Dünyada kamu borcu bulunmayan ülkeler neredeyse yok. Hatta ekonomik gücü en büyük olan devletlerin borcu da en yüksek. ABD’nin bütün dünyadan yatırımcılara olan borcu trilyonlarca doları buluyor, fakat bu durum ne Washington’u, ne bankaları ne de Amerikan devlet tahvilleri satın almak konusunda yarışan finans ve yatırım şirketlerini hiç mi hiç rahatsız etmiyor. Onlar yatırım yaparken Amerikan ekonomisinin ne denli güçlü olduğu ve ABD’nin müflis duruma düşmesinin neredeyse imkansız olduğu bilinci ile hareket ediyorlar. Tabii, borcu GSYİH’ya göre yüzde 160 oranında olup görünür gelecekte kapatılma şansı bulunmayan komşu Yunanistan’da ise durum apayrı.

Devletin kamu borcu çoğu insanın tam olarak anlamadığı ekonomik bir kavram olmakla birlikte tutarı uzmanlar için büyük anlam ifade ediyor. Bulgaristan’ın borçları ne anlama geliyor diye soracak olursak şu anda devlet borcunun toplam tutarı 13 milyar 700 milyon avro kadar ve sadece geçen yıl içinde borcun tutarı hızla artarak 2 milyar avro büyümüştür. Bu paranın en büyük bölümü, yeni alınan borcun neredeyse tamamı, siyasi ve ekonomik sebeplerden dolayı iflas eden 4. en büyük banka KTB mudilerinin tazmin edilmesi için kullanıldı. Paranın diğer epey büyük bir bölümü otoban inşaatı için harcandı. Ülkedeki iş ücretleri çok düşük, emekli aylıkları ise hiç denecek kadar küçük olsa da sosyal hizmetler sektörü, finans pastasından pay alamadı ve sonuçta bütçede açık değil fazla olduğu görüldü.

En itibarlı uluslararası danışma şirketlerinden COFACE’in Bulgaristan’ın kredi derecesini artırarak borç tahvili almak isteyenlere riskin kabul edilir olduğu yönünde açık bir mesaj verdi ve böylece borç–GSYİH oranı açısından Bulgaristan’ın AB içinde yine çok zengin olmayan Estonya’nın ve refah süren Lüksemburg’un ardından üçüncü yerde sıralandığı bir kez daha teyit edildi. Ülkemizde yüzde 28 olan borç-hasıla nispeti çok iyi olup devlete ait kıymetli evrak alıcıları için esas kozlardan biridir. Bu arada bu yılda yurtdışından yeni borçların alınmasının yasak olduğunu da kaydetmek gerekir. İhtiyaçlar o kadar küçük ki gerekirse devlet tahvilleri sadece yerli yatırımcılara satılacak ve bu durumun 6,5 milyar avroyu bulan hazine rezervi ile ve 750 milyon avro tutarında olan 2016 bütçe fazlası ile alakası apaçık.

Bu arada devletin bütçesi ve borcu ile ilgili kaydedilmesi gereken bir şey daha var. Bahar mevsiminde olağandışı erken seçimler yapılacak ve ön kamu oyu araştırmaları, iki en büyük siyasi gücün oy alma potansiyelinin eşit olduğunu gösteriyor. Sosyalistler, GERB’in yerine iktidara geçmeyi başarırsa eğer kesenin ağzı daha cömert sosyal önlemler için açılır ve devlet harcamalarına uygulanan kısıtlamalar yumuşar belki. Bu durum hem iç hem dış borçlanmaya, hem hazine rezervine hem de bütçe fazlasına yansıyacak doğal olarak. Şöyle veya böyle tüm uzman ve gözlemciler, bu yıl için GSYİH artışında yavaşlama olmasını bekliyorlar. Olacak olanları kesinlikle öngörmek pek mümkün değil, ama ılımlı ve temkinli hareket etmenin her zamankinden çok gerekli olduğu kesindir.

Çeviri: Tanya Blagova