Dünya Savaşı'na adanmış sitelere en büyük ilgi gösteriliyor. Burada şehit düşen yaklaşık 100 bin kişinin adı bulunur. Bir başka en okunan sayfalar Halk Mahkemesiyle ilgilidir. Doç. Mihail Gruev'e göre, geçen yıl yaklaşık 5 000 araştırmacı arşivi ziyaret etti.

Gruev: "Arşivler geleneksel olarak politikacılar tarafından ziyaret edilmez” diyor ve siyasi sınıf geçmişten ders alsaydı, Bulgaristan bugün nerede olurdu sorusunu cevaplıyor:

​"Amerikan Devlet Başkanı Jefferson'a göre, insan tarihi, insanlığın kendi tarihinden hiç birşey öğrenmediğini öğretiyor. Tabii ki birçok hatadan kaçınılabilir veya geçmişte atalarımızın bu tür zorluklara nasıl baş ettiklerini görebiliriz. Ama dedikleri gibi, yaşayacağız ve göreceğiz. "

Çeviri: Müjgan Baharova