“Belene” Nükleer Elektrik Santrali projesindeki gelişmeler

Eklenme 21.08.2019 15:20

Enerji Bakanlığı binasında Bakan Temenujka Petkova'nın “Belene” NES ile ilgili düzenlediği brifing toplantısı esnasında. Fotoğrafta: Bulgaristan Enerji Holdingi (BEH) Müdürü Jacqueline Cohen,Enerji Bakanı Temenujka Petkova ve Ulusal Elektrik Şirketi (NEK) Genel Müdürü İvan Yonçev

Photo: BGNES

20 Ağustos’ta Sofya’da 13 şirket Tuna kıyısında NES Belene projesinin uygulanmasına katılım taleplerini sundu. 90 günlük bir süre içerisinde yerli uzmanlar teklifleri inceleyecek ve hangi aday inşaatçıların kesin müzakereler için kısa listeye alındığını açıklayacaklar. Kesin müzakerelerin ise yaklaşık bir yıl içerisinde tamamlanması bekleniyor.
Bulgaristan’da ikinci NES projesi yaklaşık 40 yıldan beri konuşuluyor ve etrafındaki döngüler gerçek bir efsaneyi andırıyor. Sosyalizm döneminde devletin borçlanmasından dolayı inşaatın başlatılamamasının ardından yeni enerji gücü projesi demokrasi döneminde tekrar gündeme geldi. Ancak bu koşullarda da çok iyi ilerleyemedi. İnşaat bir başlatılıyor, bir durduruluyordu. Hatta 2012 yılında ulusal referandumun ardından Parlamento projeye veto uyguladı. Böylece birkaç yıl boyunca inşaatı başlatılan ancak hiçbir aşamaya gelinemeyen NES giderek herkes tarafından unutulan kaderin iradesine terk edilen dev bir şantiyeye dönüştü.
Ancak zamanla Sofya’daki yetkililer bu alana yaklaşık bir milyar avro yatırım yapıldığını ve bu paraların boşa gitmemesi gerektiğinin farkına vardılar.
Dahası, sıkça değişen Bulgaristan hükümetlerinin birinde Rusya’nın “Atomstroyeksport” şirketinden 600 milyon avro tutarında 1000 megavatlık iki nükleer reaktör üretimi siparişi yapıldı.
Tam ve sözleşmeye uygun olarak Rus üreticisi reaktörleri üretti ve Parlamento’nun vetosuna rağmen Bulgaristan’a teslim etti. Öyle oldu ki şantiye meydanında hiçbir çalışma yürütülmediğinden dolayı, devlet monte edebileceği bir yer bulunmayan iki nükleer reaktör satın almış bulundu. Zor ve uzun görüşmelerin ve uluslararası tahkimin ardından, Bulgaristan yetkilileri Rusyalı şirkete ister istemez iki nükleer reaktörün parasını ister istemez ödemek zorunda kaldı. Reaktörler ise hala depoda alındıkları gibi paketli duruyor.
Belli ki bu durum böyle devam edemez, çünkü sözüm ona “dondurulan proje” için ödenen paralar etkileyici boyutta yüksek bir miktar olan 2 milyar avroya ulaştılar. Bulgaristan Bilimler Akademisi uzmanlarının yardımı da istendi. Uzmanlarla Nükleer elektrik santrali inşa edilsin mi edilmesin mi sorusu istişare edildi. Aynı zamanda Rusya’dan satın alınan reaktörler için potansiyel müşteri arayışına girildi, ancak bu arayış da başarısız sonuçlandı.
Sonuç olarak 2018 yılında projeye getirilen veto kararı kaldırıldı ve Sofya’daki yetkililer projeyi bu sefer kamu parası kullanmadan devam ettirmeyi denediler.
Bu nedenle de nükleer sektördeki büyük şirketlere devlet yardımı veya sübvansiyon olmadan NES projesinde stratejik yatırımcı olmalarına yönelik teklifler sunuldu.
Şu anda bu şirketler açıklandı ve sayılarının tam 13 olması hükümet temsilcilerini bile şaşırttı.
13 rakamının bu NES projesi için şans getirip getirmeyeceğini söylemek için henüz erken. Ancak büyük ve ilk bakışta yerli umutlar mevcut. NES Belene projesinde stratejik yatırımcı adayı olan şirketlerim sayısı yedi. Enerji Bakanı Temenujka Petkova, bunlar arasında ikisi tamamen Bulgaristan’lı şirket, bir tanesi Almanya’da kayıtlı ve bir de Çek katılımı olan bir Bulgar şirketi daha yer aldığını söyledi.
Bunlar arasında nükleer sektördeki son derece saygın ve güçlü potansiyel yatırımcıların isimleri yer alıyor – Rusya’nın “Rosatom” şirketi (ki bu şirket olmadan hiçbir şey yapılamaz, çünkü nihayetinde reaktörleri üreten şirket odur), Çin Ulusal Nükleer Şirketi (CNNC), Kore Hidro ve Nükleer Güç şirketi (Korea Hydro & Nuclear Power Co.) v.s. şirketler.

10 milyar avroyu geçmemesi gereken projenin finansal yapılanmasında Amerikalı General Electric ve Fransalı Framatome şirketleri de ekipman tedarikçileri olarak katılım sözü veriyor. Kuzey Makedonya ise gelecekteki Bulgar santralinde azınlık hissedarı olma ve elektrik satın alma konusu ile ilgileniyor. Bu da Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov’un “Belene” Nükleer Elektrik Santrali’ni Balkanlar’ı kapsayan bir projeye dönüştürme fikri doğrultusunda atılan bir adım sayılabilir. “NES “Belene” projesi bütün bölge için önemlidir” diye konuşan Enerji Bakanı Temenujka Petkova’nın görüşü de bu doğrultuda.
NES Belene projesinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini söylemek zor. Çünkü para dışında burada jeopolitika da söz konusu.
Brüksel, Batı Avrupa ülkeleri ve ABD’nin, NATO ve AB üyesi Bulgaristan’da muhtemel bir Çin veya Rus Nükleer Elektrik Santrali’nin kurulmasına nasıl bakacakları tam belli değil.

Çeviri: Özlem Tefikova

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Paylaş

“Belene” Nükleer Elektrik Santrali projesindeki gelişmeler

Kategorideki diğer yazılar

Protein bar üreten Bulgar şirketi faaliyetini büyütüyor

Büyükelçi Sayın Dai Qingli: Bulgaristan ve Çin arasında derinleşmesini umduğumuz pratik bir işbirliği var

Rumen Radev: Türkiye iyi komşu ve dost olmakla kalmıyor, aynı zamanda AB dışında en büyük ticari ortağımızdır