İnsan kaçakçılığı sık sık “çağdaş kölelik” olarak nitelendiriyorlar. 18 Ekim Avrupa İnsan Kaçakçılığı ile Mücadele Günü arifesinde BM, özellikle göçmenler, mülteciler ve sığınmacılar arasında olmak üzere, dev boyutlara ulaşan sömürünün dünya ekonomisine ve iş piyasasına entegre olmuş olduğununu endişe ile tespit ediyor.

Bir kişi iradesi dışında  tehdit, zorbalık veya hile yolu ile şiddet uygulayan kişi lehine bir nevi faaliyet yürütmek zorunda bırakıldığında insan kaçakçılığı ya da istismar söz konusu. Bu olay, fuhuş, düşük ağır işçilik, bebek ve organ ticareti, dilencilik ve yankesicilik olmak üzere farklı alanlara yayılıyor. Ne yazık ki sözüm ona “iş göçü” sebebiyle Bulgaristan vatandaşları çoğunlukla inşaat, restorancılık, tarım ve ev yardımcısı işlerinde çalışırken sık sık bu tuzağa düşüyorlar.

“Animus” Birliğine göre, herkes böyle duruma düşebilir. Sahte bir iş ilanı aracılığı ile gerçekleştirilen sosyal bir deney bunun kanıtıdır.

Nadya Kojuharova ayrıntıları şöyle anlattı:

“İlanda, Danimarkalı bir şirketin yeşil hayvar toplama işinde çalışacak işçi aradığı belirtildi. Çok kısa bir sürede 150 başvuru geldi. Hem de beklediğimizin aksine başvuranlar, eğitimsiz ve yabancı dil bilmeyen kişiler değildi. Tersine, yurtdışına seyahat etmiş, eğitimli ve yabancı dil bilen kişiler vardı. Bu demek oluyor ki, yurtdışında iş bulmak isteyen insan çok kolay bir şekilde insan kaçakçılığı veya istismar mağduru durumuna düşebilir.”

Nadya Kojuharova’ya göre, ülkemizde insan ticareti suçundan yargılananlar var, ancak mahkeme kararları yeterince yıldırıcı değildir. Bunun sebeplerinden biri de çoğu mağdurların gördüklere şiddetle ilgili tanıklık etmekten çekinmeleri.

“Mağdurlar, kaçakçılardan daha zayıf hissettiklerinden dolayı tanıklık etmeyi reddediyorlar. Çünkü  suçlular genelde örgüt üyesi ve maddi yönden güçlü insanlar olup, her türlü imkanları ve  tecrübeli avukatları bulunan kişilerdir” diyor Nadya Kojuharova ve şöyle devam ediyor: “Fakat kurbanlara da ücretsiz olarak güçlü avukatlar sağlansaydı, o zaman durum çok farklı. Ayrıca yargı süreci onlar için acı veric ve özellikle de cinsel taciz olaylarında travmanın yeniden canlanmasına neden olabilir. Mahkeme salonunda, mağdur kendisine yapılanı kanıtlamak zorunda, o sırada suçlu da akli dengesinin yerinde olmadığını ve mağdurun bu işi gönül rızası ile yaptığını ileri sürerek onun sözlerini yalanlamaya çalışır.”

Nadya Kojuharova, Bulgaristan’daki durumun aksine, Avrupa yargı sisteminin çok daha münasip olduğunu; ve davaların  maddi veya manevi tazminatla  sonuçlanması şansı yüksek olduğundan dolayı mağdurlar tanıklık etmeye daha yatkındır. Nadya Kojuharova şöyle devam ediyor: “Soru şu, mahkemenin mağdurun çıkarını ne denli düşünüyor? Çünkü burada failin cezalandırılması üzerinde duruyoruz, mağduru ise unutuyoruz. Ceza yargılamasında tanık olarak kullanıldığınıve uzun vadede kendisi için önemli bir yarar olmadığını düşünmüyoruz. . Oysa mağdurlar kendilerine büyük miktarda para “kazandırııyor” ve bu paranın en azından bir bölümünün kendilerine iade edilmesi hakkı bulunuyor. Ne yazık ki, davalar genellikle hızlı prosedür ile görülmekte ve uzlaşma girişimlerinde bulunulmaktadır. Fakat bu suçları işleyenlere ciddi ve ağır cezalar verilmezse, biz gerçek manada bu suçla savaşamayız.”

BM İnsan Ticareti ile İlgili Özel Raportörü Maria Grazia Giammarinaro yakında ülkemizi ziyaret ettiğinde bu olayın çok yaygın hale geldiğini ve dünya ekonomisinin gelişmesinin bile sömürüye bağlı olduğunu öne sürerek böyle durumlarda çok sıkı önlemlerin alınması çağrısında bulundu.

Çeviri: Özlem Tefikova