Bulgaristan önemli gaz yataklarına sahip olmadığı gibi büyük bir gaz piyasası da değilse de gaz konusunda Avrupa çapında büyük planlar yapıyor. Öncelikle, Avrupa gaz dağıtım merkezi projesi ve farklı Avrupa ülkelerinden müşterilerin gaz satın alabilecekleri borsanın kurulması söz konusu. Karadeniz’in dibi üzerinden döşenerek Bulgaristan kıyısına yıllık 64 milyar metre küp Rus doğalgazı nakletmesi beklenen “Güney Akım” gaz boru hattı projesinin 2014 yılında durdurulmasının ardından, ülkemizde gaz dağıtım merkezi kurulması fikri oldukça hayali oldu. Ancak o zamandan beri durum değişti.

Bulgaristan’ın Karadeniz sularında petrol ve gaz yataklarının bulunması umutları şimdilik suya düştü. Bundan kısa süre önce Burgaz açıklarında yapılan sondaj çalışmalarının olumlu sonuç vermediği bildirildi. Neyse ki Bulgaristan Avrupa planları konusunda sadece kendi gaz yataklarına güvenmiyordu ve Karadeniz kıyısında “Balkan” adlı hub projesini hayata geçirmek yönünde çalışmayı sürdürdü.

Ülkemiz, Rusya, Azerbaycan, Amerika ve mümkün diğer bütün kaynaklardan alınacak olan milyarlarca metreküp doğal gazın akacağı gaz iletim şebekesinin kapasitesini artırmak için büyük çabalar sarf etti. 2020 yılından itibaren yıllık 1 milyar metreküp gazın tedariğine ilişkin Azerbaycan’la artık anlaşma imzalandı. İlave gaz miktarları ve sıvılaştırılmış Amerikan gazı tedariğine imkan sağlayacak Yunanistan’la gaz bağlantısının inşaatı da devam ediyor.

Rusya da “Gazprom” şirketi aracılığı ile Bulgaristan’ın doğalgaz projelerine güçlü destek veriyor. “Gazprom” yakında Karadeniz’in dibinden geçen “TürkAkım” gaz boru hattının inşaatını tamamladı. “TürkAkımı”nın ikinci boru hattı, Bulgaristan’dan geçerek yılda 15.75 milyar metreküp Rus doğal gazı sevkiyatı yapacak.

İkinci hattın ülkemiz üzerinden geçmesi, Rusya Enerji Bakanı Aleksandır Novak’ın Türkiye’de boru hattının Orta Avrupa yönünde devam ettirilmesi konusunda Yunanistan’a Bulgaristan’nın tercih edildiğini açıklayana kadar kesin değildi. Bu ana kadar iki ülke arasındaki ilişkiler Rusya’nın “Gazprom” ve Bulgaristan’ın “Bulgargaz” şirketi olmak üzere sadece şirket düzeyinde yürütülüyordu. İki şirket, güneydoğuki Türkiye’nin sınırından başlayarak ülke toprakları üzerinden kuzeybatıdaki Sırbistan sınırına kadar uzanacak boru hattının kurulması ve gaz aktılıması konusunda anlaştılar.

Hatta Bulgar tarafı, 474 kilometrelik bu kısmı inşa edecek şirketi seçmek üzere ihale düzenledi. Bu konuda halihazırda süren hukuki anlaşmazlıklardan dolayı 2020 yılında devreye konulması gereken 1.1 milyar Avroluk gaz nakil hattının açılmasının gecikmesi tehlikesi ortadadır.

Öyle veya böyle hat üzerinden akacak gaz miktarının yüzde 90’ının tedarik ile satışı sözleşmelere bağlandığı için Bulgaristan yıllık toplam yaklaşık 100 milyon avro tutarında transit geçiş ücretleri almayı umuyor.

Bu arada “TürkAkımı” projesinin Bulgaristan üzerinden devam ettirilmesi ile birlikte “Gazprom” şirketinin ülkemizden geçen Trans-Balkan boru hattından Ukrayna üzerinden Türkiye’ye gaz sevkiyatını durdurduğunu kaydetmek gerekir. Oysa ülkemiz bu sevkiyattan 2030 yılına kadar 700 milyon avronun üzerinde transit ücreti almayı bekliyordu.

Bulgar makamları Avrupa standartları ve kurallarına uyulmamasından dolayı hayata geçirilemeyen “Güney Akımı” projesinin iptalinden ders aldıklarını iddia ediyorlar. Enerji Bakanı Temenujka Petkova, “eski hataların tekrarlanamayacağına” ve projenin Brüksel tarafından onaylandığına dair güvence verdi.

“Güney Akım” projesinin durdurulması olayında rol alan ABD’nin onayı da alınmış olsa gerek. Alındıysa büyük Avrupa hedefi yolunda önemli ve somut bir ilk adımın artık atılmış olduğunu söylemek mümkün.

Çeviri: Özlem Tefikova