Bundan kısa süre önce Bulgaristan Müslümanlarının Baş Müftüsü Mustafa Haci, 600’den çok imamın artık beşinci aydır maaş almadıklarını ve birçoğunun geçim kaynağı ararken yurt dışına gittiklerini açıkladı. Baş Müftünün sözlerine göre ülkede kalanlar arasında sosyal gerginlik var ve protesto hazırlığı yapılıyor. Bu açıklamadan bir hafta sonra eski bir cumhurbaşkanı adayı Kemil Ramadan, kendini yüksek düzeyde bulunan Arap zatların arkadaşı olarak tanımlayarak belediye başkanlığı onay verirse eğer Sofya’nın tarihi yerlerinden birinde yeni caminin kurulmasını fikrini sundu. Ramadan’ın sözlerine göre “Abu Dabi İnvestment” şeflerinden biri bu amaç için 50-60 milyon Amerikan doları sağlayıp ilk kazı töreninde hazır bulunmayı vaat etmiştir. Ramadan konuyu Baş Müftülük’le görüşmedi, fakat Müftülük’le ilgili olan kaynaklara göre konunun Müslümanlar Diyaneti üzerinden Başkent Büyük Belediye Başkanlığı ile diyalog içinde görüşülmesi halinde Baş Müftülük  razıdır.

İktidarda yer alan milliyetçi parti VMRO tarafından Sofya’nın merkezinde yeni cami için yer olmadığı yönünde kesin açıklama yapıldı, Ramadan’ın fikri ise ülkedeki Müslümanlara bile saygısızlık olarak nitelendirildi, çünkü Bulgaristan’daki geleneksel İslam, emirliklerden çok daha farklıdır.

Yaz tatilinden dolayı olsa gerek konu siyasete malzeme yapılmadı, fakat yapılan açıklamalar ülkedeki Müslümanlar Diyanetinin finansmanı konusunun gündemde olduğunu, hatta belki de kaygı verici olduğunu hatırlattı.

Bahar mevsiminde Bulgaristan Dinler Müdürlüğü ve Türkiye’nin Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı (Diyanet) arasında ülkemizdeki Müslümanlar Diyanetine güney komşumuz tarafından finansal yardımın sağlanmasına ilişkin anlaşmanın kaldırıldığı açıklandı. Haziran ayında hükümet tarafından yapılan açıklamaya göre Baş Müftülük ve Türkiye’nin Diyanet Başkanlığı arasında bir destek anlaşması varsa eğer bu anlaşma hususi hukuki belge olup Mezhepler Müdürlüğünün malümatı dışındadır. Aslında imam maaşlarına yönelik olarak değil, çoğunlukla imam hatip lisesi öğrencilerine yönelik olarak sağlanan 1 milyon avroya yakın destek miktarı söz konusu.

Bu arada 2. ve 3. Borisov hükümetleri arasındaki geçici kabinenin hazırladığı yasal değişiklik tasarısında dinlerin yurt dışından finanse edilmesi yasaklanıyordu, fakat bu tasarı Meclis’in gündemine hala gelmiş değildir.

Türkiye’den sağlanan finansmanın kesilmesinin sebepleri bilinmese de bu konuda siyasi gelişmelerin etkili olması kuvvetle muhtemel. Müftülük kaynaklarına göre Türkiye’de yapılan referandum sırasında ve ülkemizde düzenlenen son genel seçimlerde iki ülke arasında yaşanan gerginliklerden dolayı Diyanet Başkanlığı, desteğini kesti. O sırada Sofya şunu hatırlatmak zorunda kaldı: siyasi partilere ilişkin yasaya göre “dini topluluklar vaazlar ve literatür ile bilgilendirici malzemelerin dağıtımı yolu ile dahil olmak üzere Bulgaristan Cumhuriyeti’nin egemenliği, toprak bütünlüğü ve Anayasal düzenine karşı yönelik faaliyetler yürütemezler”.

Öte yandan gerek Katolik kilisesi, gerek Yahudi ve diğer cemaatler olsun, hatta Bulgar Ortodoks Kilisesi de bu arada olmak üzere farklı dini toplulukların daveti üzerine  ülkemizde bulunan yüzlerce din görevlisi vardır ve bu durum konunun sadece ikili bağlamda ele alınmaması gerektiğini gösteriyor.

Bulgaristan ve Türkiye’nin resmi makamları konu ile ilgili suskunluğunu korurken uzmanlar, çözüm bulunmasının her üki ülkenin menfaatlerine uygun düştüğünü öne sürüyorlar. Bazılarına göre dinlerarası ilişkilerin sakin olmasına yatırım yapmanın güvenliğe yatırım olduğu anlayışından yola çıkılarak Bulgaristan’ın kendi topraklarında bulunan Müslümanlara karşı yükümlülük üstlenmesi gerekiyor. Bu kanıyı paylaşanlara göre Avrupa’da terörle yürütülen savaş bağlamında Müslümanların problemlerini ihmal etmek akılsızlık olmaktan öte sorumsuzluk da olur.

Çeviri: Tanya Blagova