Uzun zamandır Bulgar-Rus doğalgaz projelerinin şansı yaver gitmezken bir yenisi daha suya düşmek üzere. Burada söz konusu olan, gelecek yıl faaliyete geçmesi gereken “Türk Akımı” projesi. Bundan önce, 2014 yılında Rusya'dan başlayarak Karadeniz üzerinden Bulgaristan'a ulaşıp her yıl yaklaşık 64 milyar metreküp Rus gazı sağlamak üzere Orta ve Batı Avrupa'ya devam etmesi gereken dev “Güney Akım” projesi iptal oldu. Söz konusu doğalgaz projesiyle ilgili Moskova ve Sofya arasında herşey normal seyrediyordu, ta ki Brüksel ve Washington araya girince. Onların baskısı sonucu proje iptal oldu.

Bugün, Türkiye ve Bulgaristan üzerinden Orta Avrupa’ya devam eden Rus “Türk Akımı” projesinin devamı olan doğalgaz boru hattı, Rus-Bulgar ilişkilerinde yeni bir gerilime yol açtı. Şimdiye kadar herşey yolunda gittiği gibi görünüyor ve Bulgaristan ile Sırbistan’da doğalgaz boru hattının inşaatı devam ediyordu. Fakat geçen hafta Rusya Cumhurbaşkanı Valdimir Putin, Sırbistan’ın kendi topraklarındaki kısmını neredeyse tamamladığını belirtirken Bulgaristan’ı “Türk Akımı” projesini kendi topraklarından geçen kısmını yabancı baskısı nedeniyle kasten yavaşlatıyor” sözleriyle suçladı. Bizzat Başbakan Boyko Borisov, “Ülkemiz, AB’nin tüm prosedirlere ve yönetmeliklere uyuyor ve “Türk Akımı” projesini yoğun bir şekilde inşa ediyor ve günlük olarak  4-5 km ile ilerliyor” cevabıyla sabotaj iddiaları reddetti.

Rus medyasının “Putin’in ültimatomu” olarak tanımladığı, “her yıl 15,8 milyar metreküp gaz boru hattının inşasını engellemeye devam ederse, topraklarından geçmeyen başka yollar aranacağına” açıklaması,  Bulgaristan'a yönelik tehdit sözleri içeriyor. Rusya lideri Putin, Sırp meslekdaşı Aleksandar Vucic ile yaptığı görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında "Eğer Bulgarlar istemiyorsa – Bulgarlar değil, Bulgaristan yönetimi istemiyorsa Güney Avrupa'da bunu hayata geçirecek başka yollar buluruz” dedi. Putin’in bu açıklamalarına yanıt veren Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov “Herkes alternatif yollar arama hakkına sahiptir, bizler de alternatif çeşitlendirme arayışındayız” dedi ve suçlamalarla ilgili Rusya'nın Bulgaristan Büyükelçisi Anatoly Markov’u başbakanlığa çağırdı.Yapılan görüşmelerin ardından “gelecekte de pragmatik ve yardımsever ruhun hakim olduğu ikili ilişkilerin gelişimini engelleyen bir önkoşul bulunmamaktadır” görüşü paylaşıldı. Rus tehditleri ve uyarıların ardından Enerji Bakanı Temenujka Petkova, Bulgaristan topraklarındaki “Türk Akımı” projesinin önceden belirlenen programa göre inşa edildiğini, ancak Avrupa doğal gaz direktifinin uygulanması, projenin üstlenicilerine ilişkin kamu ihalelerin yapılması ve bunlara ilişkin temyiz çalışmalarının zaman alacağını belirtti. Bu bir rastlantı mı, yoksa bir tesadüf mü, bilinmez, ama Putin’in ültimatomunun hemen ardından Moskova, Bulgaristan’ın Moskova Büyükelçiliği Birinci Müsteşarını “istenmeyen adam” ilan etti. Dışişleri Bakanı Ekaterina Zahariyeva’ya göre, bu olayın Vladimir Putin’in uyarılarıyla hiçbir bağlantısı yoktur.

Şimdiye kadar, Bulgaristan, burada “Balkan Akımı” olarak tanımlanan projenin transit ülkesi olmayı arzuluyordu. Suudi “Arcad” Konsorsiyumu tarafından 615 gün içinde atılacak 474 km uzunluğundaki boruların inşaatı 1.102 milyar avroya mal olacak. Bulgaristan yapılan yatırımı, transit ücretlerle geri kazandırmayı bekliyordu. Bu vesileyle, Bakan Petkova, oldukça belirsiz bir şekilde "önümüzdeki 20 yıl içinde 4.358 milyar levanın (yaklaşık 2.2 milyar avro) üzerinde gösterge niteliğinde karın" söz konusu olduğunu belirtti.

Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'a göre, “Türk Akımı” 8 Ocak'ta resmen açılacak. Bu tarihe kadar, Bulgaristan'ın kendi topraklarındaki inşaatını tamamlayamayacağı kesindir. Bulgaristan'ı çevreleyen gaz boru hattı için alternatif bir yolun bulunması olasılığı da çok düşüktür. Projenin daha erken bir aşamasında, Yunanistan da doğal gaz boru hattı için adaydı, ancak Sofya tarafından sunulan daha elverişli koşullar nedeniyle kabul edilmedi.

Bulgaristan'daki uzmanlar, ülkenin “Balkan Akımı” inşasını kasıtlı olarak geciktirmek için bir nedeni olmadığını söylüyor. Birkaç gün önce, Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, ABD Başkanı Donald Trump ile Washington'da bir araya geldi ve kısa bir süre sonra ABD Sofya Büyükelçisi Hero Mustafa, “Türk Akımı” beklenen faydaları getirmeyeceğini ve “Türk Akımı”nın Bulgaristan üzerinden geçmesi, Bulgaristan'ı sadece bir transit ülkesi olarak kullanmayı amaçladığını söyledi.

Çeviri: Şevkiye Çakır