Nasıl bir soydan geliyoruz, atalarımız kimdir, Bulgaristan’ın bugün de varlığını sürdürmesi için onlar neler yapmıştır? Ülkemizin 13 piskoposluk bölgesindeki 8 bin kadar kilisede bu konuda çok değerli kaynaklar buluyoruz. Kılınan nikah ve yenidoğanlara ad verme törenlerini betimleyen  bu belgelerin bir bölümü Merkez Devlet Arşivinde ve bölge arşiv dairelerinde korunur.  Simeon Popov ve Filip Filipov adlı iki genç tarihçi geçmişimizin bu zerreciklerini sorgulama, inceleme ve dijitalleşme gibi kolay olmayan bu görevi üstlenmiş bulunuyor. "Soy Bilgileri 2020" konulu girişimlerinin 5 ile 10 yıl arasında süreceğine benziyor ama bu onları hiç yıldırmıyor. Filip’e göre bu nesnelerle yakından ilgilenen kişi için bu iş zevk verici olabilir. Şöyle diyor kendisi:

"Bu amaçla  Bulgaristan’ı boydan boya dolaşmak gerekir, zira birçok yerde bu arşivler ortadan kaybolmuş veya yokedilmiştir. Bunlar bütün kiliselerde yok zaten ve araştırma çalışmalarına ne kadar erken başlarsak kayda geçirilenleri kurtarma ihtimali bu kadar büyük olacaktır.  Biz bunun dev bir milli değeri oluşturduğunu bildiğimiz için bu meydanokumayı kabul ettik.  Sıradan Bulgaristan vatandaşı soyunun geçmişini  büyükbabasının babasına kadar tanır. Zannedersem projemiz bu durumu değiştirmeyecek. Ama buna rağmen gelecek kuşaklara yararı dokunabilir."

Aile tarihçesine karşı ilgi Avrupa’da da, dünyada da giderek artıyor.  İnternet’te kilise arşivlerinden, farklı devletlerde gerçekleştirilen nüfus sayımlarından bilgi sağlayan çok sayıda site bulunabilir.

Filip Filipov şöyle konuştu:"Osmanlı İmparatorluğu’nun bir kısmını oluşturmuş olan Balkanlar’da bu arşivlerin önemli bir bölümü eksiktir.  Kilise arşivleri ortada olsa da 19. yüzyıldan kalma yazılı bilgiler ve kitaplardan alınmıştır. Daha erken dönemlere ait soy bilgileri sınırlı kalıyor. Yunanistan’ın  Aynoroz Yarımadası’ndaki Bulgar Zograf Ortodoks Manastırı’nda daha erken tarihli kaynakları da tasvir edip internete gireceğiz. Yerleşim yerleriyle ilgili arşivlerin birçoğunun İstanbul’da  bulunuyor olmasına rağmen çok az veya hiç araştırılmış değildir.”

Proje çalışmaları sayesinde Filip kendi ataları hakkında ilginç ayrıntı öğrenip soyunun genellikle Makedonya’dan geldiğini ortaya çıkarmıştır. Şöyle diyor:

​"Herkes aile tarihçesinin basit bir şey olduğunu zanneder. Annen ve baban var, nerede doğmuş olduğunu, büyükbabanın nereli olduğunu biliyorsun. Soyunun da oralı olduğunu tahmin ediyorsun. Ama çoğu hallerde bu doğru değildir. Çünkü birçok göç dalgası olmuştur, Osmanlı İmparatorluğu öncesi ve sonrası  da insanlar yerden yere dolaşmıştır. İnsan soy kütüklerinde araştırmaya başlarsa veya ABD’de genetik testler yaptırmak için parası varsa, kökenine ilişkin çok ilginç şeyler öğrenebilir.  Soy tarihçene ilişkin ne kadar fazla bilirsen bugün ve yarın çok daha güçlü olursun. Geçmişten alınan ibret dersleri, Bulgarların tarihleriyle yeterince ilgilenmediğini gösteriyor.Bunun sonucu olarak onlar birçok kez aldanmıştır."

Tarihçi Filip Filipov’a göre bunun nedeni basittir: "köksüz bir ağaç çok kolay manipüle edilebilir". Bilgilendirme ve soy tarihçesi sana hiçbir şeyin yerini alamayacağı dayanaklar yaratır ve o zaman seni yıldırmak asla mümkün olmayacaktır.’

Simeon ile Filip’e arşiv dokümanları ile çalışma hiç de yabancı gelmiyor. Zira ikisi birkaç yıl önce "Sofya hatırlıyor" İnternet sayfasını oluşturdular. Herkes bu sitede başkent Sofya’nın Merkez Mezarlığı’na gömülen geçmişin ünlü kişiliklerine ilişkin bilgi bulabilir. Bu kişilerin 10 bininin mezarlarının haritası da hazırlanmıştır. Bu işleme alınan mezar sayısı artmaya devam ediyor. İki tarihçinin çalışmalarının daha başında öğrendikleri ilginç bir olgu ise Sofya Merkez Mezarlığı’nın daha 19. yüzyılın sonlarından itibaren işlem gördüğü, ilk korunan arşivlerinin ise geç bir dönemden, 1931 yılından beri varolduğudur.

Fotoğraflar: pixabay ve özel arşiv

Çeviri: Neli Dimitrova