Bulgaristan ekonomisinin büyük bir kısmı, bütün vergileri, faturaları, çalışanların maaşlarını ve sigortalarını ödeyerek yasalara uygun çalışıyor.

Ancak illegal veya yarı illegal işlev gören bir ekonomik sektör de var ve farklı sendikaların ve işverenlerin hesaplamalarına göre bu sektör Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın yaklaşık yüzde 20-30’nu oluşturuyor.

Bu, Bulgaristan Sanayi Sermayesi Birliği ve “İkonomika na svetlo” – “Şeffaf ekonomi” Ulusal merkezi tarafından organize edilen ve “Şeffaf ekonomi” araştırmasının sunulduğu forumda belli oldu. Bu araştırmaya göre, kayıt dışı ekonomisinin beşte bire düştüğü görülüyor. Legal ekonomide büyüme 2018 için yüzde 4, 5’tir ve son beş yılda kaydedilen en yüksek orandır. Bunun sebepleri finansal ve ekonomik istikrar, iş ortamını iyileştirmeye ve kayıt dışı ekonomiyi sınırlandırmaya yönelik önlemlerdir.

Bulgaristan Sanayi Sermayesi Birliği Başkanı Vasil Velev, kayıt dışı ekonominin sadece devlet hazinesine zarar vermediğini, aynı zamanda kurallara uygun faaliyet gösteren şirketlere karşı haksız rekabet şekli olduğunu hatırlattı.

Bulgaristan Sanayi Sermayesi Birliği bazı hükümet politikalarında devam eden eksiklikleri de belirtiyor. Örneğin enerji sektöründe hala Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve kojenerasyon aracılığı ile ve sözüm ona Amerikan santrallerinden enerji üretiminde üreticilerin pazar dışı ve ayrıcalıklı pozisyonları devam ediyor.

Ancak eğilimler net ve vahşi piyasa ekonomisi ve usulsüzlük zamanları çoktan geride kaldı. Günümüzde legal iş yapmak sadece kolay olmakla kalmıyor, aynı zamanda çok daha karlıdır da.Bunun sebebi sadece iş çevreleri değil, aynı zamanda en küçük işletmeleri bile kolaylaştırmaya çalışan yetkililer de.Bu bağlamda daha iyi altyapı, yasal çerçeveler, iyi işlev gören bir adalet sistemi kurulması için çalışılıyor, ki bunların olmaması iş çevrelerini korkutuyor ve yasa dışı yolları tercih etmelerine sebep oluyor.Kayıt dışı ekonomisi için büyük risk taşıyan sektörler inşaat, turizm ve ulaşım sektörüdür, ancak Vasil Velev’e göre bu bizi karamsar yapmamalıdır.

Bulgaristan Sanayi Sermayesi Birliği Başkanı Vasil Velev “1993’te Bulgaristan’da kişi başına Gayri Safi Yurt İçi Hasılası 3 583 dolardı. 1997’de para kurulunu kabul ederken 3 810 dolar oluyor, 2017 yılında ise 8 331 dolar, yani 2, 3 ile daha yüksek. Bu da Bulgaristan’daki 350 bin girişimci sayesinde oluyor. Bu nedenle güzel örneklerin popülerleştirilmesi lazım” diye öneriyor.

Ulusal “Şeffaf ekonomi” merkezinin düzenlediği yarışmada tam da bu güzel örneklerden bazıları ödüllendirildi. Bunlar arasında “Birleşmiş Vatanseverler” Koalisyonundan milletvekili Hristiyan Mitev, “Çlaışma Genel Müfettişliği” Yürütme Ajansı ve “Deutsche Welle” radyosunun Bulgarca yayın yapan ekibi yer aldı.

Uzmanlar Bulgaristan ekonomisinin “şeffaflaşması” eğiliminin hızlandığını belirtiyor ve beş yıl sonra kayıt dışı ekonominin ortalama bir Avrupa seviyesi olan yüzde 13-15’e düşeceği tahmininde bulunuyorlar. Çünkü Sosyal Politika Bakanı Biser Petkov’a göre, çalışanların birçoğu gayri resmi çalışmadan kaynaklanan zararların esas olarak onlar için olduklarının farkına varıyor. Şu anda ödenmemiş vergi ve sigortalar sayesinde daha fazla para aldıkları için memnun olabilirler, ancak gelecekte emekli aylıklarından elde ettikleri gelir ile hayatta kalmanın eşiğinde olacaklar. Bu tür uygulamalardan bütün toplum da zarar görüyor, çünkü vergilerden ve sigortalardan elde edilen gelirlerin azalması devletin son derece önemli olan sağlık sektörü, eğitim ve sosyal sistemde reform yapma imkanlarını da sınırlandırıyor.

Çeviri: Özlem Tefikova