Avrupa Parlamentosu’nun bundan bir ay önce onayladığı Arnavutluk kararnamesinde Bulgaristan vekilleri Andrey Kovaçev ile Angel Djambazki’nin teklifi üzerine Mala Prespa, Golo Bırdo ve Gora’da yaşayan Bulgar nüfusunun hakları teyit edildi.

Andrey Kovaçev, kararname ile ilgili Internet sayfası üzerinden yaptığı açıklamada şunları belirtti:

“Bu tarihi bir olaydır, çünkü onyıllardır Arnavutluk’taki Bulgarlar’ın hakları konusunu gündeme getiremedik, oysa bu daha 1944’te masaya yatırılan bir konudur. 1932 yılında yapılan toplantılara ilişkin bulduğumuz belgeler ve tutanaklarda Bulgarlar’ın hakları ve Arnavut tarafının ülkedeki Bulgar azınlığını tanıma kararı söz konusu, fakat böyle bir karar sonuçta hiç alınmadı. Savaşın ardından ise Yugokomünizm dönemi ve Tito’nun sadece Yugoslavya’da bulunan değil, komşu ülkelerde, Kuzey Yunanistan’da ve Arnavutluk’ta bulunan soydaşlarımızın milli bilincinin değiştirilmesi yönündeki dehşet verici politikası başladı”.

Arnavutlukta resmi olarak tanınan birkaç azınlığın içinde Makedon azınlığı var. Ülkede yaşayan Bulgar kökenli vatandaşların sayısına ilişkin güncel veriler bulunmuyor. Farklı kaynaklara göre Arnavutluk’taki Bulgarlar’ın sayısı 40 ila 100 bin kişi arasında değişiyor. Makedon nüfusu olarak tanınan vatandaşların esas bölümü Prespa bölgesinde bulunuyor, oysa bu bölge AP’nun Bulgar vekilleri tarafından çoğunlukla Bulgarlar’ın yaşadığı bir bölge ilan edildi.

Anılan kararnamenin AP’nda onaylanması, Arnavutluk’ta ilgi veya heyecan uyandırmadı. Oradaki toplum genelde üyelerinin öz bilinci konusunda epey hoşgörülüdür. Son yıllarda Bulgar tarafının konuyu gündeme getirdiğinde Arnavut yetkilileri daha çok Üsküp ile Sofya arasındaki konumların netleştirilmesini istiyorlar ve farklı etnik mensubiyeti olduğunu söyleyen herkesin hakkını tanımaya hazır olduklarını beyan ediyorlar. İki başkent arasında yakında siyasi uzlaşmanın sağlanması beklenmediği için somut bölgelerde yaşayan insanların görüşlerini merak ettik ve geçen hafta “Şişevats, Kukıska Gora lehçe sistemi” başlıklı kitabını tanıtan Bulgaristan Bilimler Akademisi nezdindeki Bulgar Dili Kurumu uzmanı dr. Luçia Antonova - Vasileva’nın sayesinde bu imkanı bulduk.

“Bu insanlar kendilerini soydaş olarak tanımlıyor, bize de soydaş diyorlar ve Makedonya ile Bulgaristan halkı arasında fark yapmayıp herkese soydaş diyorlar. Kökenlerinin Bulgaristan’a uzandığına dair inancı da kesindir”.

Doçent Antonova – Vasileva, yerli yöre bilimcisi Nazif Dokle’nin görüşüne atıfta bulundu. Gora bölgesindeki Borye köyünden olan Dokle’ye göre Goranların soyu, Bulgaristan’dan, Rodoplar’dan kovulan “bogomil”lere  dayanıyor.

“Bunun böyle olup olmadığını söylemek zor, ama bence Goranların takipten kurtulmak üzere dağın en yüksek yerlerine yerleşmiştir. Erişimi böylesine güç olan bir yere yerleşenlerin bunu yapmak zorunda oldukları ortadadır. Günümüzde yeni ulaşım araçları ile bile bu yerlere ulaşmak saatler sürüyor” diyor doçent Antonova – Vasileva.

Sofya ve Üsküp Arnavutluk’ta yaşayan azınlığı paylaşmanın bir yolunu bulmazken tam hızla devam eden nüfus süreçleri, küçük etnik toplulukların korunması, dil ve kültürünün yaşatılması ihtimalini zayıflatıyor. Güçlükle erişilen bu bölge gitgide ıssızlaşıyor. Bulgaristan ve Makedonya’nın cepheleşmek yerine bunları korumak adına çabalarını birleştirmeleri çok daha makul olacak, aksi halde ortada tartışılacak bir şey kalmayacak.

Çeviri : Tanya Blagova